Życie to nie jest gra

Co roku około tysiąca młodych osób traci życie w wypadkach drogowych, z powodu utonięć i pożarów. Często przyczyną tych tragicznych zdarzeń jest nieostrożność czy wręcz brawura.  Co mogłoby ich powstrzymać przed nierozsądnymi zachowaniami?

Może pomógłby widok roztrzaskanego auta, ciał ofiar wypadku, opowieści strażaków, którym na miejscu zdarzenia pozostaje tylko uprzątnięcie wraku? Może gdyby mieli wcześniej okazję zobaczyć taki występ, jak ten w wykonaniu funkcjonariuszy KP PSP w Sieradzu, zapamiętany obraz albo usłyszana historia powstrzymałyby ich przed pochopnym działaniem, prowadzącym do tragedii?

Sieradzki zespół, znany już jako Kapela PSP Sieradz, składa się w trzech czwartych z funkcjonariuszy PSP: st. bryg. Waldemara Kosowskiego – zastępcy komendanta powiatowego (gitara basowa), st. ogn. Janusza Ługowskiego – dowódcy zastępu w sieradzkiej JRG (instrumenty perkusyjne), mł. bryg. Jarosława Wasylika – naczelnika Wydziału Operacyjnego komendy (wokal, gitara akustyczna). Czwartym członkiem zespołu jest przyjaciel sieradzkich strażaków, doświadczony w pracy z młodzieżą pedagog Artur Wójcicki (gitara solowa, kierownictwo muzyczne). Postanowili oni w ramach ogólnopolskiego programu „Zgaś ryzyko” przygotować oryginalne przedsięwzięcie, które połączy muzykę, obraz i opowieść, i dzięki temu łatwiej trafi do młodzieży z apelem o ostrożność i rozsądek na drodze, w domu, w szkole, podczas zabawy i wypoczynku. Jak wiedzą wszyscy pracujący z młodymi ludźmi, niezwykle trudno jest dotrzeć do nich z przestrogami, treściami dydaktycznymi – na pouczanie i moralizowanie reagują buntem.

Zespół od listopada występuje na scenach ośrodków kultury województwie łódzkim.

Jak łatwo granice można przekroczyć, ze śmiercią się droczyć...

Członkowie Kapeli PSP Sieradz postanowili, mając pełne zaufanie przełożonego – komendanta powiatowego PSP w Sieradzu bryg. Alberta Romka, zadziałać niesztampowo i wielotorowo. Skorzystali ze swojego doświadczenia. Jako strażacy pojawiają się na miejscu wypadków i pożarów, wielokrotnie oglądają tragiczne skutki nieostrożności i brawury. Chcieli więc opowiedzieć młodzieży, jakie to uczucie, widzieć okaleczone ciała ofiar – jeszcze kilkanaście minut wcześniej zdrowych, pełnych energii nastolatków, przekonanych, że świat należy do nich – wrak samochodu, plamy krwi i oleju silnikowego na asfalcie... Wszystkie przedstawione przez nich historie wydarzyły się na terenie powiatu sieradzkiego, są autentyczne, tym mocniej przemawiają do wyobraźni. Dla strażaków wiele mijanych na drogach krzyży wiąże się ze wspomnieniem konkretnych tragedii.

Opowieści wzbogacone zostały o drastyczny materiał zdjęciowy, który bez cenzury (ale z poszanowaniem godności ofiar) pokazuje scenerię tragedii. Ta prezentacja miała wstrząsnąć odbiorcami, uświadomić im, że życie to nie gra komputerowa ani film, w którym na niby giniemy, a rolę krwi odgrywa czerwona farba.

To ich ocalić nie udało się, to o nich wciąż śnię…

Nie tylko z życia wzięte opowieści strażaków i budzące grozę fotografie decydują o wyjątkowości programu przygotowanego przez sieradzkich strażaków. Najciekawszym elementem występów Kapeli PSP Sieradz są covery znanych utworów oraz autorskich kompozycji. Członkowie zespołu dają artystyczny wyraz bezradności, która ogarnia ich w obliczu bezsensownej śmierci młodych ludzi. Teksty piosenek nawiązują do wspomnień strażaków, przywołują konkretne historie. Kierowcy ciężarówki, który przed śmiercią opowiadał o swoim dziecku jednemu ze strażaków udzielających mu wsparcia psychicznego. Matki, która przyjechała na miejsce wypadku syna, ale zobaczyła jego ciało już w worku. Pary, która wypłynęła pontonem zakupionym w markecie na wody zalewu… Teksty utworów wyrażają protest wobec takich wydarzeń, a jednocześnie są wezwaniem do odbiorców, by nie pozwolili odebrać sobie życia przedwcześnie, zachowali ostrożność i rozsądek. Autorem słów do oryginalnych utworów jest mł. bryg. Jarosław Wasylik. Muzykę skomponował Artur Wójcicki.

Aby uniknąć „game over”

Jak młodzi ludzie  przyjmują spektakle oryginalnego zespołu? Po reakcjach odbiorców widać, że nie spodziewają się tak mocnego przekazu. Uczniowie zapewne zakładają, że czeka ich kolejny wykład na temat bezpieczeństwa, kolejna litania przestróg, nakazów i zakazów. Na szczęście cichaczem będzie można wymknąć się do wirtualnego świata za pomocą smartfona albo po prostu pobujać w obłokach. Najważniejsze, że to nie lekcja i nikt nie wezwie ich do odpowiedzi. Co się stanie, gdy zrobi to życie i któremuś z nich przyjdzie zdać egzamin bez możliwości poprawki? Członkowie strażackiego zespołu do zadań specjalnych zrobili wszystko, żeby młodzi ludzie byli do tej sytuacji jak najlepiej przygotowani.

Występy Kapeli PSP Sieradz dla wielu młodych ludzi okazują się przemawiającą do wyobraźni i rozsądku lekcją edukacji dla bezpieczeństwa. Bo choć ten przedmiot znajduje się w programie nauczania, niektórzy pedagodzy traktują go jako mniej ważny, a akcje prewencyjne z nim związane wydają im się rozrywką, odciągającą uwagę uczniów od zdobywania naprawdę istotnych umiejętności i wiedzy, od których zależy ich przyszłe życie i kariera. Jak jednak stwierdził mł. bryg. Jarosław Wasylik – i nie sposób odmówić mu racji – lepiej dostać jedynkę z ułamków niż jedynkę z edukacji dla bezpieczeństwa, zwłaszcza na sprawdzianie umiejętności praktycznych, weryfikowanym przez bezwzględny los czy przypadek.

Reakcje widzów są pozytywne. Mocny przekaz spełnia swoją rolę – cichną śmiechy i rozmowy, na widowni zapada cisza, uczniowie są skoncentrowani na tym, co widzą i słyszą. Zdarzają się również skrajne, emocjonalne reakcje – niektóre osoby opuszczają salę, nie mogąc znieść widoku ofiar wypadków, inne, także z grona pedagogicznego, nie są w stanie powstrzymać łez.

Pytanie, czy rzeczywiście przekaz, który zrobił wrażenie na młodzieży podczas godzinnego wystąpienia, pozostawi ślad w ich pamięci i w odpowiedniej chwili każe im się zatrzymać przed popełnieniem błędu mogącego kosztować życie lub zdrowie. Pozostaje mieć nadzieję, że tak się stanie – gdyby nie mieli jej sieradzcy strażacy, zapewne nie zaangażowaliby się w tak dużym stopniu w muzyczne działania prewencyjno-edukacyjne.  Opinie, które wyrażali uczniowie po zakończeniu jednego z koncertów, wzmacniają przrzekonanie, że przekaz Kapeli PSP Sieradz przyniesie pozytywne skutki.

– Zdjęcia z wypadków robią duże wrażenie, zwłaszcza że byłam niedaleko, kiedy te wypadki miały miejsce, więc rozumiałam dokładnie, o co chodziło. To wywarło na mnie jeszcze większy wpływ, ale oczywiście w pozytywnym sensie. Muzyka też do nas trafiała, i teksty, wszystkie elementy były świetnie skomponowane – stwierdziła Zuzanna Michalska z Gimnazjum nr 1 w Sieradzu.

Jej koleżanka, Dominika Wojnowicz, zaznaczyła: – Widać, że panowie wiedzą, dlaczego grają, więc nawet jeśli były tam jakieś wpadki, tego nie było widać, słychać. Bardzo dobry sposób, żeby dotrzeć do młodzieży – właśnie przez muzykę.

Od 24 listopada 2015 r. do 14 marca 2016 r. Kapela PSP Sieradz wystąpiła 16 razy – w Sieradzu (również w Zakładzie Karnym w Sieradzu), Warcie, Klonowej, Złoczewie, Zgierzu, Łodzi, Ostrowie Wielkopolskim i Błaszkach. Nie licząc widzów na koncertach plenerowych w łódzkiej Manufakturze i na rynku w Ostrowie Wielkopolskim, przekaz sieradzkich strażaków trafił do ok. 3250 osób. Planowane są kolejne występy – w Gminnym Ośrodku Kultury w Sędziejowicach podczas charytatywnego koncertu na rzecz młodej kobiety poszkodowanej w wypadku oraz  ponownie w Sieradzkim Centrum Kultury. 30 stycznia odbyła się premiera singla i wideoklipu „U niebios bram”, ukaże się również płyta z nagraniem jednego z koncertów. Wszystkie te działania udało się zrealizować dzięki pomocy instytucji patronujących przedsięwzięciu: Starostwu Powiatowemu w Sieradzu, które udzieliło wsparcia finansowego, Sieradzkiemu Centrum Kultury udostępniającemu Teatr Miejski i Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Sieradzu, z którą konsultowano projekt, aby przekaz był dostosowany do wieku odbiorców.

Kapela PSP Sieradz nie zwalnia tempa i nie traci animuszu. Zespół jest otwarty na propozycje i zaproszenia z całej Polski. Zaangażowani, pełni energii i kreatywności muzycy zagrają przed każdą publicznością, byleby tylko trafić z ważnym przekazem do jak najszerszego grona odbiorców.

Tytuł i podtytuły pochodzą z tekstów piosenek Kapeli PSP Sieradz: „Game over”, „U niebios bram”, „Sny”.

Relacje z koncertów Kapeli PSP Sieradz można znaleźć na profilu FB Komendy Powiatowej PSP w Sieradzu: www.facebook.com/kppspsieradz.

Anna Sobótka
pracuje w Wydziale Organizacji i Nadzoru Komendy Wojewódzkiej PSP w Łodzi. Zajmuje się m.in. przygotowywaniem „Kuriera Strażackiego”, czasopisma łódzkich strażaków

kwiecień 2016