Testowanie wyrobów innowacyjnych

Część wyrobów stosowanych w ochronie przeciwpożarowej podlega obowiązkowej ocenie zgodności - certyfikacji i dopuszczeniu do użytkowania. W ramach tych procedur wyroby poddawane są przede wszystkim badaniom laboratoryjnym, między innymi pod kątem spełnienia wymagań funkcjonalnych, odporności na warunki środowiskowe czy zakłócenia.

Obowiązek oceny zgodności wyrobów wynika z przepisów prawa. Muszą one spełniać wymagania (najczęściej dotyczące bezpieczeństwa) określone w przepisach dokumentach technicznych (najczęściej normach). Dla użytkownika równie ważne są także inne praktyczne i użytkowe wymagania jak niezawodności czy ergonomii. W większości przypadków spełnienia tych wymagań nie sposób stwierdzić w warunkach typowych badań laboratoryjnych.

Potwierdzenie spełnienia wymagań i oczekiwań użytkownika wyrobów jest ważnym elementem przy wprowadzeniu wyrobów do sprzedaży i stosowania. Szczególną rolę odgrywa w przypadku wyrobów innowacyjnych i nowości technicznych, które jeszcze nie zostały sprawdzone w praktyce i nie sformułowano opinii o ich przydatności, funkcjonalności i wykonaniu.

Procedura

Temu właśnie ma służyć praktykowana w Państwowej Straży Pożarnej procedura testowania wyrobów innowacyjnych. Zakłada ona testowe użytkowanie (testowanie zgodnie z ustalonym programem) wyrobów przez strażaków pełniących służbę w wytypowanych jednostkach ratowniczo-gaśniczych PSP. W procedurze bierze udział producent wyrobu, wskazana jednostka testująca PSP oraz Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej - Państwowy Instytut Badawczy jako instytucja prowadząca ten proces. Pozwala to producentom na zebranie opinii o ich wyrobach (w szczególności tych innowacyjnych), a strażakom daje możliwość w sposób powtarzalny i systemowy (opisany w procedurze testowania) wyrażania opinii na temat testowanych produktów.
Procedura testowania wyrobów innowacyjnych ma na celu przede wszystkim ocenę przydatności do stosowania w działaniach ratowniczo-gaśniczych wyrobów nieobjętych obowiązkiem uzyskania dopuszczenia do użytkowania. Może dotyczyć także wyrobów podlegających obowiązkowi dopuszczenia o właściwościach techniczno-użytkowych istotnie różniących się od określonych w rozporządzeniu o świadectwach dopuszczenia. Zasadność i możliwość ich testowania jest każdorazowo rozważana przez CNBOP-PIB na podstawie analizy dokumentacji wniosku składanego przez producenta.

Uwaga! Procedura testowania oraz dokumenty wydawane zgodnie z nią przez CNBOP-PIB nie stanowią alternatywy dla dopuszczenia (świadectwa dopuszczenia) do użytkowania wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia.

Do testowania trafiać mogą tylko wyroby bezpieczne, których producent potwierdził to poprzez ocenę zgodności. Podstawą skierowania wyrobu do testowania jest spełnienie przez niego mających zastosowanie wymagań zasadniczych określonych w przepisach związanych z wprowadzaniem wyrobów do obrotu. Spełnienie tych wymagań przez producenta wyrobu jest weryfikowane przez CNBOP-PIB przed rozpoczęciem testów we wskazanej JRG PSP. Testowanie odbywa się poprzez ocenę praktyczną wyrobów, zgodnie z ustalonym programem testowania przez ratowników JRG PSP, w ramach ćwiczeń oraz działań ratowniczo-gaśniczych. Proces testowania prowadzi CNBOP-PIB bez pobierania opłat.

Oczekiwanym wynikiem końcowym wdrożenia procedury testowania jest dostępność na rynku wyrobów innowacyjnych, przeznaczonych do stosowania w ochronie przeciwpożarowej, spełniających oczekiwania wszystkich podmiotów tj.:

• wyrobów innowacyjnych sprawdzonych w praktyce (poprzez testowanie) przed wprowadzeniem do użytkowania,
• wyrobów doskonalonych przez producentów na podstawie wyników testowania przez użytkowników-strażaków,
• wyrobów spełniających wymagania użytkownika,
• bazy/wykazu wyrobów innowacyjnych testowanych w jednostkach PSP, które uzyskały rekomendację lub opinię CNBOP-PIB.

Jedna procedura - wiele korzyści

Procedura testowania daje liczne korzyści wszystkim podmiotom biorącym w niej udział. Dla producentów wyrobów to m.in.: inspirowanie do stosowania innowacyjnych rozwiązań, doskonalenia produktów, informacja zwrotna (w wyniku testowania) od użytkownika stymulująca rozwój wyrobów spełniających oczekiwania PSP, a także możliwość współpracy w procesie testowania z użytkownikami (poprzez CNBOP-PIB) na zasadach partnerskich. Korzyści dla PSP to przede wszystkim możliwość zapoznania się z nowymi produktami i technologiami, określenia wymagań użytkownika (program testowania), sprawdzenia tych wyrobów, zanim wejdą do produkcji seryjnej, wpływania na funkcjonalność, parametry i jakość wyrobów, jak również współpraca z producentami (poprzez CNBOP-PIB) na zasadach partnerskich.
Testowanie wyrobu - krok po kroku

Producent zainteresowany testowaniem swoich produktów składa do CNBOP-PIB wniosek o przeprowadzenie testowania wyrobu. Jest on oceniany przez CNBOP-PIB pod względem formalnym - jego kompletności i zasadności testowania wyrobu. Następnie wniosek zostaje poddany ocenie merytorycznej. Ustala się, czy dany wyrób „nadaje się do testowania”, czy można go przekazać strażakom - oceniane jest spełnienie wymagań zasadniczych określonych w przepisach, w tym kwestia, czy wyroby są bezpieczne w użytkowaniu.

Jeżeli wniosek producenta zostanie oceniony pozytywnie, wyrób zostanie skierowany do testowania w jednostce, zgodnie z programem testowania, który określa:

• zakres testowania - m.in. jakie cechy wyrobu mają być ocenione,
• sposób testowania - czy testowanie wyrobu będzie się odbywało podczas ćwiczeń, czy działań ratowniczo-gaśniczych,
• czas testowania.

Program testowania opracowywany jest wspólnie przez wskazaną jednostkę testującą PSP i CNBOP-PIB, w uzgodnieniu z przedstawicielem Komedy Głównej PSP i producentem. W trakcie testowania wyroby są sprawdzane w praktyce przez doświadczonych strażaków-ratowników. Po jego zakończeniu, jednostka testująca sporządza ocenę testowanego wyrobu i przekazuje ją do CNBOP-PIB. Ocena testowanego wyrobu może być pozytywna albo pozytywna z uwagami. Negatywne nie są wydawane. W tym przypadku procedura się kończy bez pisemnej rekomendacji lub opinii CNBOP-PIB - producent otrzymuje jedynie informacje i uwagi, które zdecydowały o negatywnej ocenie.

Gdy ocena testowanego wyrobu jest pozytywna lub pozytywna z uwagami (zaleceniami), na podstawie wniosku oraz oceny sporządzonej przez jednostkę testującą CNBOP-PIB wydaje dla wyrobu:

• rekomendację CNBOP-PIB do stosowania wyrobu w ochronie przeciwpożarowej - dotyczy to wyrobów niepodlegających obowiązkowi dopuszczenia, rekomendacja udzielana będzie na czas nieokreślony,
• opinię przydatności do stosowania w ochronie przeciwpożarowej - dotyczy to wyrobów podlegających obowiązkowi dopuszczenia o właściwościach techniczno-użytkowych istotnie różniących się od określonych w rozporządzeniu MSWiA z 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz. U z 2007 r. nr 143, poz. 1002, z późn. zm.) , opinia udzielana jest na okres 3 lat,

Wyroby te mogą być znakowania znakiem Rekomendacja CNBOP-PIB lub Opinia CNBOP-PIB.

Podsumowanie

Procedura testowania wyrobów innowacyjnych stanowi systemową możliwość współpracy i wymiany informacji pomiędzy producentami wyrobów a ich użytkownikami. Pozwala strażakom wyrazić opinię o wyrobach, a producentom odpowiednio zareagować na te uwagi i dostosować do nich wyroby. W efekcie jakość oraz funkcjonalność wyrobów stosowanych w ochronie przeciwpożarowej powinna właściwie się zmieniać. Zakłada się, że ten mechanizm będzie inspirował producentów wyrobów do dalszych innowacji, doskonalenia i sprawdzania konkretnych produktów czy technologii przed rozpoczęciem produkcji seryjnej.

Na potrzeby procedury testowania w lutym tego roku CNBOP-PIB utworzyło w uzgodnieniu z kierownictwem KW PSP we Wrocławiu oddział w KP PSP w Oławie. Osobą prowadzącą procedurę testowania wyrobów innowacyjnych ze strony CNBOP-PIB jest st. kpt. mgr inż. Grzegorz Mroczko (WYŚLIJ WIADOMOŚĆ). Informacje ogólne dotyczące testowania oraz wniosek dla producentów znajdują się na stronie internetowej CNBOP-PIB pod adresem http://www.cnbop.pl/pl/uslugi/testowanie-wyrobow-innowacyjnych.

Opisana w tym artykule procedura testowania jest jednym z elementów ważnej inicjatywy realizowanej w PSP -„System wsparcia odbiorów i testowania wyrobów i rozwiązań na rzecz ochrony przeciwpożarowej”. Jest to program systemowo i kompleksowo opisujący problematykę organizacji i działań w zakresie odbioru sprzętu i wyposażenia wprowadzonego na wyposażenie jednostek ratowniczo-gaśniczych PSP oraz innych podmiotów ratowniczych. Łączy on działania edukacyjne - zwane systemem wsparcia przy odbiorach wyrobów oraz praktyczne - testowanie wyrobów innowacyjnych przed wprowadzeniem ich do obrotu i użytkowania.

„System wsparcia odbiorów wyrobów i rozwiązań na rzecz ochrony przeciwpożarowej” został zgłoszony przez KG PSP i CNBOP-PIB do konkursu „Teraz Polska” jako przedsięwzięcie innowacyjne. Procedura testowania wyrobów innowacyjnych jako element „Systemu...” w 2015 r. otrzymała nominację do Godła „Teraz Polska" w VIII edycji Konkursu „Teraz Polska” dla Przedsięwzięć Innowacyjnych.

Bryg. dr inż. Jacek Zboina jest zastępcą dyrektora ds. certyfikacji i dopuszczeń, a st. kpt. mgr inż. Grzegorz Mroczko specjalistą Zakładu Aprobat Technicznych w CNBOP-PIB w Józefowie

Literatura
[1] Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380 z późn. zm.).
[2] Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz. U z 2007 r. nr 143, poz. 1002, z późn. zm.).
[3] Procedura testowania wyrobów innowacyjnych,, wydanie 2 KG PSP 12.03.2015 r.
[4] Prezentacja „Testowanie wyrobów innowacyjnych w PSP” - dostępna pod adresem http://www.cnbop.pl/uslugi/testowanie-wyrobow-innowacyjnych/testowanie.pdf.

Data publikacji: sierpień 2015