Kontrole w budynkach jednorodzinnych

Prewentyści nierzadko stykają się z problemem sprzeczności przepisów. Jednym z takich przypadków są usługi hotelarskie w budynku jednorodzinnym.

Zasady świadczenia usług hotelarskich reguluje ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (tekst jedn DzU z 2016 r., poz. 187, ze zm.) oraz akty wykonawcze wydane na jej podstawie. Zasadą jest, że usługi hotelarskie – będące częścią usług turystycznych – świadczone są w obiektach hotelarskich, które muszą spełniać określone przepisami prawa standardy, kwalifikujące je do odpowiednich kategorii.

Przez usługi hotelarskie (art. 3 pkt 8) rozumie się w szczególności krótkotrwałe, ogólnie dostępne wynajmowanie domów, mieszkań, pokoi i miejsc noclegowych. Usługi takie mogą być świadczone w obiektach hotelarskich (art. 35 ust. 1), do których zalicza się: hotele, motele, pensjonaty, kempingi, domy wycieczkowe, schroniska młodzieżowe, schroniska oraz pola biwakowe (art. 36). Ustawa dopuszcza świadczenie usług hotelarskich także w innych obiektach (art. 35 ust. 2), jeżeli spełniają one minimalne wymagania co do wyposażenia oraz wymagania sanitarne, przeciwpożarowe i inne, określone odrębnymi przepisami. Za inne obiekty uważa się przy tym także wynajmowane przez rolników pokoje i miejsca przeznaczone na ustawianie namiotów w prowadzonych przez nich gospodarstwach rolnych. Ewidencję innych obiektów w których można świadczyć usługi hotelarskie, prowadzi wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na ich lokalizację.

Spełnienie wymagań przeciwpożarowych dokumentuje się opinią właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej lub osoby wykonującej czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej, o której mowa w art. 4 ust. 2a ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn DzU z 2017 r., poz. 736). Osoba taka powinna mieć tytuł zawodowy inżyniera pożarnictwa lub studia wyższe w zakresie inżynierii bezpieczeństwa w specjalności inżynieria bezpieczeństwa pożarowego ukończone w Szkole Głównej Służby Pożarniczej.

Z życia wzięte

Osoba chcąca świadczyć usługi hotelarskie w budynku jednorodzinnym (noclegi na piętrze i poddaszu, łącznie w sześciu pokojach) zwraca się do komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej z pisemną prośbą o wydanie opinii o spełnieniu w budynku wymagań przeciwpożarowych. Podaje w niej podstawę prawną, miejsce prowadzenia usług i czeka na kontrolę. Komendant wystawia upoważnienie do przeprowadzenia czynności kontrolno-rozpoznawczych, które wykonuje wyznaczony strażak. Zgodnie z przepisami informuje w upoważnieniu, że kontrolujący ma prawo wstępu do wszystkich obiektów i pomieszczeń (art. 23 ust. 11 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej), chyba że stanowią one część mieszkalną (gdyż tej mu kontrolować nie wolno).

Zgodnie z interpretacją Komendy Głównej PSP z 2010 r. określenie „część mieszkalna”, zastosowane w art. 23 ust. 11 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 603 ze zm) oznacza zespół pomieszczeń mieszkalnych i pomocniczych z odrębnym wejściem, wydzielony stałymi przegrodami budowlanymi, umożliwiający stały pobyt ludzi i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego.

Umawiamy się zatem z właścicielem na kontrolę budynku mającego część mieszkalną przeznaczoną na noclegi. Rozporządzenie ministra gospodarki i pracy z 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (tekst jedn. DzU z 2006 r., nr 22, poz. 169 ze zm.) mówi o opinii komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej w zakresie spełnienia wymagań przeciwpożarowych (§ 4, pkt 2, ppkt 2). Aby ją wydać, należałoby wcześniej przeprowadzić czynności kontrolno-rozpoznawcze z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Ustawa o Państwowej Straży Pożarnej zakazuje jednak wejścia do takiego budynku (art. 23 ust. 11).

Z przedstawionej powyżej analizy wynika, że istnieje sprzeczność przepisu określającego zakaz kontroli części mieszkalnej (ustawa o PSP) z przepisem o konieczności wydania opinii przez komendanta powiatowego/miejskiego PSP, czyli wcześniejszej kontroli części mieszkalnej przeznaczonej na usługi hotelarskie (ustawa o usługach turystycznych).

Niemniej jednak w interesie proszącego o wydanie opinii przystępujemy do kontroli. Co stwierdzamy? Poniżej krótki opis, dotyczący jedynie kilku aspektów mających wpływ na bezpieczeństwo pożarowe.

Rozpatrywany budynek ma dopuszczenia budowlane (decyzję o pozwoleniu na budowę wraz z potwierdzonym zawiadomieniem powiatowego/miejskiego inspektora nadzoru budowlanego o przystąpieniu do użytkowania obiektu), aktualne przeglądy instalacji elektrycznej i kominowej.

Jest to budynek jednorodzinny, podpiwniczony, z trzema kondygnacjami nadziemnymi. Powierzchnia całkowita wynosi 190 m2. Z parteru (kuchnia i sypialnia) korzysta właściciel budynku. Na piętrze i poddaszu znajdują się sypialnie dla dzieci. Trzy pokoje na poddaszu i trzy pokoje na piętrze są przeznaczone na usługi turystyczne. Pokoje i korytarze wykończono drewnianymi obiciami, na podłodze położono zwykłą wykładzinę dywanową. Pokoje mają łącznie 14 deklarowanych miejsc noclegowych. Na poddasze wchodzi się otwartą klatką schodową z wyjściem na zewnątrz budynku. Maksymalna długość dojścia ewakuacyjnego wynosi 23 m.

Rozporządzenie ministra infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 1422) w § 209 ust. 1 klasyfikuje budynki z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowania, wyodrębniając te, którym zostaje przypisana kategoria zagrożenia ludzi (ZL). W ust. 2 przyporządkowuje się budynki ZL do poszczególnych kategorii (ZL I – ZL V). Z kolei § 3 tego rozporządzenia definiuje, że przez budynek zamieszkania zbiorowego rozumie się budynek przeznaczony do okresowego pobytu ludzi, w szczególności m.in.: hotel, motel, pensjonat, dom wypoczynkowy.

W maju 2011 r. Komenda Główna PSP zajęła stanowisko, że tylko tzw. obiekty agroturystyczne – czyli budynki mieszkalne jednorodzinne, budynki mieszkalne w zabudowie zagrodowej, a także budynki gospodarcze w gospodarstwach rolnych przygotowane do tych celów – zawierające co najwyżej sześć pokoi wykorzystywanych do prowadzenia usług turystycznych, można kwalifikować do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV, ze wszystkimi konsekwencjami w zakresie bezpieczeństwa pożarowego wynikającymi z tej klasyfikacji.

Ocena

Osoba wysłana na kontrolę budynku wykonała swoje zadanie prawidłowo (zakładając, że kontrolowała część mieszkalną legalnie). Ocena budynku jednorodzinnego (ZL IV) wypadła pozytywnie, ale w sytuacji, gdy staje się on miejscem okresowego pobytu turystów, czyli budynkiem zamieszkania zbiorowego (ZL V), taka już nie będzie.

Komendant powiatowy (miejski) po zapoznaniu się z protokołem z czynności kontrolno-rozpoznawczych i wątpliwościami kontrolującego strażaka musi podjąć decyzję, co dalej zrobić ze sprawą. Mając na względzie bezpieczeństwo osób przebywających czasowo w opiniowanym budynku, powinien brać pod uwagę przepisy (nie do końca jasne), ale też wiedzę z zakresu bezpieczeństwa pożarowego.

W tym konkretnym przypadku (budynek ZL IV z przeznaczeniem na noclegi dla 14 osób, korytarze i klatka schodowa obite boazerią i wyłożone zwykłą wykładziną dywanową, długość dojścia ewakuacyjnego 23 m) opinia komendanta w zakresie świadczenia usług hotelarskich powinna być negatywna. Prowadzenie usług hotelarskich to bowiem wykorzystywanie budynku do okresowego pobytu ludzi jako budynku zamieszkania zbiorowego, czyli należącego do kategorii ZL V.

Uzasadnienie negatywnej opinii to w tym przypadku: brak bezpiecznych warunków ewakuacji: występowanie na drogach ewakuacyjnych łatwo zapalnej boazerii i wykładziny dywanowej oraz przekroczenie długości dojścia ewakuacyjnego. Pozytywna opinia wydana zostanie w przypadku usunięcia boazerii (wykładziny dywanowej) lub nadania jej cechy trudnozapalności oraz zmniejszenia długości dojścia ewakuacyjnego (ograniczenie liczby pokoi lub obudowanie pożarowo i oddymienie klatki schodowej).

***

Osobę korzystającą z usług hotelarskich w takim budynku nie będzie interesowało, czy jest on zakwalifikowany do kategorii ZL IV czy ZL V, ani jakie to ma przełożenie na przepisy w zakresie bezpieczeństwa pożarowego. Przede wszystkim powinna się w nim czuć bezpiecznie.

Powyższy artykuł dotyczy wydania przez komendanta powiatowego (miejskiego) PSP opinii poprzedzonej stosowną kontrolą. Strona zainteresowana będzie się zapewne starała dostosować budynek do obowiązujących przepisów, choć zazwyczaj podczas takiej kontroli stwierdza się także wiele innych problemów, np. zbyt małą szerokość schodów czy drzwi ewakuacyjnych, brak zaopatrzenia wodnego do celów przeciwpożarowych, brak gaśnic.

Sprawa skomplikuje się, gdy w budynku jednorodzinnym „pokoi do wynajęcia” będzie na przykład 10, a do komendy PSP wpłynie skarga niezadowolonego turysty. Ale to temat na inny artykuł.

Literatura

1. Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 187, ze zm.).

2. Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (tekst jedn. DzUz 2016 r., poz. 603 ze zm).

3. Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowe (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 736.

4. Rozporządzenie ministra gospodarki i pracy z 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (tekst jedn. DzU z 2006 r., nr. 22, poz. 169 ze zm).

5. Rozporządzenie ministra infrastruktury z12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 1422).

6. Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów z 7 czerwca 2010 r. (DzU nr 109, poz. 719).

czerwiec 2017