Grenfell Tower

Wieżowiec Grenfell Tower został zaprojektowany w 1967 r. przez Nigela Whitbreada, pracującego wówczas w firmie architektonicznej Clifford Wearden and Associates (Clifford Wearden i wspólnicy). 

Budynek o wysokości 67,30 m powstał w latach 1972-1974. Początkowo znajdowało się w nim 120 mieszkań jedno- lub dwupokojowych. W trakcie modernizacji na kondygnacjach dotąd niemieszkalnych (czyli czterech dolnych) stworzono sześć mieszkań czteropokojowych i jedno trzypokojowe. Zwiększyło to liczbę mieszkań do 127, mogły one pomieścić łącznie około 600 osób. Grenfell Tower, podobnie jak inne wieżowce w Wielkiej Brytanii, miał tylko jedną centralną klatkę schodową. Przepisy brytyjskie nie wymagają bowiem drugiej.

Modernizacja budynku

Plan modernizacji wieżowca został ogłoszony w 2012 r. (jej wartość wyniosła 8,7 mln funtów). Obejmowała ona m.in. wymianę okien oraz montaż nowej elewacji, mającej na celu poprawę wyglądu budynku. Modernizacja została zakończona w maju 2016 r. Nowa elewacja składała się z trzech elementów:

1. Warstwy izolacyjnej wykonanej z materiału o nazwie Celotex RS5000, produkowanego przez firmę Saint Gobain. Płyty izolacyjne o grubości 150 mm przymocowano do żelbetowych ścian budynku. Celotex RS5000 jest wykonany z poliizocyjanuranu (PIR).  Według oświadczeń producenta może być stosowany w budynkach powyżej 18 m wysokości z teksturowaną folią aluminiową jako okładziną i jest specjalnie testowany jako część systemu okładzinowego zgodnie z brytyjską normą British Standard BS8414-2:2005. Jeśli system jest zaprojektowany i zainstalowany w zgodzie ze standardem, produkt spełnia kryteria określone w publikacji niezależnej instytucji badawczej BRE Raport BR 135  na działanie ognia zewnętrznego na izolację cieplną ścian w wielopiętrowym budynku. Celotex RS5000 został oznaczony symbolem klasyfikacji ogniowej „0” zgodnie z normami brytyjskimi, charakteryzującym materiał niezapalny. Krajowy organ ds. kontroli budynków, czyli Local Authority Building Control (LABC), wydał w 2014 r. certyfikat dla materiału izolacyjnego Celotex RS5000, stwierdzający możliwość stosowania go w budynkach wysokich, jednakże tylko w połączeniu z płytami niepalnymi.
2. Szczeliny wentylacyjnej pomiędzy okładziną zewnętrzną a warstwą izolacyjną o szerokości 50 mm.
3. Okładziny zewnętrznej, która składała się z dwóch aluminiowych płyt o grubości 3 mm (każda), oraz umieszczonym pomiędzy płytami rdzeniem polietylenowym o grubości 6 mm. Połączone materiały miały zapewnić wytrzymałość i sztywność okładziny. Co prawda w planach modernizacji budynku projektanci Studio E Architects zaproponowali zastosowanie płyt z blachy stalowej ocynkowanej z ognioodpornym rdzeniem, które są niepalne, jednak później wskazano użycie płyty Reynobond PE, oszczędzając tym sposobem około 300 tys. funtów.
   
   

Płyty zostały przymocowane do istniejącej konstrukcji - prefabrykowanej elewacji żelbetowej o grubości 250 mm za pomocą metalowych wsporników, a pomiędzy oknami z kolei zastosowano szklane płyty. Nowe okna z podwójną szybą zamontowane zostały w tej samej płaszczyźnie pionowej, co warstwa izolacyjna. Plan montażu okładziny zewnętrznej spowodował zmianę położenia okien w budynku - zostały wysunięte na zewnątrz, do warstwy izolacji termicznej, tworząc dostęp do rdzenia izolacji od strony budynku. Powstała szczelina umożliwiła rozprzestrzenianie się ognia z mieszkania na zewnątrz budynku, a docelowo na okładzinę zewnętrzną. I odwrotnie - oddziaływanie ognia z okładziny zewnętrznej może spowodować przeniesienie się ognia do mieszkania tą samą szczeliną na każdym z pięter.
Modernizacja obejmowała również miejski system grzewczy w poszczególnych mieszkaniach oraz system wentylacji pożarowej. Tego typu remont mógł wiązać się z modyfikacjami urządzeń energii elektrycznej, gazu czy wody. Przy prowadzeniu rur i przewodów przez różne sekcje budynku (ściany i stropy) w przypadku złego zabezpieczenia otworów (brak przepustów instalacyjnych) stają się one drogą rozwoju pożaru na sąsiednie pomieszczenia. W przypadku pożaru w Grenfell Tower każde mieszkanie miało stanowić odrębną strefę pożarową, oddzieloną od klatki schodowej drzwiami, które miały wytrzymać co najmniej 30 min.
Nie zostały w budynku zainstalowane ani tryskacze (brak takiego wymogu w przepisach brytyjskich w odniesieniu do budynków powstałych przed 2007 r.), ani drzwi z samozamykaczem, ani też system sygnalizacji pożaru.

Lokalna Grupa Grenfell

Grenfell Action Group została utworzona przez grono mieszkańców, którym bezpieczeństwo i ochrona przeciwpożarowa nie były obce. Wielokrotnie wskazywali na zagrożenie pożarowe, kierując skargi do właścicieli i administratorów budynku. Pisali też o nim na blogu. Już w styczniu 2013 r., zaniepokojeni niewystarczającym miejscem na manewry samochodów straży pożarnej w przypadku wystąpienia pożaru, zgłosili swoje obawy. Kolejnym problemem był wzrost napięcia prądu, w trakcie którego w 40 mieszkaniach zostały zniszczone urządzenia elektryczne. Zaniepokoiło ich też uszkodzenie instalacji oświetlenia awaryjnego, bez którego klatka schodowa, będąca jedyną drogą ewakuacyjną, pozostawała nieoświetlona (brak światła naturalnego). Grupa zwracała także uwagę na palną elewację oraz niezabezpieczone rury gazownicze. Niestety, wszystkie te uwagi zostały zignorowane.

Piekło w wieżowcu

Pożar w Grenfell Tower miał swój początek w mieszkaniu na czwartym piętrze, w północno-wschodnim narożniku budynku. Doszło do niego na skutek wadliwej chłodziarko-zamrażarki. Pożar rozprzestrzenił się na elewację narożnika i w ciągu 15 min utworzył kolumnę ognia sięgającą dachu. Proces ten zachodził niewiarygodnie szybko. Połączenie blach aluminiowych i wypełnienia z polietylenu spowodowało komplikacje, ponieważ polietylen topi się już w bardzo niskiej temperaturze. Z kolei aluminium również jest materiałem palnym, niemniej jednak do jego zapalenia potrzebna jest wyższa temperatura, która to wystąpiła poprzez palny rdzeń z polietylenu. Celotex RS5000 nie powinien być stosowany na elewacjach budynków w połączeniu z materiałem palnym, jakim są płyty z rdzeniem polietylenowym. Co więcej, zgodnie z kartą charakterystyki materiał izolacyjny PIR, z którego wykonany był Celotex RS5000, płonie, jeśli jest wystawiony na działanie ognia o wystarczającym natężeniu i intensywności. Warstwa izolacyjna PIR po zapaleniu szybko się spala i wytwarza intensywne ciepło, gęsty dym i gazy, które są drażniące, łatwopalne i/lub toksyczne (wśród nich tlenek węgla i cyjanowodór). Ogień przemieszczał się po przekątnej po obu stronach budynku, spotykając się w południowo-wschodnim narożniku i obejmując wszystkie fasady płomieniami.

Pomoc poszkodowanym i działania prewencyjne

Kościoły, centra kultury i kluby piłkarskie utworzyły miejsca zbiórki niezbędnych rzeczy dla poszkodowanych. Wszyscy, którzy zostali bez dachu nad głową, otrzymali jednorazową pomoc finansową w wysokości 5500 funtów. W obiektach podobnych do Grenfell Tower zarządzono natychmiastowe kontrole okładzin elewacyjnych. Stwierdzono zastosowanie materiałów niespełniających wymagań obowiązujących przepisów w kilkudziesięciu z nich i wydano decyzje o natychmiastowej ewakuacji i wysiedleniu mieszkańców - do czasu likwidacji niebezpiecznej palnej izolacji.

Literatura

[1] Z niewłaściwej praktyki, www.apur.pl, dostęp: 29.07.2017.

[2] The Truth about Grenfell Tower: A Report by Architects for Social Housing, www.architectsforsocialhousing.wordpress.com, dostęp: 30.07.2017.

[3] London fire: Grenfell Tower cladding linked to other fires, www.bbc.com, dostęp: 26.07.2017.

[4] London fire: What we know so far about Grenfell Tower, www.bbc.com, dostęp: 26.07.2017.

[5] Grenfell Tower: Fire started in Hotpoint fridge-freezer, say police, www.bbc.com, dostęp: 27.07.2017.

[6] London fire: A visual guide to what happened at Grenfell Tower, www.bbc.com, dostęp: 25.07.2017.

[7] Grenfell Tower fire: Cladding that may have helped blaze spread was chosen to improve appearance of flats from luxury Kensington homes, www.belfasttelegraph.co.uk, dostęp: 30.07.2017.

[8] Fire-safe panels WERE initially chosen to make Grenfell Tower more attractive ­ but contractors opted for a cheaper plastic version to save just £6,250, www.dailymail.co.uk, dostęp: 28.07.2017.

[9] Inside Grenfell Tower: Latest shocking pictures, www.express.co.uk, dostęp: 30.07.2017

[10] Grenfell Tower Cladding, www.e-architect.co.uk, dostęp: 30.07.2017.

[11] Grenfell Tower - The Truth Will Out, www.grenfellactiongroup.wordpress.com, dostęp: 26.07.2017.

[12] “Grenfell Tower fire: London council to install sprinklers in 25 tower blocks in move to increase resident safety”, www.independent.co.uk, dostęp: 30.07.2017

[13] “Grenfell Tower fire update”, www.london-fire.gov.uk, dostęp: 25.07.2017

[14]  „DEADLY CLADDING SWITCH? Fire-safe cladding ‘was originally chosen for Grenfell Tower before cheaper plastic ones were used to save just £6,250’”, www.thesun.co.uk, dostęp: 25.07.2017

[15]  “Cladding for Grenfell Tower was cheaper, more flammable option”, www.theguardian.com, dostęp: 25.07.2017

[16] “Grenfell Tower gas pipes left exposed, despite fire safety expert's orders”, www.theguardian.com, dostęp: 26.07.2017

[17] “Grenfell Tower fire: police considering manslaughter charges”, www.theguardian.com, dostęp: 26.07.2017

[18] “Firm that refurbished Grenfell Tower threatens legal action against council”, www.theguardian.com, dostęp: 25.07.2017

[19] “Key questions about the Grenfell Tower fire”, www.theguardian.com, dostęp: 29.07.2017

[20] „Grenfell Tower Fire Inquiry”, www.wikipedia.pl, dostęp: 25.07.2017

[21] “Grenfell Tower fire”, www.wikipedia.pl, dostęp: 25.07.2017

st. sekc. Renata Golly jest pracownikiem KG PSP
fot. Natalie_Oxford/Wikimedia Commons

sierpień 2017