Do wody i na lód

Trzeba liczyć się z tym, że w sezonie zimowym strażacy niejednokrotnie będą przeprowadzali akcje ratownicze w wodzie i na lodzie. Muszą być dobrze wyekwipowani, stąd właśnie krótki przewodnik po ofercie rynkowej ubrań specjalnych. 

Podział ratownictwa na poszczególne dziedziny wymusił jasne określenie zakresu i sposobu wykonywania czynności przypisanych do każdej z nich, wskazując jednocześnie minimalne standardy sprzętowe niezbędne w opisywanych działaniach. Część sprzętu objęta jest certyfikacją CNBOP, co zapewnia ujednolicenie chociaż w pewnym zakresie parametrów sprzętu oraz określenie jego podstawowych cech. Wymóg ten nie dotyczy jednak ubrań specjalnych do ratownictwa wodnego i lodowego, które w bardzo szerokiej gamie są dostępne na rynku. Czym kierować się, dokonując zakupu sprzętu? Na wybór danego ubrania składa się zawsze kilka czynników. Przede wszystkim należy określić jego przeznaczenie oraz docelową grupę użytkowników. W praktyce w większości przypadków te same ubrania będą wykorzystywane do działań ratowniczych na lodzie oraz w wodzie, co będzie wpływało na intensywność ich zużycia bądź uszkodzeń. Priorytet stanowi zatem określenie zakresu czynności, które będą wykonywali ratownicy w ramach akcji. Ratownicy używający tego typu ubrań podczas ćwiczeń oraz akcji wskazują następujące właściwości, którymi powinny się cechować:

• łatwość zakładania, pozwalająca jednemu ratownikowi samodzielnie ubrać się i przygotować do podjęcia działań w terenie trudnym (podmokłym, niestabilnym, zlodowaciałym),
• nieprzemakalność strukturalna ubrania oraz szczelność wszelkich połączeń (rękawów, nogawek itp.),
• ergonomia pracy, a w szczególności możliwość swobodnego poruszania się oraz chwytu sprzętu ratowniczego, niekrępowanie ruchów,
• ochrona przed zimnem i wiatrem,
• odporność na uszkodzenia mechaniczne.

Należy pamiętać, że ubrania do ratownictwa wodnego/lodowego nie stanowią indywidualnego wyposażenia strażaków, co wiąże się z tym, że należy zakupić rozmiar odpowiedni dla większej grupy użytkowników. Błędem, który stosunkowo łatwo popełnić, jest zakup zbyt małego ubrania - mały rozmiar znacząco ograniczy możliwość użycia ubrania w działaniach ratowniczych. Standardową rozmiarówkę stanowią rozmiary od L do XXL. Pamiętać należy, że ubrania te zakłada się na warstwę odzieży termoaktywnej (w okresie jesienno-zimowym zaleca się używanie dodatkowego kombinezonu polarowego), więc uwzględniając konieczność dostosowywania rozmiaru ubrania do jak najszerszego grona użytkowników najbardziej uniwersalne będą wielkości XL i XXL. Ubrania różnią się rozwiązaniami technicznymi przekładającymi się na komfort pracy ratowników. Są to:

• połączenia obuwia z ubraniem: część ubrań ma buty ochronne połączone na stałe z ubraniem, inne natomiast wyłącznie ochronną skarpetę lateksową, na którą należy zakładać dodatkowe obuwie ochronne,
• usytuowanie zamka głównego ubrania: część ubrań ma zamek z przodu, dzięki czemu ratownik sam może zasunąć suwak, inne w tylnej części, co wymusza korzystanie przy zapinaniu ubrania z pomocy kolejnego ratownika,
• uszczelnienie rękawów: wyróżniamy gumowe uszczelniacze na stałe połączone z ubraniem oraz uszczelnienia wykonane w postaci gumowych nakładek nasuwanych każdorazowo na kołnierz rękawa (głównie starego typu),
• wyposażenie ubrania w piankowe wkładki ochronne:  część ubrań ma piankowe wkładki ochronne usytuowane w miejscach newralgicznych (kolana, żebra, klatka piersiowa, barki, łokcie), zapewniające ochronę przy uderzeniu o twarde elementy, np. kawałki kry lodowej,
• wykonanie ochrony głowy: część ubrań ma kaptur ochronny połączony na stałe z ubraniem, zakrywający kryzę uszczelniającą odcinek szyjny ratownika, a część kryzę szyjną odkrytą i do tego dodatkową ochronę głowy w postaci czepców długich (zakrywających głowę oraz szyję) lub krótkich (zakrywających wyłącznie głowę).

Analizując poszczególne modele, należy też wziąć pod uwagę, że ubranie powinno zapewniać określoną wyporność, a jednocześnie dawać możliwość założenia kamizelki ratunkowej. Parametry różnicujące ubrania to detale, które jednak znacząco wpływają na komfort
i bezpieczeństwo pracy ratowników. Warto zaprezentować kilka modeli ubrań stanowiących wyposażenie podmiotów ratowniczych (najczęściej stosowanych w jednostkach ochrony przeciwpożarowej), na podstawie których scharakteryzujemy i ocenimy poszczególne typy ubrań. 

Charakterystyka ubrań specjalnych została sporządzona na podstawie doświadczeń z kilkuletniego użytkowania przedstawionych modeli. Stanowią one wyposażenie jednostek ochrony przeciwpożarowej powiatu wschowskiego, zarówno OSP, jak i PSP. Każdy z zaprezentowanych modeli ma zarówno wady, jak i zalety, które nie dyskwalifikują żadnego z nich i  nie wskazują, który jest najlepszy.

Dostępność opisywanych ubrań pozwala na dokonanie zakupu asortymentu spełniającego w jak największym stopniu oczekiwania docelowej grupy użytkowników. Na pewno jednak zakup musi być przemyślany i poparty praktycznymi wskazówkami strażaków-ratowników, którzy powyższy sprzęt będą wykorzystywać w rzeczywistych działaniach ratowniczych.

mł. bryg. Przemysław Berus - dowódca JRG we Wschowie,
mł. ogn. Marcin Nawrot - nieetatowy koordynator rat. wodnego KP PSP we Wschowie

styczeń 2018