Płachtą w cztery koła

Czy samochodowa płachta gaśnicza stanie się remedium na pożary pojazdów? Czas pokaże. Na razie CNBOP-PIB przeprowadził testy produktu.
Na wstępie przypomnijmy, że Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej - Państwowy Instytut Badawczy od 2015 r. prowadzi działalność związaną z testowaniem wyrobów według procedury testowania wyrobów innowacyjnych w PSP. Odbywa się to przy współpracy wskazanych jednostek testujących. W ostatnim czasie w Jednostce Ratowniczo-Gaśniczej PSP w Oławie testowana była samochodowa płachta gaśnicza PADTEX typu PAD-CFB-M-1 łotewskiej firmy.
Płachta wykonana z włókna szklanego pokrytego silikonem jest produkowana w dwóch rozmiarach: 6 m x 8 m i 7 m x 10 m. Zgodnie z deklaracją producenta jest przeznaczona do wielokrotnego użytku i może stanowić m.in. wyposażenie parkingów naziemnych i podziemnych, tuneli czy stacji ładowania pojazdów elektrycznych. Ratownicy z Oławy mieli okazję dowiedzieć się więcej o jej właściwościach.

Program testowania

Program testowania przewidywał m.in.:

• nakładanie płachty na pojazdy zaparkowane w różnych układach, w celu zasymulowania możliwych w rzeczywistości sytuacji np. na parkingach lub garażach,
• wielokrotne rozkładanie i składanie płachty gaśniczej do opakowania transportowego,
• przeprowadzenie testów pożarowych samochodów osobowych i zastosowanie płachty do tłumienia pożaru i ocena jej właściwości użytkowych,
• mycie płachty po zastosowaniu,
• oględziny płachty po zastosowaniu i ocena możliwości jej ponownego wykorzystania.

Testowanie „na sucho” odbyło się na terenie JRG Oława, a ćwiczenia pożarowe na terenie Zakładu Centrozłom w Oławie. W obu przypadkach była wykorzystywana ta sama płachta gaśnicza.

Ćwiczenia pożarowe obejmowały pożary dwóch samochodów osobowych.
Pierwszy test dotyczył pożaru pojazdu osobowego z napędem konwencjonalnym. Wykorzystano do niego wrak Fiata Sieny. Samochód był kompletny, z wyjątkiem wymontowanego zbiornika paliwa. Aby zwiększyć obciążenie ogniowe oraz intensywność palenia, do wnętrza pojazdu włożono oponę, a tylną kanapę nasączono benzyną bezołowiową w ilości ok. 3 dm3. W pobliżu zaparkowany został inny samochód, tak by utrudnić dostęp do testowanego pojazdu.
Pożar zainicjowany został przez podpalenie tylnej kanapy palnikiem gazowym. Po około 4 min od rozpoczęcia testu, kiedy pożar był rozwinięty, a jego temperatura przekraczała 650°C [1], strażacy nałożyli na samochód płachtę gaśniczą, a następnie docisnęli ją do pojazdu i podłoża, by uszczelnić przykrycie i ograniczyć dostęp tlenu (pierwszy sposób zastosowania).
Płachta była utrzymywana na pojeździe przez 30 min, zgodnie z zaleceniami producenta. W tym czasie strażacy dozorowali samochód i za pomocą kamery termowizyjnej 3M™ Scott™ V320 mierzyli temperaturę w odstępach 5 min. Po 30 min płachtę zdjęto i obserwowano pojazd pod kątem widocznych płomieni i nawrotu palenia. Płomienie nie były widoczne, ale po upływie około 30 sek. zaobserwowano nawrót spalania płomieniowego opony, która znajdowała się na tylnej kanapie. Nie zauważono natomiast nawrotów spalania płomieniowego pozostałych elementów pojazdu.

Nakładanie płachty na płonący pojazd - pierwszy sposób nałożenia

fot. arch. CNBOP-PIB

Po tym teście płachtę poddano oględzinom w celu wykrycia ewentualnych uszkodzeń i przepaleń. Następnie przemyto ją wodą oraz przygotowano do ponownego użycia przy drugim pożarze.

Do drugiego testu wykorzystany został wrak pojazdu marki Seat Toledo - kompletny, z wymontowanym zbiornikiem paliwa. Do wnętrza nie wkładano dodatkowych materiałów palnych ani nie nasączono tylnej kanapy cieczą palną. Pod wrakiem na betonowych cokołach ustawione zostały cztery akumulatory litowo-jonowe typu NMC o pojemności 102 Ah (TWS-6S1P-102-NMC). Miało to zasymulować pożar pojazdu EV. Akumulatory ustawiono, tak aby zawory bezpieczeństwa, ukryte pod pokrywą z tworzywa sztucznego, były ułożone w różną stronę - tak, aby możliwe było obserwowanie pożaru wydostających się z nich gazów. W karoserii pod tylną kanapą wykonano otwór, by gazy pożarowe jednego z akumulatorów rozprzestrzeniły pożar do wnętrza pojazdu. Była to symulacja przedostania się ognia do wnętrza, bo pojazdy elektryczne mają akumulatory o większej pojemności niż te użyte podczas testów.
Pożar zainicjowany został przez oddziaływanie trzema palnikami gazowymi na akumulatory przez ok. 3,5 min. Po minucie ogrzewania zaobserwowano ucieczkę termiczną (thermal runaway) jednego z akumulatorów, po czym proces ten następował w kolejnych ogniwach ułożonych pod pojazdem.
Po upływie ok. 4 min palniki odsunięto i obserwowano rozwój pożaru. Po kolejnych trzech minutach wybito przednią prawą szybę samochodu, by doprowadzić tlen do wnętrza pojazdu i doprowadzić do dalszego rozwoju pożaru.
Po ok. 7 min od rozpoczęcia testu, kiedy pożar pojazdu był rozwinięty, a temperatura pożaru przekraczała 650°C2, strażacy nałożyli na samochód płachtę gaśniczą i rozłożyli ją na podłożu, by zwiększyć szczelność przykrycia i ograniczyć dostęp tlenu (drugi sposób zastosowania). Zastosowano drugi raz tę samą płachtę, kładzioną tą samą stroną.
Zgodnie z zaleceniami producenta płachta była utrzymywana na pojeździe przez 30 min. W tym czasie pojazd był dozorowany, w odstępach 5 min dokonywano pomiarów temperatury za pomocą kamery termowizyjnej. Po 30 min płachtę zdjęto i obserwowano pojazd pod kątem widocznych płomieni i nawrotu palenia. Płomienie nie były widoczne, a przez 5 min i 30 sek. nie doszło do nawrotu palenia [2]. Akumulatory znajdujące się pod pojazdem nadal utrzymywały temperaturę ponad 350°C i wymagały dalszego chłodzenia. W tym celu zanurzono je w metalowym zbiorniku z wodą (1 m3) na około 24 godz.

Nakładanie płachty na płonący pojazd drugim sposobem
fot. arch. CNBOP-PIB

Testy pożarowe pokazały, że płachta gaśnicza skutecznie izoluje dostęp tlenu do strefy spalania i tłumi pożar pojazdu, a także izoluje oddziaływanie pożaru na otoczenie. Ponadto nie uległa uszkodzeniu ani przepaleniu i po przemyciu nadawała się do ponownego użycia. Na płachcie pozostały ślady okopcenia oraz oddziaływania wysokiej temperatury.

Wnioski

Samochodowa płachta gaśnicza jest przydatna do tłumienia pożaru samochodów osobowych. Może być także stosowana w przypadku innych pojazdów czy urządzeń. Potwierdzono również, że płachtę można stosować wielokrotnie - po dwóch użyciach jest nadal przydatna do działań gaśniczych. Producent nie określił jednak liczby możliwych zastosowań, jest ona uzależniona m.in. od warunków pożarowych oraz konstrukcji pojazdów, gdyż może ulec mechanicznemu uszkodzeniu. Po zdjęciu płachty należy obserwować pojazd pod kątem nawrotów pożaru i w razie potrzeby schładzać go i dogasić wodą. W przypadku pojazdów hybrydowych i elektrycznych po zdjęciu płachty konieczna jest dalsza obserwacja temperatury oraz schładzanie akumulatorów.
Zalety stosowania płacht:

• skuteczne tłumienie pożaru pojazdu,
• skuteczna izolacja palącego się pojazdu od otoczenia - umożliwia ograniczenie strat oraz prowadzenie podczas akcji ratowniczo-gaśniczej innych działań, związanych z wyciąganiem palącego się pojazdu z garażu podziemnego, zatłoczonego parkingu itp.,
• ograniczenie ilości lotnych produktów spalania wytwarzających się w trakcie spalania - cecha szczególnie ważna podczas prowadzenia działań w przestrzeniach zamkniętych typu parkingi/garaże podziemne,
• łatwość użycia - umożliwia szybkie nakrycie palącego się pojazdu/urządzenia; po wykonaniu testów ,,na sucho” oraz w warunkach rzeczywistych należy stwierdzić, że gorące produkty spalania unoszą płachtę i pomagają w jej nakładaniu na pojazd.

Utrudnienia związane ze stosowaniem płacht:

• dodatkowy osprzęt na dachu pojazdu, np. relingi, antena,
• ciasno zaparkowane pojazdy,
• po prowadzonych testach w warunkach rzeczywistych i umyciu płachty zgodnie z zaleceniami producenta wyczuwalny jest charakterystyczny zapach produktów spalania (zaleca się przechowywanie płachty w szczelnym opakowaniu transportowym),
• kłopotliwa może być kwestia odprowadzania/separacji zanieczyszczonej wody po myciu płachty na terenie JRG.

Testowanie wyrobów innowacyjnych

Do chwili opracowania tej publikacji w ramach procedury testowania wyrobów innowacyjnych CNBOP-PIB przeprowadziło wspólnie z jednostkami testującymi PSP testowanie 31 wyrobów:

• 13 wyrobom (w tym testowanej płachcie) udzieliło rekomendacji przydatności do stosowania w ochronie przeciwpożarowej,
• dla 13 wyrobów, które podlegają obowiązkowi uzyskania dopuszczenia do użytkowania, CNBOP-PIB wydało 13 opinii przydatności do stosowania w ochronie przeciwpożarowej,
• w przypadku dwóch wyrobów stwierdzono negatywny wynik testowania, a tym samym brak przydatności do stosowania wyrobu w ochronie przeciwpożarowej,
• w przypadku jednego wyrobu KG PSP nie potwierdziła zainteresowania stosowaniem i zasadności testowania,
• prowadzenie dwóch procesów zostało przerwane.

Podsumowanie

Testowanie stanowi dodatkowe, praktyczne narzędzie w ocenie przydatności i właściwości nowych oraz innowacyjnych wyrobów i rozwiązań przeznczonych do stosowania w działaniach ratowniczo-gaśniczych. Wnioski, opinie i wyniki testowania mają duże znaczenie dla producentów wyrobów - pozwalają na rozwój i doskonalenie produktów na podstawie opinii wymagającego użytkownika końcowego.
Dla PSP wartością jest możliwość przekazania opinii o wyrobie w sposób transparentny, przez sformalizowany, wystandaryzowany, powtarzalny proces testowania i oceny wyrobu/rozwiązania w formie wydawanej przez CNBOP-PIB rekomendacji albo opinii przydatności.
Wydane dokumenty są dostępne do wglądu pod adresem:
https://www.cnbop.pl/pl/uslugi/testowanie-wyrobow-innowacyjnych/wydane-dokumenty.
Tam również dostępne są informacje o testowaniu wyrobów. Zapraszamy do odwiedzenia strony, a także do testowania wyrobów i rozwiązań w CNBOP-PIB we współpracy z jednostkami testującymi PSP.

Przypisy
[1] Maksymalny zakres pomiaru kamery termowizyjnej.
[2] Kryterium oceny przyjęte na podstawie łotewskiej normy nr LVS 1071:2022 Car fire blankets.