Z pomocą za granicę

Czy każdy może wziąć udział w akcji ratowniczej w kraju innym niż Polska? Zasadniczo odpowiedź na to pytanie brzmi „nie”. Największe szanse udziału w misji zagranicznej mają funkcjonariusze PSP będący członkami modułów ratowniczych.

Konfigurację poszczególnych modułów ratowniczych PSP przygotowuje dana komenda wojewódzka PSP, bazując na dokumencie „Zasady organizacji modułów (…)” opracowanym przez Komendę Główną PSP. KW PSP dobiera spośród podległych komend powiatowych i miejskich PSP sprzęt i pojazdy wskazane w „Zasadach…”, co wiąże się również ze wskazaniem ratowników do ich obsługi. Ratownik nie może być zmuszany do bycia członkiem modułu i wyjazdu za granicę, co potwierdza każdorazowo przed wyjazdem przez podpisanie oświadczenia o zgodzie na delegowanie do pełnienia służby poza granicą państwa.

Procedura dysponowania ratowników

Jeśli kraj dotknięty katastrofą wystąpi z oficjalną prośbą o udzielenie pomocy ratowniczej, można decydować o skierowaniu odpowiednich modułów do akcji. Kwestia, który z nich wyruszy za granicę, wynika z „Harmonogramu najbardziej prawdopodobnego dysponowania modułów ratowniczych PSP”, raz na 2 lata zatwierdzanego przez komendanta głównego PSP. Ze względu na  liczbę modułów zgłoszonych do Komisji Europejskiej oraz w celu uniknięcia całorocznego dyżurowania każdy z nich w założeniu jest w gotowości co drugi miesiąc. Możliwe są jednak odstępstwa od tej reguły, chociażby ze względu na kierunek wyjazdu. Nieuzasadnione byłoby dysponowanie np. modułu GFFFV z Białegostoku do hipotetycznego pożaru w Czechach, ponieważ ze względu na odległość wiązałoby się to z dodatkowym dniem podróży. Dlatego też moduły grupowane są według potencjalnych kierunków dysponowania.

Zatem podstawowa kwestia to bycie członkiem modułu, o który wnioskuje kraj dotknięty katastrofą, będącego w danym miesiącu w gotowości operacyjnej i o odpowiednim w tym przypadku kierunku dysponowania. Wówczas, jeśli tylko ratownik wyrazi chęć wyjazdu i zostanie wybrany przez kierownictwo danej komendy miejskiej lub powiatowej oraz wojewódzkiej PSP (zwykle liczba chętnych przewyższa liczbę dostępnych miejsc, zatem konieczna jest selekcja), weźmie udział w akcji ratowniczej poza granicami Polski.

Rodzaje modułów

Poniżej przedstawione zostały moduły utworzone z zasobów Państwowej Straży Pożarnej wraz z wchodzącymi w ich skład jednostkami organizacyjnymi PSP:

• USAR Poland - jako jedyny ze wszystkich zgłoszonych przez PSP nie wpisuje się w zasadę rotacji co dwa miesiące i tworzy się go na bazie siedmiu specjalistycznych grup poszukiwawczo-ratowniczych (SGPR Mazowsze, SGPR Gdańsk, SGPR Poznań, SGPR Małopolska, SGPR Łódź, SGPR Wałbrzych i SGPR Jastrzębie-Zdrój). Moduł może być dysponowany w dwóch wariantach - średnim (MUSAR) oraz ciężkim (HUSAR). USAR Poland w 2019 r. został recertyfikowany przez INSARAG i włączony do puli zasobów dobrowolnych Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności.
• Moduł pomp wysokiej wydajności (ang. HCP - High Capacity Pumping) - PSP ma cztery takie moduły podzielone na dwie grupy:
  • HCP_Poland_01_west - wymiennie dyżuruje moduł z KW PSP w Gorzowie Wielkopolskim oraz KW PSP w Toruniu,
  • HCP_Poland_02_south - wymiennie dyżuruje moduł z KW PSP w Rzeszowie oraz z KW PSP w Katowicach.

Moduły HCP zostały certyfikowane w 2018 r. i od tej pory włączone są do puli zasobów dobrowolnych Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności.

• Moduł do gaszenia pożarów lasów z ziemi przy użyciu pojazdów (ang. GFFFV - Ground Forest Fire Fighting using Vehicles) - PSP dysponuje sześcioma takimi modułami, podzielonymi na trzy grupy:
  • GFFFV_Poland_01_west - wymiennie dyżuruje moduł z KW PSP w Szczecinie oraz KW PSP w Poznaniu,
  • GFFFV_Poland_02_wsouth - wymiennie dyżuruje moduł z KW PSP we Wrocławiu oraz KW PSP w Krakowie,
  • GFFFV_Poland_03_east - wymiennie dyżuruje moduł z KW PSP w Olsztynie oraz KW PSP w Białymstoku.

Moduły GFFFV przygotowywane są do procesu certyfikacji, jednak Komisja Europejska wstrzymała obecnie wszystkie certyfikacje ze względu na pandemię COVID-19.

• Moduł wykrywanie skażeń chemicznych, biologicznych, radiologicznych i jądrowych oraz pobieranie próbek (ang. CBRNDet - Chemical, biological, radiological and nuclear detection and sampling) - PSP dysponuje czterema takimi modułami, podzielonymi na dwie grupy:
  • CBRNDet_Poland_01 - wymiennie dyżuruje moduł z KW PSP w Katowicach oraz KW PSP w Krakowie,
  • CBRNDet_Poland_02 - wymiennie dyżuruje moduł z KW PSP w Warszawie oraz KW PSP w Poznaniu.

Moduły CBRN-Det przygotowywane są do certyfikacji w przyszłości.

OSP a misje zagraniczne

Na koniec chciałbym jeszcze odnieść się do innej ważnej kwestii - dysponowania druhów OSP do działań poza granicami kraju. Nie jest to możliwe z kilku względów. Po pierwsze komendant główny PSP nie ma takich możliwości prawnych, gdyż zgodnie z przepisami może delegować tylko i wyłącznie funkcjonariuszy PSP. Po drugie moduły ani jakiekolwiek inne zasoby ratownicze nie powinny być obciążeniem dla kraju przyjmującego pomoc, a więc muszą być samowystarczalne, co oznacza, że sami musimy wziąć na siebie koszty związane z paliwem, wyżywieniem oraz zakwaterowaniem czy odtworzeniem gotowości po misji, co może stanowić znaczny problem nawet dla bardzo dobrze funkcjonujących OSP.

mł. bryg. Grzegorz Borowiec pełni służbę w KCKRiOL Komendy Głównej PSP