Wypadki autobusów (cz. 2)

Konstrukcje autobusów i narzędzia wykorzystywane do cięcia omówiłem w pierwszej części artykułu. Tym razem przyjrzymy się, w jaki sposób można dotrzeć do poszkodowanych uwięzionych w tych pojazdach.

Jednym z elementów działań może okazać się uzyskanie dostępu do kierowcy. Na dobór techniki bezpośrednio wpływa konstrukcja pojazdu. W pierwszej kolejności należy powiększyć przestrzeń poprzez wykorzystanie ustawień fotela oraz obcięcie części koła kierownicy. Powinno to wstępnie zlikwidować nacisk na ciało poszkodowanego.

Postępowanie jest takie samo, jak w przypadku ciężarówek, jeśli drzwi znajdują się od strony kierowcy. Usunięcie ich pozwala dostać się do dolnej podłużnicy, która nie jest w tym obszarze szczególnie wzmocniona. Wykonuje się w niej głębokie cięcie w kształcie litery Y oraz cięcie słupka A - w miarę możliwości jak najwyżej (fot. 1).

Następnie wstawia się w wejście do pojazdu rozpieracz kolumnowy, równolegle do podłoża. Jego wyparcie powoduje odsunięcie całego przodu pojazdu (fot. 2).

Jeśli w danym autobusie nie ma drzwi od strony kierowcy, wówczas część pojazdu poniżej wewnętrznej podłogi użytkowej jest mocną konstrukcją kratownicową. Nie ma możliwości głębokiego nacięcia podłużnicy, a płytkie cięcia nie są skuteczne. W takim wypadku należy wykonać cięcia odprężające powyżej wewnętrznej podłogi użytkowej, co pozwoli na odsunięcie deski rozdzielczej (fot. 3). Także w tej technice wykorzystuje się rozpieracz kolumnowy. W miarę możliwości można odepchnąć kolumnę kierownicy za pomocą krótkiego rozpieracza kolumnowego (fot. 4).

Autobus na boku

Takie ułożenie pojazdu sprawi, że nie będzie dużych trudności ze stabilizacją. Leżący na płaskim boku autobus jest zazwyczaj stabilny. Stosuje się jedynie miejscową podbudowę i wypełnienia.

Dostęp uzyskuje się przez szybę przednią, czasem tylną (jeśli występuje) oraz wyłazy dachowe. Można wykorzystać drabiny przystawne, aby dostać się do górnych okien i rozpoznać sytuację wewnątrz pojazdu (fot. 5-7).

Dostęp przez wyłaz dachowy nie stwarza dużego problemu (fot. 8 i 10). Jest to część konstrukcyjna z profilowanego tworzywa z elementami metalu. Łatwo usunąć ją sprzętem burzącym. Można również dość szybko poszerzyć go przez głębokie cięcie. Doskonale sprawdza się tu piła szablasta, która bez problemu tnie całe poszycie dachu wraz z jego metalowymi wzdłużnymi profilami wzmacniającymi. Ważna jest jednak kontrola pracy brzeszczotu piły po wewnętrznej stronie pojazdu. Nie nastręcza to większych trudności, ze względu na wykorzystanie wykonanego wcześniej otworu wyłazu.

Niebezpieczne jest poszerzanie otworu wyłazu za pomocą spalinowej piły do betonu i stali. Kontrola głębokości cięcia jest trudna ze względu na wielkość urządzenia, a szkodliwe spaliny dostają się do środka pojazdu (fot. 9). Głębokie cięcie sprawia, że z konstrukcji dachu odrywają się odłamki z tworzywa i wpadają do środka z dużą siłą. Tarcze korundowe do metalu wytwarzają podczas użycia wysoką temperaturę, powodującą nadpalanie wewnętrznego wypełnienia dachu.

Demontaż wewnętrznych elementów autobusu

Aby sukcesywnie poszerzać przestrzeń wokół osób poszkodowanych, a tym samym zwiększać efektywność ewakuacji, należy zdemontować wyposażenie wnętrza autobusu. Najczęściej będą to siedzenia, orurowanie oraz półki bagażowe. Dokonuje się tego za pomocą sprzętu hydraulicznego, pił szablastych, szlifierek akumulatorowych oraz kluczy (fot. 11-13).

Osoba poszkodowana pod autobusem

Osoba poszkodowana może znajdować się także pod autobusem bądź też jego kołem -to nierzadkie sytuacje. Podczas podnoszenia stosuje się specjalne końcówki montowane na rozpieracze kolumnowe (przeznaczone do felg wklęsłych i wypukłych). Można to również zrobić, wykorzystując poduszki powietrzne pod progiem lub sprzęt hydrauliczny wyparty o specjalnie wzmocnione punkty, przeznaczone do lewarowania pojazdu (fot. 14-15). Jeśli poszkodowany znajduje się pod kołem, to przed podnoszeniem należy zamontować na kole pas z naciągiem, który zabezpieczy przed jego obrotem i opadaniem na resorowaniu. Podczas podnoszenia niezwykle ważna jest stabilizacja wspomagająca. Najlepiej sprawdza się tu bieżąca podbudowa drewnem. Kontrolować należy również naciąg pasa podpór szybkiej stabilizacji.

***

Jak widać, autobusy podczas wypadków mogą sprawić ratownikom wiele problemów zarówno taktycznych, jak i ze względu na swoją konstrukcję. Wymaga ona jednoczesnego użycia wielu różnorodnych narzędzi. Ratownicy mają niewiele możliwości praktycznych ćwiczeń z tego typu samochodami, dlatego niezwykle ważne jest zdobycie solidnych podstaw teoretycznych. Znając zalety i ograniczenia wykorzystania poszczególnego sprzętu oraz newralgiczne miejsca w tych pojazdach, podczas realnych akcji nie będziemy działali na zasadzie prób i błędów.

st. kpt. Rafał Podlasiński jest dowódcą zmiany w JRG 15 w Warszawie, członkiem specjalistycznej grupy poszukiwawczo-ratowniczej
fot. Rafał Podlasiński

Podpisy do zdjęć

fot.  1 Nacięcie w podłodze w kształcie litery Y
fot.  2 Odepchnięcie przodu pojazdu przy pomocy rozpieracza kolumnowego
fot.  3 Miejsca nacięć wykonywanych, gdy pod wewnętrzną podłogą użytkową znajduje się wzmocniona konstrukcja kratownicowa
fot.  4 Odepchnięcie kolumny kierownicy za pomocą rozpieracza kolumnowego. Widoczne częściowe obcięcie koła kierownicy, likwidujące ucisk na ciało kierowcy
fot.  5 Autobus na boku. Możliwe wejścia przez otwory po przedniej i tylnej szybie oraz przez włazy dachowe. Na dokładniejsze rozpoznanie sytuacji wewnątrz pozwalają okna od góry, do których można się dostać za pomocą drabin przystawnych
fot.  6 Dostęp do wnętrza przez otwór po tylnej szybie
fot.  7 Dostęp do wnętrza przez otwór po przedniej szybie
fot.  8 Tworzenie dostępu do wnętrza przez wyłaz dachowy
fot.  9 Poszerzanie otworu: bezpieczne - za pomocą piły szablastej i niebezpieczne - spalinową piłą z tarczą korundową.
fot. 10 Dostęp do wnętrza przez poszerzony wyłaz dachowy. Widok z zewnątrz i od środka
fot. 11 Demontaż wewnętrznych elementów autobusu piłą szablastą
fot. 12 Demontaż wewnętrznych elementów autobusu akumulatorową szlifierką kątową i nożycami hydraulicznymi
fot. 13 Demontaż wewnętrznych elementów autobusu za pomocą kluczy
fot. 14. Podnoszenie autobusu za pomocą sprzętu hydraulicznego w punkcie przeznaczony do lewarowania. Stabilizacja wspomagająca poprzez bieżącą podbudowę drewnem
fot. 15 Podnoszenie kół autobusu za pomocą rozpieracza kolumnowego i specjalnych końcówek roboczych do felg wypukłych i wklęsłych

lipiec 2017