Kształcenie w zawodach pożarniczych

Wstąpienie do służby w Państwowej Straży Pożarnej jest równoznaczne z rozpoczęciem kształcenia w którymś z zawodów pożarniczych: strażak, technik pożarnictwa, inżynier pożarnictwa. I o ile w przypadku dwóch ostatnich zawodów kształcenie wiąże się z systemem oświaty i szkolnictwa wyższego, to dla zawodu strażak odbywa się w formie szkolenia zawodowego w ramach systemu edukacji pożarniczej.

Właśnie ten system zaprząta głowę jednego z kandydatów na strażaka, który chciałby wiedzieć, na jakich zasadach, kiedy i dokąd kierowane są osoby takie jak on, aby zdobyć kwalifikacje w tym zawodzie. Wątpliwości rozwieje st. bryg. Marceli Sobol, zastępca dyrektora w Biurze Edukacji KG PSP.

 W związku ze zmianami następującymi na przestrzeni lat w kształceniu w zawodzie strażak oraz w powiązaniu z korpusami szeregowych i podoficerów straży pożarnej narosło wokół tego tematu wiele mitów. Cały proces został wprawdzie uporządkowany i w efekcie uproszczony, ale jego powszechny odbiór pozostał w sferze wiedzy szeptanej. Dlatego też warto nakreślić trochę szerszy obraz tego zagadnienia, bo zdawkowa odpowiedź byłaby wprawdzie krótka, ale pozostawiłaby przy życiu wszystkie krążące pogłoski.

Pracownicy JOP

Przede wszystkim należy zaznaczyć, że strażakami są nie tylko ci pełniący służbę w Państwowej Straży Pożarnej, ale także pracownicy jednostek ochrony przeciwpożarowej, takich jak:

• jednostki organizacyjne Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej,
• zakładowe straże pożarne,
• zakładowe służby ratownicze,
• gminne zawodowe straże pożarne,
• powiatowe (miejskie) zawodowe straże pożarne,
• terenowe służby ratownicze,
• inne jednostki ratownicze.

Katalog tych podmiotów jest całkiem spory, co laikowi mogłoby wydawać się zagrożeniem dla funkcjonowania jednostek Państwowej Straży Pożarnej, ale takiego ryzyka nie ma, gdyż utrzymywanie tego typu struktur jest naprawdę kosztowne i wymaga spełnienia wielu warunków. Jednym z nich jest z pewnością to, że ich pracownicy (zwani „strażakami jednostek ochrony przeciwpożarowej”) podlegają szczególnym obowiązkom wynikającym z charakteru pracy, muszą mieć odpowiednie kwalifikacje i cechować się szczególnymi warunkami psychofizycznymi. Wszystko to wynika z ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2021 r. poz. 869), w której to w określono w art. 4, że „Kwalifikacje wymagane do wykonywania zawodu strażak obejmują posiadanie co najmniej wykształcenia średniego lub średniego branżowego oraz ukończenia szkolenia w zawodzie strażak lub szkolenia równorzędnego ze szkoleniem w zawodzie strażak”.

Krok po kroku

Szkolenie równorzędne to głównie wszystkie szkolenia, które można było ukończyć w przeszłości i które zostały enumeratywnie wymienione w § 3 rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej (DzU poz. 1962). Szkolenie w zawodzie strażak odbywa się zaś obecnie zgodnie z programem zatwierdzonym przez komendanta głównego PSP 30 listopada 2020 r. Po przejściu procesu naboru i złożeniu ślubowania, co oznacza jednocześnie przyjęcie do służby przygotowawczej w PSP, kierownik jednostki organizacyjnej, do której strażak został przyjęty, kieruje go na szkolenie do jednej ze szkół PSP. W przypadku strażaka jednostki ochrony przeciwpożarowej wymagana jest zgoda komendanta głównego PSP na przyjęcie go na szkolenie. To oczywiście zasada bardzo ogólna, zawierająca więcej uwarunkowań, dzięki którym cały proces przebiega szybko i sprawnie.

Planowanie szkoleniowe

Ze względów ekonomiczno-operacyjnych przyjęto warunek, że osoba przyjęta do służby powinna zostać skierowana na szkolenie w czasie krótszym niż 90 dni. Spełnieniu tego warunku ma służyć Centralna Lista Potrzeb Szkoleniowych (CLiPS), którą prowadzi Szkoła Podoficerska PSP w Bydgoszczy. Informację o każdej osobie przyjętej do służby, ale także na wcześniejszym etapie naboru - o zamiarze przyjęcia takiej osoby przesyłają komendanci wojewódzcy na druku zgłoszenia zapotrzebowania na szkolenie.

Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest zaplanowanie szkolenia nawet dla osób, których jeszcze nie przyjęto do służby, a tym samym skrócenie czasu oczekiwania na szkolenie. Z racji specjalizacji w tym kierunku szkolenia te prowadzi głównie ta właśnie szkoła. W razie potrzeby uruchamiane są szkolenia w pozostałych szkołach (Poznań, Kraków, Częstochowa). W wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych szczególnymi potrzebami służby, szkolenie takie może być przeprowadzone w wojewódzkim ośrodku szkolenia, ale wymaga to nadzoru organizacyjnego i pedagogicznego którejś ze szkół, minimum 24 słuchaczy oraz poniesienia kosztów tego szkolenia przez właściwego miejscowo komendanta wojewódzkiego PSP.