Nabór do służby

Chętnych do służby w szeregach PSP nie brakuje. Niekiedy jest to wybór podyktowany chłodną kalkulacją ekonomiczną, częściej to pasja popycha do złożenia aplikacji. Niezależnie od motywów – do służby pożarniczej wiedzie długa droga.

Dlaczego akurat straż pożarna? To pytanie, tak naprawdę dotyczące każdego zawodu, może sprowokować takie same odpowiedzi, jak te typu „od dziecka było to moje marzenie”. Dobre wynagrodzenie i pewna praca to także argumenty, których nie sposób bagatelizować. Choć dla wielu nie jest to najważniejsze, o czym świadczą głosy na jednym z branżowych forów: […] wierzę w ludzką pomoc, wierzę w to, że w PSP będę mógł pomagać ludziom potrzebującym, że będę za ten wysiłek nagradzany – nie chodzi o kasę, kasę mogę zarabiać na budowie lub za granicą w jakieś fabryce, jak większość kolegów […].

Jedno jest pewne. Społeczeństwo ufa strażakom. Potwierdzają to przeprowadzane każdego roku badania. W 2015 r., gdy Główny Urząd Statystyczny zaprezentował wyniki najnowszych badań, także nie było w tej materii zaskoczenia. Okazało się, że aż 94 proc. Polaków deklaruje zaufanie do straży pożarnej. Do pogotowia ratunkowego 84 proc., zaś 72 proc. do wojska. W badaniu wzięło udział 14 tys. obywateli naszego kraju, powyżej 16 roku życia. Straż pożarna w oczach społeczeństwa jest więc profesjonalną formacją, która pomoże w każdej sytuacji. Niewątpliwie to jeden z wielu argumentów przekonujących młodych ludzi do rozpoczęcia służby. Droga do niej nie jest jednak prosta, a chętnych czeka jeszcze niespodzianka w postaci zmiany przepisów dotyczących rekrutacji. Temat jest na tyle gorący, że „Gazeta Prawna” postanowiła opublikować poradnik dla kandydatów w pytaniach i odpowiedziach. Przyjrzyjmy się tym zmianom.

Ustawa z 27 maja 2015 r. o zmianie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej (DzU z 2015 r. nr 1098) zmodyfikowała przepisy między innymi w zakresie naboru do służby – nie będzie się już odbywał na podstawie wytycznych komendanta głównego PSP. Nowela obowiązuje od 5 grudnia 2015 r. Natomiast szczegółowe zasady organizacji i sposobu przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego, dokumenty wymagane od kandydata do służby, zakres testu sprawności fizycznej, sposób oceny kandydatów oraz preferencje z tytułu wykształcenia, wyszkolenia lub posiadanych umiejętności to główne zagadnienia przekazane ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych do doprecyzowania w drodze rozporządzenia. W momencie przekazania tekstu dostępny był jedynie projekt rozporządzenia.

Dotychczas art. 28 ustawy o PSP brzmiał: Służbę w Państwowej Straży Pożarnej może pełnić obywatel polski, niekarany za przestępstwo lub za przestępstwo skarbowe, korzystający z pełni praw publicznych, posiadający co najmniej średnie wykształcenie oraz zdolność fizyczną i psychiczną do pełnienia tej służby. Teraz przepis został znacznie rozbudowany. Uzupełniono go o zapis, że nabór jest otwarty, konkurencyjny i zaczyna się z chwilą publikacji ogłoszenia o planowanym postępowaniu kwalifikacyjnym. Już w ustawie zapisano, że przyjęcie kandydata poprzedza postępowanie kwalifikacyjne, które zarządza i prowadzi kierownik jednostki organizacyjnej PSP. Celem tego postępowania jest ustalenie, czy kandydat/ka spełnia warunki przyjęcia do służby oraz określenie jego/jej kwalifikacji, predyspozycji i przydatności do służby. Postępowanie podzielono na cztery etapy: ocenę złożonych dokumentów związanych z postępowaniem kwalifikacyjnym, test sprawności fizycznej (przed nim kandydat/ka przedstawia stosowne zaświadczenie lekarskie), ustalenie zdolności psychicznej i fizycznej do pełnienia służby oraz rozmowę kwalifikacyjną. Ta ostatnia – zgodnie ze wspomnianym projektem rozporządzenia – będzie służyła do ustalenia predyspozycji intelektualnych i osobowościowych kandydata/ki przez ocenę jego/jej umiejętności przekazywania, odbierania i rozumienia informacji w mowie i piśmie oraz jasnego i wyrazistego formułowania wypowiedzi, w sposób gwarantujący ich zrozumienie. Oceniana będzie także motywacja do podjęcia służby, zdolność analitycznego myślenia oraz umiejętności planowania i organizacji pracy.

Na ten zapis proponowany w akcie wykonawczym zwracał uwagę Zarząd Główny Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Pracowników Pożarnictwa. Rozmowa kwalifikacyjna budziła jego liczne zastrzeżenia, ze względu na możliwość dużego subiektywizmu członków komisji. Szczególnie że podczas tak krótkiej rozmowy mają oni ocenić m.in. wiele cech osobowości, intelektu, które to przecież mają być oceniane także przez wykwalifikowanego psychologa. Co więcej, każdy z członków komisji (jest ich co najmniej trzech) ma do dyspozycji aż 12,5 pkt w tym jednym etapie postępowania kwalifikacyjnego, a trzy inne etapy mają maksimum 60 pkt. Pojawia się wniosek, że wyszkolenie i sprawność fizyczna kandydata równoważne są opinii komisji – a to z kolei trudno nazwać obiektywnymi kryteriami doboru do służby.

Jeśli stanowisko wymaga szczególnych predyspozycji i umiejętności, postępowanie kwalifikacyjne może być uzupełnione o testy wiedzy i kompetencji, sprawdziany lęku wysokości i pływania. Zgodnie z projektem rozporządzenia, na teście wiedzy będą czekały pytania dotyczące funkcjonowania ochrony przeciwpożarowej i PSP wraz z zadaniami na stanowisku, którego dotyczy postępowanie kwalifikacyjne. Na rozwiązanie 20 pytań jednokrotnego wyboru kandydaci będą mieli 25 min (zgodnie z projektem). Test kompetencyjny to kolejne 35 min zmagań, podczas których badanych będzie pięć kompetencji kluczowych na danym stanowisku służbowym, każda weryfikowana przez pięć pytań. Drabina o wysokości 20 m ustawiona pod kątem 75° będzie odstraszała wszystkich cierpiących na akrofobię podczas sprawdzania lęku wysokości. Test pływania ogranicza się do przepłynięcia 50 m dowolnym stylem w czasie krótszym niż 60 s.

Dodatkowe etapy mogą być zarządzone już po ocenie złożonych dokumentów związanych z postępowaniem kwalifikacyjnym, a przed ustaleniem zdolności fizycznej i psychicznej do pełnienia służby.

Omawiany art. 28 ustawy przewiduje także sytuacje, w których wyklucza się kandydata z postępowania kwalifikacyjnego na etapie testu wiedzy. Taka sankcja dotknie za korzystanie z pomocy innych osób, czyli zwykłe ściąganie, posługiwanie się urządzeniami służącymi do przekazywania lub odbioru informacji bądź korzystanie z materiałów pomocniczych niedopuszczonych przez komisję do wykorzystania, albo w inny sposób rażąco zakłóca przebieg testu. Negatywny wynik któregoś z etapów postępowania kwalifikacyjnego lub nieprzystąpienie do któregokolwiek z nich to również koniec drogi dla kandydata/ki.

Wyniki zakończonego postępowania kwalifikacyjnego będą zamieszczane na stronie internetowej i w BIP jednostki organizacyjnej PSP, a także na tablicy ogłoszeń w jej siedzibie.

Nowa regulacja, polegająca na wprowadzeniu jednolitych kryteriów dostępu do służby oraz ustaleniu szczegółowych zasad postępowania kwalifikacyjnego, ma zapobiegać dyskryminacji i ułatwić dostęp do służby dzięki obiektywnym kryteriom doboru kandydatów... Ma zapewniać realizację konstytucyjnych zasad równości wobec prawa oraz równego dostępu obywateli do służby publicznej. Jak zwykle w takim przypadku, najlepszym weryfikatorem będzie rzeczywistość. Trzeba jednak pamiętać, że rozporządzenie jest jedynie projektem.

eM.

Grudzień 2015