Zaczęło się od pasji

Zalążek struktur poszukiwawczo-ratowniczych w Gdańsku stanowiła Sekcja Psów Ratowniczych, która powstała w sierpniu 1993 r. w Ochotniczej Straży Pożarnej w Gdańsku. Wiedzę i doświadczenie zdobywała we współpracy z niemieckim Czerwonym Krzyżem, szczególnie z Klausem Roeperem – ówczesnym szefem wyszkolenia psów niemieckich. Współpraca ta pozwoliła pierwszym zespołom przewodników i psów ukończyć szkolenie w Niemczech i uzyskać certyfikat międzynarodowego psa ratowniczego.

U zarania

Zespoły przeszły swój chrzest bojowy, a właściwie ratowniczy, biorąc udział w działaniach po pożarze w Hali Stoczni w Gdańsku 24 listopada 1994 r. W bardzo trudnych warunkach pokonywały przestrzenie zniszczonego obiektu w poszukiwaniu ofiar zdarzenia. Kolejnym dużym sprawdzianem ich umiejętności był udział w akcji po wybuchu gazu w budynku przy ul. Wojska Polskiego w Gdańsku. W trakcie tych interwencji potwierdziło się, że wykorzystanie psów ratowniczych w tego typu działaniach zwiększa skuteczność lokalizacji poszkodowanych, skraca czas ich ewakuacji oraz uzupełnia się doskonale z wykorzystaniem sprzętu technicznego. – Psów nie zastąpią nawet kamery termowizyjne – powiedział, podsumowując akcję po wybuchu gazu kierujący działaniami ratowniczymi ówczesny komendant główny PSP gen. bryg. Feliks Dela.

W 1998 r., a więc na początku działalności, gdańska grupa nawiązała ścisłą współpracę z Okręgową Stacją Ratownictwa Górniczego w Bytomiu. Jej pracownicy mieli wówczas największą wiedzę w zakresie technik stabilizacyjnych naruszonych konstrukcji budowlanych – niezbędną, gdy konieczne było jak najszybsze dotarcie do poszkodowanych po ich zlokalizowaniu przez psy oraz urządzenia.

Rok później grupa nawiązała współpracę ze Szwedzkim Klubem Psa Użytkowego (SBK Szwecja), a w 2002 r. SGPR „Gdańsk” jako pierwsza w Polsce została włączona w struktury International Rescue Organisation (IRO). Kilkudziesięcioletnie doświadczenie zrzeszonych w niej specjalistów z całego świata pozwoliło gdańskim ratownikom stale zwiększać swoje umiejętności. Warto dodać, że niektóre rozwiązania stosowane w SBK są do dziś wykorzystywane w szkoleniach zespołów poszukiwawczych w naszym kraju.

Aby rozwijać potencjał szkoleniowy, w latach 2000, 2002 i 2004 SGPR „Gdańsk” organizowała na terenie miasta Międzynarodowe Manewry Grup Poszukiwawczo-Ratowniczych z udziałem zespołów m.in. z Niemiec, Francji, Danii, Islandii, Wielkiej Brytanii, Czech, Słowenii oraz Ukrainy.

W gdańskiej grupie w ciągu 25 lat służyło 28 psów PSP oraz 39 psów z OSP, które zdobyły certyfikat niezbędny do udziału w działaniach ratowniczych w ramach krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Pracę z nimi zapoczątkowali pasjonaci –m.in. Anna Malwińska, Jerzy Biszkont, Maciej Król.

Jak działają

SGPR „Gdańsk” realizuje działania poszukiwawczo-ratownicze po wystąpieniu klęsk żywiołowych, katastrof oraz innych miejscowych zagrożeń. Jej członkowie są przeszkoleni i wyposażeni w specjalistyczny sprzęt, aby skutecznie udzielać pomocy w ekstremalnych sytuacjach ratunkowych. Są w stanie wykonywać zadania m.in. w zakresie lokalizacji i likwidacji zagrożeń wtórnych występujących w miejscu zdarzenia, lokalizacji osób zasypanych i zaginionych przez:

• zastosowanie metody biologicznej za pomocą psów poszukiwawczych,
• wykorzystanie elektronicznych urządzeń lokalizacyjnych (geofonów, kamer wziernikowych i termowizyjnych),
• dotarcie do zasypanych osób z wykorzystaniem lekkiego sprzętu ratowniczego oraz przy zastosowaniu technicznych metod ewakuacji,
• koordynację pracy ciężkiego sprzętu technicznego,
• wykonanie dojść do poszkodowanych,
• udzielenie kpp poszkodowanym w miejscu ich odnalezienia oraz przetransportowanie ich poza rejon zagrożenia.

W przypadku osób zaginionych w terenie otwartym oraz trudno dostępnym SGPR „Gdańsk” wspiera służby ustawowo zobowiązane do organizacji tego typu poszukiwań, tj. Policję oraz Straż Graniczną.

Różnorodność zadań wiąże się z koniecznością wszechstronnego przygotowania członków grupy oraz ich odpowiednego wyposażenia w specjalistyczny sprzęt. Dodatkowym wsparciem SGPR są zespoły z OSP Gdańsk, gotowe do działania na terenie kraju.

Od początku funkcjonowania SGPR „Gdańsk” była w stanie podejmować działania poza granicami kraju, na początku jako samodzielny podmiot, a od 2009 r. jako podzespół USAR POLAND (Urban Search and Rescue Poland), certyfikowanej grupy INSARAG ONZ. Właśnie w 2009 r. USAR Poland jako jedenasta na świecie uzyskała certyfikat Międzynarodowej Grupy Doradczej ds. Poszukiwania i Ratownictwa ONZ (INSARAG). Była oceniana przez zespół ekspertów ONZ z Japonii, Stanów Zjednoczonych, Niemiec, Emiratów Arabskich, Węgier, Francji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i Litwy. W latach 2014 i 2019 pozytywnie przeszła recertyfikację. USAR Poland jest także włączona do puli zasobów dobrowolnych Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności. Głównym zadaniem ratowników z SGPR „Gdańsk” w USAR Poland jest wspieranie komponentu medycznego oraz poszukiwawczego.

Gdańska grupa to obecnie 44 ratowników i dwa zespoły ratownicze przewodnik – pies. Do tej pory podjęli ponad 500 akcji poszukiwawczo-ratowniczych na obszarze Gdańska, województwa pomorskiego i kraju. Dziewięciokrotnie uczestniczyli w operacjach poza granicami Polski: po trzęsieniu ziemi w Turcji (dwa razy w 1999 r.), Indiach (2001), Algierii (2003), Pakistanie (2005), Haiti (2010), Nepalu (2015), po wybuchu magazynu sztucznych nawozów w Libanie (2020) oraz ponownie po trzęsieniu ziemi w Turcji (2023).

Powrót do Turcji

Ostatnią akcją poza granicami państwa, w której brali udział ratownicy z SGPR „Gdańsk”, były działania ratownicze po trzęsieniu ziemi w Turcji. Piętnastu ratowników z Gdańska z dwoma psami weszło w skład ciężkiej grupy poszukiwawczo-ratowniczej USAR Poland, która już w pierwszej dobie po tragicznym trzęsieniu ziemi wylądowała na terytorium Republiki Tureckiej. Działania ratownicze w miejscowości Besni w prowincji Adiyaman prowadzone były w trudnych warunkach, w ogromnym obciążeniu psychofizycznym. Wytrwałość, determinacja i poświęcenie ratowników USAR Poland przyczyniły się do uratowania dwunastu żywych osób, odnalezionych pod zawalonymi budynkami mieszkalnymi.

Mer Besni podczas spotkania z polskimi ratownikami powiedział: – Uratowaliście ludzi, naszych braci i siostry, naszych bliskich, którzy byli uwięzieni pod gruzami. Kiedy straciliśmy nadzieję, odzyskaliście ją dla nas. Możecie traktować Besni jako swoją drugą ojczyznę. Te słowa pozostaną w naszej pamięci na długo, będą dalszą motywacją do ćwiczeń i doskonalenia umiejętności ratowania poszkodowanych spod zawalonych budynków.