Musztra po liftingu cz. 2

Wśród długiej listy nowości, które pojawiły się w regulaminie musztry, są definicje pojęć, opisy szyków, kroków czy zachowanie strażaków asysty honorowej Państwowej Straży Pożarnej w różnych sytuacjach. W tym i dwóch następnych numerach PP nieco przybliżymy zawiłości najistotniejszych zagadnień.
Każdy strażak nie raz słyszał komendę i rozkaz lub składał meldunek. Jako twórcy regulaminu musztry wyszliśmy z założenia, że nazwanie i wyjaśnienie niektórych pojęć ułatwi posługiwanie się nimi w czasie wykonywania obowiązków służbowych, określi bowiem ich znaczenie, jednakowe dla wszystkich. I tak: rozkazem jest polecenie określonego działania lub jego zaniechania wydane ustnie lub na piśmie przez przełożonego. Komenda to krótki rozkaz podany słownie do natychmiastowego wykonania, a gdy dotyczy więcej niż jednego strażaka - do wykonania przez wszystkich w ten sam sposób i w tym samym czasie. Meldunek to zaś zwięzła informacja, którą składa podwładny przełożonemu. Przełożonym może być strażak, ale także inna osoba, która na mocy odpowiednich przepisów została uprawniona do wydawania rozkazów, poleceń służbowych i kierowania czynnościami służbowymi innych strażaków, czyli podwładnych.

W szeregu

Pozornie łatwe czynności sprawiają niemałe problemy, jeżeli zaczniemy zastanawiać się, jak je poprawnie wykonać albo jaki wykonać następny krok. O ile ustawienie strażaków w szeregu, czyli jeden obok drugiego w linii prostej, nie stwarza kłopotów, to z dwuszeregiem lub czwórszeregiem jest już trudniej. Choć to tylko ustawione odpowiednio dwa i cztery szeregi, jeden za drugim, pojawia się problem zachowania właściwej odległości między nimi. W dwuszeregu określono ją na 1-1,2 m, zaś w czwórszeregu na około 0,4 m. Decyduje o tym zapewnienie możliwości przeformowania dwuszeregu do kolumny czwórkowej, szczególnie w czasie uroczystości. Strażacy w czwórszeregu, zmieniając rodzaj ugrupowania z rozwiniętego w marszowe, wykonają tylko zwrot w prawo i nie potrzebują tak dużo miejsca, stąd odpowiednio mniejsza przestrzeń.
Dowódca zajmuje takie miejsce w szyku, z którego najwygodniej dowodzić. W przypadku ugrupowań rozwiniętych, gdzie stoi na prawym skrzydle, należy zwrócić uwagę na istotny szczegół. Wydając komendy, dowódca powinien wykonać wykrok i ustawić się bokiem do pododdziału, aby widzieć choć jego część. Samo zwrócenie głowy nie wystarczy, bo tak niewielki ruch nie jest widoczny dla strażaków z szyku, którzy nie mogą przygotować się odpowiednio do równego wykonania komend. Dla ułatwienia zarówno dla wydających komendy, jak i wykonujących je sposoby ustawienia się dowódcy zostały szczegółowo opisane w regulaminie musztry.

Oddawanie honorów

Określono także zasady oddawania honorów w sytuacjach, w których nawet bardziej doświadczeni strażacy zachowywali się w różny sposób. W czasie służby kandydackiej lub przygotowawczej przekazane zostały pewne zasady, które nie były jednolite. Przepisy regulaminu musztry mają wyeliminować dwudźwięk w tym zakresie i nie pozostawiają wątpliwości w takich sytuacjach, jak przebywanie w kuchni i na stołówce, prowadzenie psa służbowego i wielu innych, które pozostały w dotychczasowym brzmieniu. W przypadku przebywania w obiektach użyteczności publicznej, w czasie zajęć sportowych oraz przy paleniu tytoniu i papierosów elektronicznych na strażaka nałożono obowiązek zachowania w sposób przyjęty zwyczajowo. Powinien kierować się przy tym poczuciem karności i zasadami dobrego wychowania. Takie same zasady obowiązują w każdej innej sytuacji, niewymienionej w regulaminie musztry.
Obecnie nie będzie się oddawało honorów pogrzebom z asystą honorową, a trumnie lub urnie w czasie uroczystości pogrzebowych. Trudno przecież nawet wyobrazić sobie jak oddać honory pogrzebom. Formalnie wprowadzono również zasadę oddawania honorów żołnierzom i funkcjonariuszom innych formacji mundurowych, także z innych państw, na zasadzie wzajemności.

Nakrycie głowy

Na formę oddawania honorów (salutowanie lub skłon głowy) bezpośrednio wpływa fakt, czy strażak występuje w nakryciu głowy, czy bez niego. Regulamin musztry nakłada obowiązek noszenia nakrycia głowy przez umundurowanego strażaka przebywającego poza budynkiem. Konieczność noszenia nakrycia głowy nie dotyczy strażaków, którzy realizują zadania rzecznika prasowego w czasie wystąpienia w mediach oraz strażaków zapewniających obsługę fotograficzną uroczystości. To pójście z duchem czasu, aby ułatwić zadania tak strażakom, jak i pracownikom mediów. Daszek czapki rzucający cień na połowę twarzy często skutecznie uniemożliwiał zrobienie choćby poprawnego ujęcia i odwracał uwagę od przekazywanej treści.
Na wzór innych służb mundurowych dopuszczono także możliwość zdjęcia nakrycia głowy w wydzielonych częściach obiektu, np. ogród lub taras. W czasie uroczystości o charakterze religijnym nałożony został obowiązek poszanowania zwyczaju noszenia nakrycia głowy niezależnie od własnej wiary i przekonań religijnych. Ponadto jednoznacznie wskazano, że w czasie spożywania posiłków i picia oraz palenia tytoniu i papierosów elektronicznych strażak zdejmuje nakrycie głowy.
Dla funkcjonariusza występującego w ubiorze reprezentacyjnym przyjęto jedną zasadę - zawsze zakłada czapkę rogatywkę, niezależnie od okoliczności. Tu warto zwrócić uwagę, że elementy ubioru wyjściowego nadbrygadiera i generała brygadiera wyglądają tak samo, jak elementy ubioru reprezentacyjnego innych strażaków, np. pas główny czy buty oficerskie. Może się zdarzyć, że nadbrygadier w butach oficerskich wystąpi bez nakrycia głowy i nie będzie to błąd. Jednym z ważniejszych rozwiązań dopuszczonych do stosowania wydaje się możliwość noszenia nakrycia głowy w halach garażowych w czasie uroczystości. Na organizatorze spoczywa jedynie obowiązek określenia wybranego wariantu w przygotowanym scenariuszu.

Nowości

Z innych udogodnień dla strażaków, które rodziły pytania głównie przed najważniejszymi uroczystościami i dotyczyły kwestii zabrania głosu w imieniu wyróżnionych, wprowadzono zasadę, w myśl której strażak w czasie swojego przemówienia stoi tak, jak w postawie swobodnej i nie musi mieć rąk ułożonych wzdłuż ciała. Wprowadzono przepis opisujący sposób zachowania w przypadku widocznej niesprawności prawej ręki, który będzie dotyczył przede wszystkim strażaków w służbie kandydackiej. Wynika to ze specyfiki funkcjonowania kadetów i podchorążych w systemie skoszarowanym oraz poruszania się po terenie szkoły w umundurowaniu nawet na zwolnieniu lekarskim.
Kolejną nowością jest komenda „raz”. Ma ona ułatwić wykonanie pewnych czynności w jednym czasie przez kilku strażaków, np. salutowanie delegacji po złożeniu wieńca. Można ją także stosować do czynności szczegółowo nieopisanych w regulaminie musztry, ale co wyraźnie zaznaczono, wymaga to wcześniejszego przygotowania strażaków. Tak jest choćby w czasie salutowania sztandarem przez sztandarowego, który nie widzi przełożonego zbliżającego się do pocztu, lub w przypadku dwóch strażaków składających jeden wieniec.
W swoich artykułach skupię się na zagadnieniach, które pojawiły się jako nowe lub tych, których brzmienie uległo wyraźniej zmianie. Duża część regulaminu musztry pozostała jednak bez zmian. Gorąco zachęcam, aby odświeżyć pamięć i przeczytać te kilkadziesiąt stron. Jestem pewien, że w ten sposób każdemu uda się odpowiedzieć sobie na wiele pytań i wątpliwości, które pojawiają się przy okazji większości uroczystości.
A w kolejnym naszym spotkaniu na łamach „Przeglądu Pożarniczego” postaram się omówić m. in. zasady zwracania się strażaków do siebie, składania meldunków i służbowego przedstawiania się.