Kwatera tymczasowa

Kwatera tymczasowa jest jednym z uprawnień mieszkaniowych strażaka Państwowej Straży Pożarnej. Zasady przyznawania i korzystania z niej określa pragmatyka zawodowa PSP. Zagadnienia szczegółowe doprecyzowuje orzecznictwo sądów administracyjnych.

Zgodnie z art. 74 ust. 1-2a ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1340 ze zm., dalej: ustawa PSP) strażakowi mianowanemu na stałe przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której pełni służbę lub w miejscowości pobliskiej, z uwzględnieniem liczby członków rodziny oraz ich uprawnień wynikających z przepisów odrębnych. Jeżeli w miejscowości, w której strażak mianowany na stałe pełni służbę lub w miejscowości pobliskiej nie ma możliwości przydzielenia lokalu mieszkalnego, może on otrzymać kwaterę tymczasową na okres pełnienia służby w tej miejscowości. Strażak w służbie przygotowawczej może natomiast otrzymać kwaterę tymczasową w miejscowości, w której pełni służbę albo w miejscowości pobliskiej. Koszty zakwaterowania w kwaterze tymczasowej ponosi strażak.

„Możliwość przydzielenia strażakowi mianowanemu kwatery tymczasowej w budynku jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej, na czas pełnienia służby, ustawodawca ograniczył tylko i wyłącznie do miejscowości, w której znajduje się jednostka stanowiąca miejsce stałego pełnienia obowiązków służbowych (miejsca zatrudnienia) strażaka” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 7 lutego 2008 r., II SA/Op 587/07).

Na kwatery tymczasowe przeznacza się lokale mieszkalne albo pomieszczenia adaptowane na mieszkalne, będące w należytym stanie technicznym i sanitarnym, które znajdują się w budynkach na terenie zamkniętym lub w budynkach przeznaczonych na cele służbowe. Kwatera tymczasowa może mieć powierzchnię mieszkalną nieodpowiadającą przysługującym strażakowi normom zaludnienia.

Kwaterę tymczasową przydziela się strażakowi na jego pisemny wniosek. Przydział kwatery tymczasowej w budynku jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej, przeznaczonym na cele służbowe albo znajdującym się na terenie zamkniętym, następuje tylko na okres pełnienia służby w tej jednostce (art. 76 ust. 5-8 ustawy PSP). „Na tymczasowe kwatery przeznacza się pomieszczenia o niższym standardzie niż na lokale mieszkalne. Ze sformułowania »usytuowane w budynkach przeznaczonych na cele służbowe lub na terenie obiektu zamkniętego« wnosić należy, że o przymiocie tymczasowej kwatery nie decyduje to, że owo pomieszczenie znajduje się na terenie obiektu zamkniętego - wystarczy, że znajduje się na terenie budynku przeznaczonego na cele służbowe” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 2 czerwca 2005 r., 4/II SA/Po 771/03).

„Ustawodawca zróżnicował rodzaj mieszkania podlegającego przydziałowi - strażak mianowany na stałe ma prawo do lokalu mieszkalnego. Strażak w służbie przygotowawczej może jedynie otrzymać kwaterę tymczasową w miejscowości, w której pełni służbę albo w miejscowości pobliskiej. Owo uregulowanie wskazuje, że ustawodawca pragnął w szczególny sposób uregulować prawo do mieszkania o wyższym standardzie i dalej idącej ochronie prawa do tego mieszkania przysługujące strażakowi mianowanemu ” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 2 czerwca 2005 r., 4/II SA/Po 771/03).

Równoważnik za remont kwatery tymczasowej

Strażakowi mianowanemu na stałe oraz strażakowi w służbie przygotowawczej przysługuje równoważnik pieniężny za remont lokalu mieszkalnego lub domu zajmowanego na podstawie przysługującego mu tytułu prawnego, zwany dalej „równoważnikiem za remont”, z uwzględnieniem norm zaludnienia przysługujących strażakowi oraz członkom jego rodziny. Równoważnik za remont przysługuje również strażakowi zajmującemu kwaterę tymczasową, z uwzględnieniem norm zaludnienia przysługujących strażakowi oraz członkom jego rodziny, chyba że został on delegowany do czasowego pełnienia służby w innej miejscowości i otrzymał kwaterę tymczasową Koszty zakwaterowania pokrywa się wówczas ze środków Państwowej Straży Pożarnej. Strażakowi przeniesionemu do służby w innej miejscowości, który w poprzednim miejscu pełnienia służby nie zwolnił lokalu mieszkalnego lub domu i któremu przydzielono kwaterę tymczasową, przysługuje równoważnik za remont, z uwzględnieniem norm zaludnienia przysługujących strażakowi oraz członkom jego rodziny.

Równoważnik za remont nie przysługuje:

1. jeżeli strażak lub jego małżonek otrzymuje równoważnik za brak lokalu mieszkalnego,
2. w razie podnajmowania lokalu mieszkalnego lub domu w całości lub w części, zajmowanego na podstawie przysługującego mu tytułu prawnego (art. 77 ust. 1-4 ustawy o PSP).

W przypadku gdy strażak otrzymał kwaterę tymczasową w miejscowości pełnienia służby lub w miejscowości pobliskiej, w której nie ma możliwości przydzielenia lokalu mieszkalnego, równoważnika za brak lokalu mieszkalnego nie wypłaca się przez okres oczekiwania na lokal mieszkalny, nie dłużej jednak niż przez 5 lat (art. 78 ust. 4 ustawy o PSP).

W razie zbiegu uprawnień strażaka i jego małżonka do równoważnika za remont albo za brak lokalu mieszkalnego na podstawie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej lub innego tytułu prawnego przysługuje jeden równoważnik, wybrany przez strażaka.

Uprawnienie do równoważnika za remont albo za brak lokalu mieszkalnego ustala się na dzień 1 stycznia każdego roku, na podstawie złożonego przez strażaka oświadczenia mieszkaniowego. Strażak jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić, poprzez złożenie oświadczenia mieszkaniowego, o każdej zmianie mającej wpływ na uprawnienie do otrzymania równoważnika za remont albo za brak lokalu mieszkalnego lub na wysokość tego równoważnika. Kwoty wypłaconych równoważników za remont i za brak lokalu mieszkalnego podlegają zwrotowi w razie ich nienależnego pobrania będącego skutkiem: 1) podania w oświadczeniu mieszkaniowym nieprawdziwych danych, mających wpływ na istnienie uprawnienia do równoważnika lub na jego wysokość, 2) niewykonania obowiązku informowania o każdej zmianie mającej wpływ na uprawnienie do otrzymania równoważnika za remont albo za brak lokalu mieszkalnego lub na wysokość równoważnika.

Zwrot nienależnie pobranych równoważników za remont lub za brak lokalu mieszkalnego następuje w pełnej wysokości, przy czym zwrot równoważnika za brak lokalu mieszkalnego, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, może nastąpić w ratach (art. 79 ust. 1-5 ustawy o PSP). Minister spraw wewnętrznych i administracji określił w drodze rozporządzenia z 18 listopada 2005 r. w sprawie trybu przyznawania strażakowi Państwowej Straży Pożarnej równoważników pieniężnych za remont albo za brak lokalu mieszkalnego (DzU nr 241, poz. 2033) tryb przyznawania równoważników za remont albo za brak lokalu mieszkalnego i sposób ustalania ich wysokości oraz wzór oświadczenia mieszkaniowego, z uwzględnieniem: 1) stawki równoważnika za remont na normę zaludnienia przysługującej strażakowi, 2) stawki dziennej równoważnika za brak lokalu mieszkalnego, z uwzględnieniem stanu rodzinnego strażaka, 3) terminu wypłaty równoważników, 4) jednostek organizacyjnych właściwych do ich wypłaty.

Decyzje w sprawach kwater

Decyzję administracyjną o zwolnieniu kwatery tymczasowej wydaje się w przypadku:

1. zwolnienia strażaka ze służby albo przeniesienia do służby w innej miejscowości,
2. upływu okresu pełnienia służby w jednostce organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej,
3. wystąpienia okoliczności, o których mowa w art. 83 ust. 1 pkt 1, 3-6 i 8 ustawy o PSP.

Decyzje w sprawach, o których mowa w art. 83 ust. 1 i 2 ustawy o PSP, czyli w przypadku podnajmowania lub oddania do bezpłatnego używania tego lokalu lub jego części oraz niezwolnienia przydzielonego lokalu mieszkalnego, dotyczą również członków rodziny strażaka i wszystkich innych osób zamieszkałych w kwaterze tymczasowej.

Przydział i zwalnianie kwater tymczasowych, przyznawanie, odmowa przyznania i zwrot równoważnika za remont albo za brak lokalu mieszkalnego oraz przyznawanie, odmowa przyznania i zwrot pomocy finansowej następują w drodze decyzji administracyjnej, którą może wydać:

1. minister właściwy do spraw wewnętrznych - w stosunku do komendanta głównego PSP oraz jego zastępców,
2. komendant główny PSP - w stosunku do:
   1. strażaków pełniących służbę w Komendzie Głównej Państwowej Straży Pożarnej,
   2. komendantów wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej,
   3. komendantów szkół Państwowej Straży Pożarnej,
   4. dyrektora Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpożarowej,
   5. dyrektora Centralnego Muzeum Pożarnictwa,
   6. strażaków wyznaczonych do wykonywania określonych zadań poza jednostką organizacyjną Państwowej Straży Pożarnej,
3. komendanci wojewódzcy Państwowej Straży Pożarnej - w stosunku do:
   1. komendantów powiatowych (miejskich) Państwowej Straży Pożarnej,
   2. strażaków pełniących służbę w komendach wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej,
4. komendanci szkół Państwowej Straży Pożarnej - w stosunku do podległych im strażaków,
5. komendanci powiatowi (miejscy) Państwowej Straży Pożarnej - w stosunku do podległych im strażaków,
6. dyrektor Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpożarowej - w stosunku do podległych mu strażaków,
7. dyrektor Centralnego Muzeum Pożarnictwa - w stosunku do podległych mu strażaków.

„Przydział kwatery tymczasowej - tak jak inne sprawy związane ze stosunkiem służbowym strażaka - następuje w drodze decyzji administracyjnej. Oznacza to, iż wydanie decyzji w tym przedmiocie winno poprzedzać postępowanie administracyjne regulowane przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego. Skoro pojawiły się nowe, istotne okoliczności (np. zmiana stanu rodzinnego strażaka), organ odwoławczy winien je wyjaśnić i podjąć stosowne rozstrzygnięcie w oparciu o nowy stan faktyczny sprawy. Ponadto, jeśli w ocenie organu strażak ma zabezpieczone potrzeby mieszkaniowe, to wątpliwości może budzić nie tylko fakt przyznania mu kwatery tymczasowej, ale też wezwania do złożenia wniosku o przyznanie takiej kwatery” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Olsztynie z 4 sierpnia 2011 r., II SA/Ol 442/11).

„Reasumując kwestię wniosku o przydział kwatery, przyjdzie stwierdzić, że pominięcie w uzasadnieniu decyzji tej okoliczności faktycznej, mogącej mieć istotny wpływ na rozstrzygniecie sprawy, stwarza przesłankę do uznania naruszenia przez organ przepisów o postępowaniu administracyjnym w stopniu wywierającym istotny wpływ na wynik sprawy (art. 7, art. 77 § 1, art. 107 § 3 kpa)” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 7 lutego 2008 r., II SA/Op 587/07).

„Oświadczenie strażaka dla potrzeb przydziału lokalu mieszkalnego nie jest niepodważalne. Oświadczenie to ma status dokumentu prywatnego; wobec braku w KPA przepisów o dokumentach prywatnych, stosować doń należy dorobek orzecznictwa i piśmiennictwa na tle kpc i rpa (Z. Janowicz, „KPA - komentarz”, PWN 1999, s. 226, uw. 5). Dokument prywatny stanowi w postępowaniu administracyjnym dowód jedynie tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Ocena dokumentu prywatnego odbywa się w oparciu o zasadę swobodnej oceny dowodów (art. 80 kpa) i możliwe jest prowadzenie dowodów przeciwko dokumentowi prywatnemu” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 30 maja 2005 r., II SA/Po 719/03).

Minister spraw wewnętrznych i administracji określił w drodze rozporządzenia z 18 listopada 2005 r. w sprawie przydziału i zwalniania lokali mieszkalnych oraz kwater tymczasowych przysługujących strażakom Państwowej Straży Pożarnej, a także warunków zamiany lokali mieszkalnych (Dz. U nr 241, poz. 2035), mając na względzie zaspokojenie potrzeb lokalowych strażaków, warunki techniczne przydzielanych strażakom lokali mieszkalnych, tryb przydzielania i zwalniania lokali mieszkalnych oraz kwater tymczasowych w przypadkach określonych w ustawie, przysługujące strażakowi normy zaludnienia, a także warunki zamiany lokali mieszkalnych, w tym: 1) liczbę przysługujących norm zaludnienia, przypadających na strażaka i członków jego rodziny, w zależności od stanowiska służbowego strażaka i jego stanu rodzinnego, 2) wzory wniosków o przydział, a także warunki zamiany lokali mieszkalnych, 3) wymagane dokumenty, potwierdzające uprawnienie do ubiegania się o przydział, 4) dokumenty potwierdzające zwolnienie przez strażaka dotychczas zajmowanego lokalu mieszkalnego lub domu albo zwrot udzielonej pomocy finansowej.

Dariusz P. Kała, doktorant prawa KUL, specjalizuje się w prawie ochrony przeciwpożarowej