Domek zagrożeń

Prewencja społeczna stanowi trzeci filar ochrony przeciwpożarowej, obok działań interwencyjnych i kontrolno-rozpoznawczych. Szczególnie ważna jest edukacja dzieci i młodzieży, a jej skuteczność zależy w dużej mierze od atrakcyjności przekazu. Mobilny symulator zagrożeń pożarowych domu jednorodzinnego niewątpliwie działa na wyobraźnię i wzbudza zainteresowanie.

Prewencja społeczna w województwie wielkopolskim rozwija się od wielu lat. Wzorując się na dobrych praktykach straży pożarnych innych krajów i ich specjalistycznych programach profilaktycznych i edukacyjnych, opracowano własne dokumenty strategiczne i wykonawcze dotyczące rozwoju ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa. Jednym z programów wykonawczych jest „Wielkopolski program zapobiegania i walki z pożarami – edukacja i profilaktyka pożarowa”, mający na celu m.in. ograniczenie ofiar śmiertelnych w pożarach w budynkach mieszkalnych. Analiza zagrożeń pożarowych w Wielkopolsce obejmowała lata od 1999 do 2009 i nadal jest aktualizowana. Na podstawie zebranych danych udało się określić i zidentyfikować obszary tych powiatów Wielkopolski, w których występuje najwięcej zdarzeń pożarowych. Analiza wykazała także, co stanowi najczęstszą przyczynę pożarów, a także o jakiej porze dnia i w jakich obiektach statystycznie dochodzi do nich najczęściej. Zbadano wiek i płeć ofiar śmiertelnych. Uzyskana wiedza pozwoliła określić adekwatne działania edukacyjno-profilaktyczne, które należy skierować do poszczególnych grup wiekowych oraz określić profil materiałów edukacyjnych (ulotki, broszury, plakaty itp.). Stworzono także stronę internetową www.edukacja.psp.wlkp.pl i fanpage Edukacja i Profilaktyka Pożarowa na portalu społecznościowym. 

Bezpieczeństwo w domu

Statystycznie najwięcej osób w wyniku pożarów ginie… we własnych domach. O ile za bezpieczeństwo w miejscu pracy dbają osoby wyznaczone i odpowiednio przeszkolone, o tyle w miejscu zamieszkania jesteśmy za to odpowiedzialni sami. Niestety, niewiele osób zdaje sobie sprawę, jak tragiczne w skutkach mogą być zaniedbania w przeglądach kominowych czy naprawach zepsutej instalacji elektrycznej.
Z przeprowadzonych badań wynika, że świadomość społeczna na temat zagrożeń pożarowych w budynkach mieszkalnych wciąż jest bardzo niska. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji rozpoczęło w 2016 r. społeczną kampanię edukacyjną „Czad i ogień”. Pojawił się także pomysł wykorzystania multimedialnych środków dydaktycznych, które pobudzając wiele zmysłów, kompleksowo oddziałują na odbiorcę. Istotnym ich walorem jest to, że umożliwiają pokazanie sytuacji lub zdarzeń niemożliwych do zaobserwowania z bliska, np. zjawiska w mikro- i makroskali, czy ukazanie procesów i zjawisk niebezpiecznych, np. pożaru i zadymienia. Tak powstała Multimedialna Sala Edukacji Ratowniczej w Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach (otwarta w 2010 r.). Kolejny pomysł na dotarcie z edukacją dla bezpieczeństwa do jak największej liczby odbiorców nasunął, jak to zwykle bywa, przypadek. Dzięki bliskim kontaktom wolsztyńskich strażaków z kolegami ze straży pożarnej powiatu Dahme-Spreewald (Brandenburgia) w Niemczech, w ramach współpracy między powiatem wolsztyńskim i Dahme-Spreewald, pod koniec 2015 r. przekazano Komendzie Powiatowej PSP w Wolsztynie model domu jednorodzinnego. Model tzw. domu zagrożeń pożarowych służy strażakom do realizacji zadań z prewencji społecznej. Jego największą zaletą jest mobilność, co umożliwia wykorzystanie go podczas festynów czy pokazów, a także podczas spotkań  edukacyjnych w szkołach.
Komenda Wojewódzka PSP w Poznaniu dzięki zaangażowaniu i życzliwości komendanta powiatowego PSP w Wolsztynie mogła prezentować model tzw. domu zagrożeń szerszemu gronu odbiorców podczas wielu przedsięwzięć, m.in. w trakcie międzynarodowych targów POL-ECO-SYSTEM, SAWO czy Targów Edukacyjnych. Obserwując duże zainteresowanie symulacjami zagrożeń pożarowych przeprowadzanych w domku zagrożeń, nie tylko wśród dzieci, ale i dorosłych, widząc możliwości oddziaływania i wzmocnienia przekazu słownego obrazem i dźwiękiem, postanowiłyśmy zaprojektować polski, unowocześniony odpowiednik model domku. Przy wsparciu wielkopolskiego komendanta wojewódzkiego PSP bryg. Andrzeja Bartkowiaka i jego zastępcy bryg. Dariusza Matczaka wspólnie z Komendą Miejską PSP w Poznaniu przygotowany został wniosek o udzielenie dotacji ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu. Wniosek „Domek zagrożeń – mobilne stanowisko edukacji ekologiczno-ratowniczej symulujące zagrożenia pożarowe w domach jednorodzinnych” złożono w ramach dofinansowania przedsięwzięć z zakresu edukacji ekologicznej. Wykonanie tego zadania zlecone zostało poznańskiej firmie MLabs Sp. z o.o., która podeszła do jego realizacji w sposób niezwykle innowacyjny i kreatywny. W wyniku wielu konsultacji i spotkań powstał mobilny symulator zagrożeń pożarowych i ekologicznych domu jednorodzinnego. Jest to autorski projekt – pierwszy w Polsce i jedyny tak zaawansowany technologicznie model przeznaczony do prowadzenia zajęć i szkoleń z zakresu edukacji przeciwpożarowej i ekologicznej.

Uwaga, pali się!

Tak rozpoczyna się pokaz działania interaktywnego symulatora edukacyjnego, który miał swoją uroczystą premierę 17 października 2017 r. podczas targów POL-ECO-SYSTEM w Poznaniu. Mobilny symulator zagrożeń pożarowych domu jednorodzinnego został wyróżniony jako produkt nowoczesny, innowacyjny i wytworzony w oparciu o najwyższej klasy technologię oraz nagrodzony Złotym Medalem Międzynarodowych Targów Poznańskich 2017. Będzie służył do demonstracji zagrożeń pożarowych i ekologicznych w przestrzeni prywatnej. Jest to profesjonalna makieta domu jednorodzinnego z pełnym wyposażaniem, sterowana przez specjalnie stworzoną aplikację. Budynek jest wykonany w skali 1:12, ma sześć pomieszczeń rozmieszczonych na trzech kondygnacjach. W poszczególnych pomieszczeniach symulatora, takich jak kuchnia, sypialnia czy łazienka, zaaranżowane zostały potencjalne zagrożenia: począwszy od zagrożeń pożarowych, poprzez porażenie prądem elektrycznym, po zatrucie czadem. Dzięki zainstalowanej w domku zadymiarce można obrazowo pokazać rozprzestrzenianie się dymu w budynku, np. podczas pożaru sadzy w kominie, a także zademonstrować, w jaki sposób działają czujki dymu czy tlenku węgla.

Multimedialne narzędzie

Mobilny symulator zagrożeń pożarowych to interaktywne, działające na wyobraźnię narzędzie edukacyjne, wprowadzające nową jakość do procesu przekazywania wiedzy o zagrożeniach. Interakcja z przedmiotami w budynku zapewnia wysoką atrakcyjność i dużą skuteczność przeprowadzanych zajęć edukacyjnych dla dzieci, a także dorosłych. Jest to model inteligentnego domu jednorodzinnego, w którym komputery i urządzenia elektroniczne kontrolują każdy moduł. Intuicyjne sterowanie oświetleniem, drzwiami i innymi elementami odbywa się za pomocą specjalnej aplikacji. Umożliwia ona manualne włączanie/wyłączanie wszelkich urządzeń wewnątrz domku. Symulator pozwala także na definiowanie i odtwarzanie wielu dynamicznych scenariuszy. Sterowane przez komputery efekty świetlne, dźwiękowe oraz wydobywający się dym realnie oddają grozę symulowanych sytuacji, pobudzając tym samym wyobraźnię widzów. Miniaturowe czujki, monitorowane przez komputery domku, wykrywają dym i alarmują jego mieszkańców o niebezpieczeństwie. Zainstalowane w budynku kamery pozwalają na wirtualne uczestnictwo w sytuacjach niebezpiecznych. Odbiorcy czują się tak, jakby rzeczywiście znajdowali się wewnątrz zagrożonych pomieszczeń.

Niezwykle ważną zaletą tego symulatora jest możliwość zaangażowania odbiorców bezpośrednio w symulowaną sytuację, np. poprzez odgrywanie ról. Umieszczone przy ekranie telefony pozwalają na przećwiczenie prawidłowego wykonania zgłoszenia na numer alarmowy. Umożliwienie przeglądania filmów z prawdziwych akcji i pożarów czy analizy zdjęć spalonych pomieszczeń, a także odtwarzanie dowolnych prezentacji wzmacnia przekaz. Wyposażenie symulatora w dwa niezależne komputery czyni go niezależną zintegrowaną całością, łączącą wiele różnych sposobów prezentowania informacji: tekstu, obrazu statycznego, dźwięku, filmu i animacji, dodatkowo wspartych możliwościami przetwarzania komputerowego. Liczne interfejsy umożliwiają dołączenie telewizora, projektora bądź systemu nagłośnieniowego. Dzięki temu w pokazach może uczestniczyć większa liczba osób.

Mobilny symulator zagrożeń pożarowych będzie stanowił wyposażenie salki edukacyjnej Ognik w Komendzie Miejskiej PSP w Poznaniu, która zostanie otwarta już pod koniec roku. Systematyczne wykorzystywanie tego multimedialnego narzędzia edukacyjnego pozwoli odbiorcom w każdym wieku zrozumieć występujące w bliższym i dalszym otoczeniu zagrożenia, a także to, w jaki sposób im zapobiegać bądź je minimalizować. Właściwa realizacja zagadnień z obszaru prewencji społecznej stanowi szansę na zwiększenie świadomości o zagrożeniu i tym samym zwiększenie bezpieczeństwa. Przy wykorzystaniu w procesie edukacyjnym takich narzędzi, jak mobilne symulatory (dzięki wielotorowości przekazu i oddziaływaniu na wiele kanałów percepcji) możemy wpłynąć na pobudzenie motywacji poznawczej odbiorców, a także na utrwalenie i ustrukturalizowanie przekazywanych im informacji. Innymi słowy, jesteśmy w stanie wyposażyć dzieci, młodzież w wiedzę i umiejętności, czyli narzędzia, dzięki którym będą w stanie szybko zareagować w razie zagrożenia zdrowia i życia.

st. kpt. Alicja Borucka i kpt. Emilia Pałubicka-Florczak
są koordynatorkami ds. prewencji społecznej w woj. wielkopolskim

Literatura

[1] J. Jędryczkowski, Prezentacje multimedialne w pracy nauczyciela, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2008.

[2] Teresa Szczech, Szkoła Podstawowa w Przechlewie, Multimedia w edukacji,

[3] Honorata Malc, Elżbieta Cyganek, Drama w edukacji wczesnoszkolnej 

[4] Magdalena Szumiec, Ewelina Biel, Bezpieczniej każdego dnia. Program nauczania przedmiotu edukacja dla bezpieczeństwa dla III etapu edukacyjnego,

[5] Materiały promocyjne firmy MLabs Sp. z o.o.

listopad 2017