Kategorie komend PSP

Artykuł ten jest próbą spojrzenia na komendy wojewódzkie Państwowej Straży Pożarnej (KW PSP) pod kątem ich obciążenia podyktowanego działalnością operacyjną i ratowniczą oraz czynnikami zagrożenia.

Motywem podjęcia tej tematyki jest porównanie wyników badań przeprowadzonych w 2008 r. i opublikowanych w artykule pt. Każdemu według… kategorii (PP nr 3/2008) z wynikami badań z 2016 r. dotyczącymi tego samego zagadnienia.

Zmiana w kategoryzacji

Zgodnie z treścią rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z 26 lipca 2006 r. w sprawie ramowej organizacji komendy wojewódzkiej i powiatowej (miejskiej) Państwowej Straży Pożarnej (DzU 2006 nr 143, poz. 1037, ze zm.) kategoryzacja KW PSP sprowadza się praktycznie i teoretycznie tylko do jednego czynnika - liczby stałych mieszkańców rozpatrywanego obszaru. Obecnie mamy dwie kategorie KW PSP:  

1. KW PSP I kategorii w województwach o liczbie stałych mieszkańców nie mniejszej niż 2,5 mln (dolnośląskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim, śląskim, wielkopolskim) -  sześć,
2. KW PSP II kategorii w województwach o liczbie stałych mieszkańców poniżej 2,5 mln - dziesięć.

Najważniejszym zadaniem i jednocześnie celem dla jednostek organizacyjnych PSP jest ochrona życia i zdrowia ludzi oraz zwierząt, ochrona mienia, a także środowiska na ich terenie działania. Przedstawiona poniżej propozycja wprowadzenia zmian w zakresie kategoryzacji KW PSP wykorzystuje nie tylko jeden element z obszaru bezpieczeństwa, jakim jest liczba stałych mieszkańców rozpatrywanego obszaru, ale także kilka wybranych charakterystycznych elementów związanych z działalnością operacyjną i ratowniczą oraz czynnikami zagrożenia występującego na danym terenie.

Kategoryzację KW PSP można ustalić, obliczając najpierw wskaźniki obciążenia (Wo) dla każdej KW PSP, według poniżej określonego wzoru i danych zawartych w tabeli 1:

W_o = (W₁ + W₂ + W₃ + W₄ + W₅ + W₆ + W₇) x 100

Kolejne wskaźniki, dość charakterystyczne i występujące w każdym województwie, oznaczają:

W₁ - stosunek liczby KP(M) PSP w województwie do ogólnej liczby KP(M) PSP w Polsce,

W₂ - stosunek liczby JRG KP(M) PSP w województwie do ogólnej liczby JRG KP(M) PSP w Polsce,

W₃ - stosunek liczby OSP i innych jednostek ratowniczych (IJROP) w KSRG w województwie do ogólnej liczby OSP i IJROP w KSRG w Polsce,

W₄ - stosunek liczby ZDR i ZZR w województwie do ogólnej liczby ZDR i ZZR w Polsce,

W₅ - stosunek powierzchni leśnej województwa do powierzchni leśnej Polski,

W₆ - stosunek powierzchni województwa do powierzchni Polski,

W₇ - stosunek liczby stałych mieszkańców województwa do liczby ludności Polski.

źródło: opracowanie własne

gdzie:

KP(M) PSP - komenda powiatowa (miejska) Państwowej Straży Pożarnej

IJROP - inne jednostki ratownicze ochrony przeciwpożarowej

JRG - jednostka ratowniczo-gaśnicza

OSP - ochotnicza straż pożarna

ZoDR - zakłady o dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej

ZoZR - zakłady o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej

źródło: opracowanie własne

źródło: opracowanie własne

Ponad trzykrotnie wyższa wartość wskaźnika obciążenia (W_o) dla KW PSP województwa mazowieckiego (W_o = 83) w porównaniu z najniższą wartością tego wskaźnika dla KW PSP województwa opolskiego (W_o = 23) skłania do wprowadzenia trzech kategorii KW PSP.

Progi przedziałów wskaźników wyznaczane są według poniższego wzoru:

W_o^max : 3 = X,

gdzie: W_o^max odpowiada najwyższemu wskaźnikowi obciążenia KW PSP z danego roku - według danych z 2016 r. najwyższy wskaźnik obciążenia odnotowało województwo mazowieckie, jego wartość wynosi 83.

Pierwszy próg (X₁) wyznacza się według wzoru: X + 1 ≈ X₁.

Drugi próg (X₂) wyznacza się według wzoru: (X₁ · 2) - 1 = X₂.

Wyznaczanie progów przedziałów wskaźników na przykładzie wskaźników obciążenia z 2016 r. przedstawia się następująco:

83 : 3 = 27,66

Pierwszy próg (X₁) wyznacza się według wzoru: 27,66 + 1 = 28,66 ≈ 29.

Drugi próg (X₂) wyznacza się według wzoru: (29 x 2) - 1 = 57.

Przedziały wskaźników obciążenia (W_o) określające trzy przedziały kategoryzacyjne wraz z progami określa się według następującego schematu:

1. W_o > X₂
2. X₁ ≤ Wo ≤ X₂
3. W_o < X₁

źródło: opracowanie własne

Następnie, po podstawieniu wyliczonych wcześniej wskaźników obciążenia (W_o) dla poszczególnych KW PSP, można ustalić propozycję ich kategorii, co przedstawia tabela 5.

źródło: opracowanie własne

Wnioski

Dane wykorzystane do obliczeń wskaźników obciążenia KW PSP i ustalone na ich podstawie propozycje kategorii KW PSP należy traktować jako materiał poglądowy. Ustalając kategorie KW PSP w bieżącym roku, należałoby uwzględnić, że w ciągu 8 lat zmienił się wskaźnik obciążenia. Z porównania wskaźników obciążenia (Wo) z lat 2008 i 2016 zawartych w tabeli 5 wynika, że w ośmiu województwach ten wskaźnik wzrósł, w siedmiu województwach pozostał na takim sam poziomie, a w jednym województwie obniżył się. Największy wzrost wskaźnika obciążenia wystąpił w województwie mazowieckim, z 79 w 2008 r. do 83 w 2016 r.

Kategorie komend powiatowych (miejskich) PSP także determinowane są tylko jednym czynnikiem - liczbą stałych mieszkańców rozpatrywanego obszaru. Zgodnie z przywołanym wcześniej rozporządzeniem wyodrębnia się:

1. KP(M) PSP I kategorii - w powiatach i miastach na prawach powiatu o liczbie stałych mieszkańców nie mniejszej niż 600 tys.,
2. KP(M) PSP II kategorii - w powiatach i miastach na prawach powiatu o liczbie stałych mieszkańców poniżej 600 tys., jednak nie mniejszej niż 200 tys.,
3. KP(M) PSP III kategorii - w powiatach i miastach na prawach powiatu o liczbie stałych mieszkańców poniżej 200 tys., jednak nie mniejszej niż 100 tys.,
4. KP(M) PSP IV kategorii - w powiatach i miastach na prawach powiatu o liczbie stałych mieszkańców poniżej 100 tys., jednak nie mniejszej niż 50 tys.,
5. KP(M) PSP V kategorii w powiatach o liczbie stałych mieszkańców poniżej 50 tys.

Nowa metoda wyliczania i potwierdzania kategoryzacji KW PSP jest słuszna z uwagi na różne obciążenia komend PSP i warto byłoby się zastanowić nad jej wprowadzeniem zarówno na poziomie wojewódzkim, jak i powiatowym. Na poziomie powiatowym należałoby wyliczyć obciążenia poszczególnych KP(M) PSP. Wówczas być może okazałoby się, że konieczna jest zmiana kategorii niektórych komend.

Literatura

[1] Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 26 lipca 2006 r. w sprawie ramowej organizacji komendy wojewódzkiej i powiatowej (miejskiej) Państwowej Straży Pożarnej (DzU 2006 nr 143, poz. 1037, ze zm.).

[2] Zarzycki J., Każdemu według… kategorii, „Przegląd Pożarniczy” 2008, nr 3, s. 41-43.

bryg. dr inż. Jarosław Zarzycki
pełni służbę na Wydziale Inżynierii Bezpieczeństwa Pożarowego Szkoły Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie

maj 2016