Bezpiecznie na imprezach

Im większa impreza masowa, tym większe wyzwanie dla służb, które odpowiadają za zapewnienie bezpieczeństwa publicznego. 

Do najbardziej newralgicznych wydarzeń należą wielotysięczne międzynarodowe imprezy plenerowe. Z takimi właśnie musieli zmierzyć się w sezonie wakacyjnym strażacy z KM PSP w Szczecinie. Jak sobie z tym poradzili?       

The Tall Ships Races

Największą ze szczecińskich imprez były regaty wielkich żaglowców The Tall Ships Races. Wzięło w nich udział łącznie ponad 2 mln ludzi! Nad spokojnym przebiegiem imprezy oprócz funkcjonariuszy PSP czuwało ponad 5,6 tys. policjantów i ponad 500 przedstawicieli innych służb. I co istotne, już na etapie planowania PSP, Policja, Wojsko Polskie, OSP, Pogotowie Ratunkowe, Straż Miejska, WOPR, Straż Graniczna, Urząd Morski, Kapitanat Portu, Urząd Żeglugi Śródlądowej i Administracja Skarbowa działali zespołowo.

Kluczową kwestią było opracowanie szczegółowych scenariuszy faktycznych i potencjalnych zagrożeń, do których z kolei dostosowano odpowiednie warianty działania. Główny ciężar zabezpieczenia spoczywał na siłach Policji i obejmował nie tylko miejsce imprezy (Szczecin i drogi dojazdowe), ale także obszar całego województwa. Trzeba było mieć na uwadze, że ciągłe przemieszczanie się dziesiątek tysięcy osób zwiedzających żaglowce i uczestniczących w licznych imprezach towarzyszących, a także obecność przedstawicieli władz państwowych stwarzały dodatkowe zagrożenia o charakterze terrorystycznym. Od 4 do 8 sierpnia policjanci wylegitymowali ponad 8 tys. osób, a w samych punktach przesiewowych sprawdzili ich przeszło 33 tys. i przeprowadzili ok. 5,7 tys. kontroli bagażu. Skontrolowano też ponad 1 tys. pojazdów i łodzi.

KM PSP w Szczecinie przeprowadziła czynności kontrolno-rozpoznawcze w zakładach przemysłowych znajdujących się na terenie portu, posiadających łącznie 30 t amoniaku, oraz w obiektach dworcowych stacji PKP Szczecin Główny. Sprawdzeniu podlegały sieć wodociągowa i przeciwpożarowa oraz drogi pożarowe na wyznaczonym terenie.

Ze względu na liczne koncerty i pokazy pirotechniczne konieczne było podjęcie działań związanych z opiniowaniem imprez masowych, przy czym należało uwzględnić trudną do oszacowania liczbę potencjalnych widzów. Szczególny problem stwarzało zapewnienie akceptowalnych warunków bezpieczeństwa blisko 4 tys. osób przebywających w wydzielonych sektorach na widowni podczas koncertu Andrei Bocellego. Odbywał się on na terenie trudnym do zabezpieczenia, w szczególności pod kątem zaplanowania dróg ewakuacyjnych dla tak dużej grupy ludzi. Warunki terenowe nie ułatwiały zadania, gdyż z jednej strony obszar ten graniczył z rzeką, a z drugiej z wysokimi tarasami Wałów Chrobrego. Z późniejszych danych, przedstawianych przez Policję, wynika, że wydzielony teren imprezy masowej przeznaczonej dla 15 tys. widzów otaczało ponad 130 tys. ludzi. W tych warunkach nie lada wyzwaniem było zapewnienie dojazdu dla służb ratowniczych.

W poprzednich latach występowały na terenie regat wypadki z ofiarami śmiertelnymi, zaistniała konieczność ewakuacji ludzi z diabelskiego młyna przy zaangażowaniu specjalistycznej grupy wysokościowej, a także prowadzenia przez ratowników z grupy wodno-nurkowej działań na wodzie. Korzystając z tamtych doświadczeń, utrzymano rozwiązania, które pozwoliły przygotować się do tego typu zdarzeń podczas tegorocznej edycji. Wprowadzono:

1. stały 24-godzinny dyżur oficera łącznikowego na wyspie Bielawa, w celu koordynacji działań służb stanowiących zabezpieczenie imprezy,
2. patrole przeciwpożarowe realizowane przez zastępy PSP w celu rozpoznania operacyjnego oraz monitorowania zmian w dwugodzinnych odstępach czasowych,
3. dodatkowe zabezpieczenie pokazów pirotechnicznych dwoma zastępami (wykorzystano siły i środki KM PSP oraz OSP Szczecin Śmierdnica), w doraźnym sztabie dyżur pełnił przedstawiciel kierownictwa KM PSP w Szczecinie,
4. prowadzenie osobnej karty manipulacyjnej przez służbę dyżurną SK KM PSP Szczecin,
5. utworzenie stanowiska zdalnej detekcji skażeń z obsadą dwóch strażaków - z uwagi na wskazanie w katalogu zagrożeń potencjalnego zagrożenia o charakterze chemicznym, a także potrzebę obserwacji i monitorowania całego obszaru imprezy (stanowisko powstało w budynku Urzędu Wojewódzkiego, w najwyższym punkcie terenu).W odróżnieniu od regat w ubiegłych latach zrezygnowano z utworzenia czasowej bazy nurków na terenie Wyspy Grodzkiej, powierzając główne zadania WOPR. Specjalistyczną grupę wodno-nurkową z JRG 3 przewidziano do działań w tzw. drugim rzucie.

W działaniach związanych z zabezpieczeniem regat brało udział łącznie 183 ratowników, odnotowano 42 wyjazdy. Podjęto trzy interwencje, związane z rozszczelnieniem butli z tlenem w namiocie gastronomicznym, pożarem pojemnika na odpadki oraz wyciekiem paliwa z pojazdu mechanicznego.

X Międzynarodowy Festiwal Sztucznych Ogni Pyromagic 2017

Trzy dni później, w dniach 11-12 sierpnia, na tym samym terenie odbył się największy w Polsce pokaz pirotechniczny - X Międzynarodowy Festiwal Sztucznych Ogni Pyromagic 2017. Towarzyszyło mu wiele innych wydarzeń, m.in. Water Show Szczecin, koncerty plenerowe, a także siódma edycja zawodów Szczecin Firefighter Combat Challenge. Z uwagi na zbieżność czasową podczas festiwalu Pyromagic zdecydowano się wykorzystać wiele zabezpieczeń funkcjonujących podczas The Tall Ships Races 2017, związanych z ograniczeniem ruchu pojazdów. Ze względu na towarzyszące pokazom pirotechnicznym koncerty organizator wystąpił z wnioskiem o opinie w trybie ustawy o organizacji imprez masowych. Doświadczenia lat ubiegłych wskazywały bowiem, że należy przygotować się na udział w imprezie nawet kilkuset tysięcy osób, co z kolei generowało trudności w organizacji dróg ewakuacyjnych z jej terenu. Tym bardziej że znaczną część obszaru przeznaczonego dla widzów ogrodzono na potrzeby dwudniowych zawodów 7^th Szczecin Firefighter Combat Challenge.

Pokazy pirotechniczne znacznie przewyższały swoim rozmiarem te przeprowadzone podczas TTSR, a zagrożenia związane z powstaniem pożaru były o wiele większe. W poprzednich latach zdarzały się na przykład nadpalenia ożeglowania jednostek pływających. Komendant miejski PSP, mając świadomość tych zagrożeń, w swej opinii uwzględnił:

• zamknięcie ruchu dla jednostek pływających w obszarze wód otaczających wyznaczony teren imprezy,
• zapewnienie dozoru terenu i obiektów znajdujących się w strefie rażenia materiałów pirotechnicznych w czasie od rozpoczęcia do zakończenia pokazu pirotechnicznego, w promieniu 125 m od miejsca prac z użyciem materiałów wybuchowych,
• konieczność opuszczenia zagrożonej strefy przez osoby nieuprawnione,
• usunięcie z zagrożonej strefy rzeczy ruchomych narażonych na zniszczenie lub uszkodzenie,
• asystę sił i środków jednostki ochrony przeciwpożarowej w celu ochrony obiektów na terenie portu jachtowego do czasu zakończenia przez organizatora kontroli po pokazie oraz ewentualnym unieszkodliwieniu niewypałów i niewybuchów pirotechnicznych.

Eurovolley 2017

Organizacja Mistrzostw Europy w Piłce Siatkowej Mężczyzn Eurovolley 2017 w porównaniu z opisanymi wcześniej wydarzeniami była już znacznie mniejszym wyzwaniem, zwłaszcza że nie przewidziano budowy strefy kibiców. Liczbę uczestników rozgrywek ograniczała pojemność areny, która przy zakładanym wyłączeniu strefy boiska mogła pomieścić maksymalnie 5055 osób. Tymczasem według oficjalnego raportu meczowego cieszące się największym zainteresowaniem spotkanie Włochów z Niemcami oglądało 3420 kibiców, czyli hala widowiskowo była wypełniona niespełna w 70 proc. Zgodnie z poleceniem KG PSP realizowano zadania ujęte w dokumencie „Koncepcja działań w związku z zabezpieczeniem Mistrzostw Europy w Piłce Siatkowej Mężczyzn Eurovolley Poland 2017 w dniach 24 sierpnia - 3 września 2017 r. (Gdańsk, Szczecin, Kraków, Katowice, Warszawa) przez krajowy system ratowniczo-gaśniczy”. W ramach nadzoru nad przygotowaniami już pod koniec czerwca odbyło się spotkanie robocze zorganizowane przez Polski Związek Piłki Siatkowej. Przedstawiciel organizatora zaprezentował na nim ogólną koncepcję systemu bezpieczeństwa turnieju dla wszystkich miast gospodarzy mistrzostw i potrzeby PZPS. Zaznaczono, że w turnieju mogą wziąć udział osoby o szczególnym statusie, w tym reprezentujące władze państw (Niemiec, Włoch, Czech i Słowacji). Pojawiła się więc konieczność uwzględnienia specyficznych wymogów bezpieczeństwa związanych z działaniami podejmowanymi przez BOR lub odpowiedników tej służby z innych państw.

Zabezpieczenie turnieju było związane z realizowaniem czynności kontrolno-rozpoznawczych oraz operacyjnych, obejmujących obiekt główny (miejsce rozgrywek), przestrzeń publiczną (hotel wyznaczony do obsługi zawodników i oficjalnych delegacji związanych z zawodami), a także lotnisko Szczecin-Goleniów wraz z trasami komunikacyjnymi. Wymagało to: sporządzenia kart charakterystyki obiektów z oceną występującego w nich stanu bezpieczeństwa pożarowego, zawierających jednoznaczną opinię w zakresie możliwości ich wykorzystania, oceny przygotowania organizacyjnego zarządców, w tym weryfikacji procedur postępowania na wypadek pożaru lub innych miejscowych zagrożeń, pozyskania aktualnej dokumentacji z planami graficznymi obiektów, a także przeprowadzenia pogłębionej analizy dokumentów złożonych w trybie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. Bezpośrednio przed rozpoczęciem rozgrywek przeprowadzono szkolenie dowódców zaangażowanych w zabezpieczenie operacyjne turnieju. Objęło ono również szczegółowe zagadnienia związane z warunkami ochrony przeciwpożarowej obiektów, a także funkcjonującymi w nich procedurami postępowania na wypadek zdarzeń kryzysowych. Było to tym bardziej istotne, że w obu obiektach przewidziano specjalne zadania dla kierującego działaniami ratowniczymi związane z obsługą systemów przeciwpożarowych, wynikających ze specyfiki zastosowanych rozwiązań projektowych. Dowódcom poszczególnych JRG przekazano „Plan ochrony imprezy masowej wraz z instrukcją postępowania w przypadku powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia w miejscu i w czasie imprezy masowej”. Strażacy z obsad zmianowych przewidzianych do zabezpieczenia imprezy przeprowadzili rozpoznanie operacyjne obiektów. Funkcjonariusze z pionu prewencji w każdym z dni meczowych przeprowadzali wizje lokalne, monitorując ewentualne zmiany aranżacyjne w częściach obiektów związanych z zawodami. Wszystkie podjęte przez KM PSP działania przygotowawcze podlegały już od końca lipca cotygodniowemu raportowaniu.

Przy zabezpieczeniu bazy hotelowej wykorzystano doświadczenia z przeprowadzanych na tym terenie ćwiczeń obiektowych oraz wniosków z analiz uzyskanych przez obserwatorów przy realizacji praktycznego sprawdzenia warunków i organizacji ewakuacji z całego kompleksu PAZIM, którego częścią jest hotel.

Czynnikiem korzystnym dla realizacji podoperacji „Trasa, lotnisko” był wielokrotny udział zastępów JRG 2, w tym specjalistycznej grupy ratownictwa chemiczno-ekologicznego, w ćwiczeniach obiektowych na terenie Portu Lotniczego Szczecin-Goleniów. Obejmowały one również skoordynowane działania z jednostkami KP PSP w Goleniowie, Lotniskową Strażą Pożarną i innymi służbami.

W czasie rozgrywek wystąpił tylko jeden incydent - w hali widowiskowo-sportowej Azoty Arena. Podczas trwania meczu do SK KM PSP w Szczecinie przesłano informację o potwierdzonym pożarze. Rozpoznanie pozwoliło ustalić, że alarm II stopnia został wygenerowany z dwóch czujek pożarowych wzbudzonych w wyniku przypalenia potrawy w jednym z punktów gastronomicznych. Zakłócenia przebiegu imprezy udało się uniknąć dzięki wymuszonej na zarządcy obiektu rezygnacji z automatycznego nadawania komunikatów przez dźwiękowy system ostrzegawczy. W tym przypadku zarówno komunikaty ewakuacyjne, jak i ostrzegawcze w strefie, w której znajdują się uczestnicy imprezy, mogą być nadawane jedynie po decyzji organizatora lub kierownika ds. bezpieczeństwa. Procedura ta została wprowadzona w wyniku ustaleń z wcześniej wykonywanych czynności kontrolno-rozpoznawczych i dzięki przeprowadzonej analizie dokumentacji z ćwiczeń dowódczo-sztabowych [1].

***

Zabezpieczanie dużych imprez plenerowych stanowi duże wyzwanie dla służb. Im większa impreza, tym trudniejsze zadanie. Przypomnijmy chociażby takie wydarzenia, jak Światowe Dni Młodzieży, które miały miejsce w Krakowie w 2016 r., czy kolejne edycje regat The Tall Ships Races. Takie i inne duże wydarzenia stawiają nowe wyzwania przed służbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo ich uczestników. Niezbędna jest w tym przypadku współpraca, wymiana informacji i stały kontakt podmiotów odpowiedzialnych za organizację, jak i zabezpieczenie. Rola Państwowej Straży Pożarnej w procesie zabezpieczenia dużych imprez masowych jest ściśle określona i obejmuje zadania związane z rozpoznaniem terenów i obiektów w aspekcie zapewnienia właściwych warunków do prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych, opiniowaniem złożonej dokumentacji w trybie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych ze szczególnym uwzględnieniem warunków ewakuacji, a także zabezpieczeniem operacyjnym uwzględniającym skalę realizowanego wydarzenia. O ile zastosowanie wprost przepisów techniczno-budowlanych do zweryfikowania poprawności zastosowanych rozwiązań w przypadku obiektów kubaturowych jest oczywiste, o tyle w przypadku imprez plenerowych bywa często mało pomocne lub niemożliwe do wykorzystania. Polegać można w tym przypadku jedynie na doświadczeniach z poprzednich lat. Ostateczna weryfikacja przyjętych założeń i działań zarówno w aspekcie prewencyjnym, jak i operacyjnym następuje praktycznie dopiero po zakończeniu takich imprez. Istotną rolę odgrywa w tym przypadku przepływ informacji i korzystanie z dobrych i sprawdzonych praktyk funkcjonariuszy biorących udział procesach: planowania, opiniowania i zabezpieczenia tego typu wydarzeń.

W artykule wykorzystano: materiały wytworzone w KM PSP w Szczecinie, KW PSP w Szczecinie oraz KG PSP, informacje statystyczne zawarte na stronach: www.tallships.szczecin.eu oraz artykuły i notatki prasowe dzienników lokalnych: Kuriera Szczecińskiego http://24kurier.pl/ i Głosu Szczecińskiego http://www.gs24.pl/.

Przypisy

[1] Pogłębiona analiza obejmująca zarówno część ćwiczeń związanych z atakiem terrorystycznym i jego neutralizacją przez siły policyjne, jak i przebieg ewakuacji uczestników imprezy masowej zawarto w publikacji Działania obowiązanych podmiotów w sytuacji kryzysowej podczas imprezy sportowej. Wymiar prawny, teoretyczny i praktyczny na przykładzie ćwiczenia dowódczo-sztabowego pod kryptonimem Widzowie, praca zbiorowa pod redakcją Cezarego Guźniczaka i Szczepana Stępińskiego, wolumina.pl, Szczecin 2017.

mł. bryg. Piotr Tuzimek jest zastępcą naczelnika Wydziału Kontrolno-Rozpoznawczego w KM PSP w Szczecinie, oficerem prasowym komendanta miejskiego PSP

wrzesień 2017