Naliczanie godzin pełnienia służby w ramach pomocy uchodźcom

Do redakcji wpłynęło pytanie, które zajmuje myśli niejednego strażaka pełniącego służbę przy granicy z Ukrainą w obecnym, wyjątkowo trudnym czasie. Strażak, który do nas napisał, zastanawia się, jak powinny być naliczane godziny pełnienia służby, gdy realizowane zadania są bezpośrednio związane z pomocą dla uchodźców napływających z objętej wojną Ukrainy. Jak naliczać je prawidłowo i gdzie szukać dokładnych informacji? Pytanie skierowaliśmy do Stanisława Rybickiego z Biura Kadr Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej.

Czas wykonywania przez funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej zadań służbowych związanych bezpośrednio z pobytem osób, które przybyły na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy, a także jego zaliczanie do czasu służby ze względu na liczne pytania stało się zagadnieniem wymagającym wyjaśnienia.

Służba w jednostce, podróż służbowa, działania ratownicze

Na wstępie należy odnieść się do sposobu pełnienia służby przez strażaków na gruncie obowiązujących przepisów. Przede wszystkim zauważmy, że zadania służbowe mogą być realizowane w kilku głównych formach. Te zaś mogą występować samodzielnie lub łączyć się ze sobą.

Pierwszą z nich jest realizowanie zadań w jednostce organizacyjnej, w której strażak pełni służbę lub do której na podstawie art. 37b ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (DzU z 2021 r. poz. 1940 i 2490), zwanej dalej ustawą o PSP, został delegowany. W tym przypadku do czasu służby zaliczamy czas wykonywania obowiązków wynikający z harmonogramu służby, o którym mowa w § 12 ust. 2 rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia z dnia 29 grudnia 2005 r. w sprawie pełnienia służby przez strażaków Państwowej Straży Pożarnej (DzU z 2005 r. nr 266, poz. 2247; zm.: DzU z 2008 r. nr 73, poz. 442, z 2011 r. nr 69, poz. 371 oraz z 2019 r. poz. 2179), zwanego dalej rozporządzeniem, uzupełniony o czas służby wynikający z okoliczności wymienionych w § 6 tego rozporządzenia.

Drugą jest realizowanie tych zadań, które zostały zlecone w ramach podróży służbowej. W tym przypadku do czasu służby zalicza się czas wynikający z przepisu § 16 ust. 3, 4 i 5 rozporządzenia.

Trzecią stanowi realizowanie zadań w ramach działań ratowniczych. Na podstawie przepisów ww. rozporządzenia okolicznością uzasadniająca przedłużenie czasu służby jest wskazane w przepisie § 6 ust. 1 pkt 3 dysponowanie do działań ratowniczych. W konsekwencji jako czas służby strażaka skierowanego do działań ratowniczych, zgodnie z przepisem § 16 ust. 7 rozporządzenia, w kartach ewidencji czasu służby wpisuje się czas wykonywania zadań służbowych w okresie od momentu zadysponowania do momentu powrotu, lecz w wymiarze nie mniejszym niż określony w harmonogramie służby, o którym mowa w § 12 ust. 1.

Jeżeli okres zadysponowania lub delegowania obejmował dni, które zgodnie z obowiązującym strażaka harmonogramem służby były dniami wolnymi od służby, to przyjmuje się, że w tych dniach obowiązywał go wymiar czasu służby obowiązujący w codziennym rozkładzie czasu służby. W tym przypadku do czasu służby jest ewidencjonowany czas wykonywania zadań służbowych, lecz w wymiarze nie mniejszym niż obowiązujący w codziennym rozkładzie czasu służby. Powyższa zasada nie ma zastosowania w przypadku zaistnienia okoliczności wymienionej w § 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia.

Pomoc uchodźcom - naliczanie godzin służby

Należy zauważyć, że wymiar czasu służby dla strażaka realizującego zadania związane bezpośrednio z pobytem uchodźców z Ukrainy zgodnie z przepisem art. 65 ust. 1 oraz ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (DzU z 2022 r. poz. 583 ze zm.) może zostać przekroczony o ponad 40 godz. przeciętnie tygodniowo w obowiązującym okresie rozliczeniowym (w PSP okres rozliczeniowy trwa od 1 stycznia do 30 czerwca oraz od 1 lipca do 31 grudnia danego roku). Na podstawie przepisów ww. ustawy nie stosuje się przepisów art. 10 ust. 1 pkt 12, art. 12 ust. 5 pkt 8, art. 13 ust. 6 pkt 17 i art. 35 ust. 9, 10 i 10b ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (DzU z 2021 r. poz. 1940 i 2490). Zastosowane przez ustawodawcę wyłączenie stosowania tych przepisów przy jednoczesnym braku przepisów szczegółowych w zakresie sposobu zaliczania tego czasu do czasu służby wymusza konieczność stosowania przepisów rozporządzenia.

Ponieważ realizacja zadań bezpośrednio związanych z pobytem osób, które przybyły na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy, jest działaniem ratowniczym, tym samym wpisuje się w trzecią opisaną powyżej formę rozliczania czasu służby.

O charakterze i formie, w jakiej realizowane są zadania, decyduje właściwy przełożony, który zgodnie z przepisem § 16 ust. 1 rozporządzenia prowadzi ewidencję czasu służby, obejmującą listy obecności i karty ewidencji czasu służby strażaka.

W zamian za czas służby przekraczający ustawowo określoną normę czasu służby, tj. przeciętnie 40 godz. tygodniowo w okresie rozliczeniowym, funkcjonariuszowi przysługuje po jego zakończeniu rekompensata pieniężna w wysokości określonej w art. 97c ustawy o PSP.