Wsparcie dla emerytów

Kiedy funkcjonariusz przechodzi na zaopatrzenie emerytalne, często traci kontakt z macierzystą jednostką. Nie oznacza to jednak, że jest pozbawiony wsparcia finansowego ze strony byłego pracodawcy, czyli PSP.

Funkcjonariusz, oprócz uposażenia z tytułu pełnienia służby, ma prawo do różnych innych form dofinansowania ze strony pracodawcy. Należą do nich między innymi: zasiłek na zagospodarowanie, pomoc na uzyskanie lokalu mieszkalnego, zapomoga, zasiłek pogrzebowy oraz najpowszechniejsze: dopłata do wypoczynku i przejazd raz w roku na koszt jednostki PSP. Co prawda w ustawie o Państwowej Straży Pożarnej nie nazywa się tego wsparcia świadczeniem socjalnym, ale w swojej istocie takim właśnie jest. Dlatego tematyka świadczeń socjalnych przysługujących strażakowi oraz członkom jego rodziny, zarówno w trakcie służby czynnej, jak i w odniesieniu do emerytów i rencistów oraz członków ich rodzin, nie jest szczególnie dobrze znana.

Często strażacy w trakcie pełnienia służby nie zdążą poznać swoich praw w zakresie przyszłych świadczeń socjalnych. Istotną rolę w przekazywaniu tych informacji odgrywają więc później koła związków emerytów i rencistów pożarnictwa. Jednak stowarzyszenia te nie są w stanie dotrzeć do wszystkich uprawnionych. Dotyczy to szczególnie osób otrzymujących renty rodzinne oraz tzw. dekretowców, czyli byłych funkcjonariuszy pożarnictwa, którzy pobierają emerytury mundurowe.

Zajmując się tą tematyką, niejednokrotnie spotykam się z wpływającymi do komendanta głównego PSP pismami byłych funkcjonariuszy pożarnictwa lub ich bliskich, z prośbą o wsparcie finansowe, w związku z ponoszonymi dużymi kosztami leczenia czy trudną sytuacją bytowo-materialną. Z uwagi na obowiązujące uwarunkowania prawne, wnioski te często muszą być uzupełniane o inne wymagane formalnie dokumenty. Zdarza się również, że są przesyłane do kierowników jednostek organizacyjnych PSP, w celu rozpatrzenia zgodnie z właściwością. W poniższym artykule postaram się przybliżyć ten obszar naszej służby, by rozpropagować tego typu formę wsparcia dla potrzebujących koleżanek i kolegów - emerytów i rencistów pożarnictwa oraz członków ich rodzin.

Komu i jakie wsparcie?

Zgodnie z zapisami art. 27 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (DzU z 2016 r., poz. 708, ze zm.) osobom uprawnionym do zaopatrzenia emerytalnego oraz członkom ich rodzin przysługuje prawo do świadczeń socjalnych z tworzonego na ten cel funduszu socjalnego. Osobami uprawnionymi są: emeryci i renciści, renciści rodzinni oraz członkowie ich rodzin. Do grona tych ostatnich zaliczamy:

• dzieci do ukończenia 16 lat lub do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa powyżej,
• małżonka (wdowę i wdowca),
• rodziców.

Fundusz socjalny tworzy corocznie dokonywany odpis w wysokości 0,5% rocznych środków planowanych na emerytury i renty. Tak naliczony odpis, Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych przekazuje dysponentom, tj. kierownikom poszczególnych służb resortu, w tym m.in. komendantowi głównemu PSP, do 30 września danego roku kalendarzowego. W terminie do 31 maja trafia do nich co najmniej 75% równowartości odpisu. W praktyce oznacza to, że do 31 maja danego roku przekazywane jest 75% kwoty, zaś do 30 września pozostałe 25%.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z 9 września 2004 r. w sprawie funduszu socjalnego emerytów i rencistów Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin (DzU nr 208, poz. 2124, ze zm.) dyrektor ZER MSW dokonuje podziału środków funduszu pomiędzy dysponentów (w tym m.in. dla komendanta głównego PSP), odpowiednio do wysokości zaplanowanych środków na wypłatę emerytur i rent dla byłych funkcjonariuszy poszczególnych służb. W rozdziale tym uwzględnia się liczbę emerytów i rencistów oraz osób uprawnionych do policyjnej renty rodzinnej, według stanu na dzień 1 stycznia danego roku kalendarzowego oraz według miejsca zamieszkania uprawnionych. Komendant główny PSP, jako dysponent środków finansowych przeznaczonych dla całej formacji, corocznie dokonuje ich dalszego rozdziału - pomiędzy kierowników poszczególnych jednostek organizacyjnych PSP, uwzględniając liczbę osób uprawnionych do zaopatrzenia emerytalnego. Dyrektor ZER MSW corocznie przekazuje komendantowi głównemu PSP również liczbę uprawnionych, z podziałem na poszczególne województwa i jednostki centralne PSP. Na podstawie tych danych, dokonywany jest dalszy rozdział środków finansowych dla poszczególnych kierowników jednostek organizacyjnych PSP.

Kierownicy jednostek organizacyjnych (komendant główny PSP, komendanci wojewódzcy i komendanci szkół PSP) powołują w swoich jednostkach na okres 4 lat komisję socjalną, która jest organem opiniodawczym i doradczym w sprawach dotyczących przyznawania świadczeń. Przepis rozporządzenia ustala rodzaje świadczeń socjalnych, na jakie mogą być przeznaczane środki funduszu. Są to:

1. zapomogi pieniężne,
2. dopłaty do kosztów leczenia oraz zwrot części kosztów opieki paliatywno-hospicyjnej,
3. zwrot części kosztów pogrzebu uprawnionego, niezależnie od przysługującego z tego tytułu zasiłku pogrzebowego,
4. dopłaty do kosztów zakwaterowania, wyżywienia i leczenia w sanatoriach lub uzdrowiskach,
5. dopłaty do kosztów wypoczynku indywidualnego i zbiorowego, a także do innych form rekreacji,
6. dopłaty do kosztów zorganizowanego wypoczynku dzieci i młodzieży w postaci obozów i kolonii oraz innych form działalności socjalnej,
7. dopłaty do korzystania z różnych form działalności kulturalno-oświatowej.

Jak uzyskać pomoc?

Świadczenia socjalne przyznawane są na wniosek uprawnionego, którego wzór stanowi załącznik do rozporządzenia z 9 września 2004 r. Do wniosku należy dołączyć odcinek emerytury lub renty albo kopię (kserokopię) ostatniej decyzji emerytalnej oraz dokumenty uzasadniające przyznanie świadczenia socjalnego, w szczególności rachunki, faktury, zaświadczenia. Wniosek kieruje się do komórki socjalnej lub osoby wyznaczonej do załatwiania spraw socjalnych w jednostce organizacyjnej PSP, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania uprawnionego. Ponieważ komisje socjalne powoływane są tylko w komendach wojewódzkich, szkołach i Komendzie Głównej PSP, może to stanowić istotne utrudnienie w korzystaniu ze świadczeń - przeszkodą w tym przypadku może być np. duża odległość do miasta wojewódzkiego czy zły stan zdrowia świadczeniobiorcy. Dlatego też emeryci i renciści mogą składać wnioski nie tylko osobiście, lecz także korespondencyjnie lub za pośrednictwem komend powiatowych (miejskich) PSP, tj. swoich byłych jednostek. Jednostki te przesyłają stosowne wnioski do komisji socjalnej w komendzie wojewódzkiej. Wnioski mogą być także składane za pośrednictwem organizacji zrzeszającej emerytów i rencistów.

Komisja, po rozpatrzeniu wniosku i zapoznaniu z całością dokumentacji, przedstawia komendantowi propozycję co do sposobu załatwienia sprawy, a w szczególności wskazuje propozycję wysokości świadczenia. Świadczenia socjalne przyznaje kierownik jednostki organizacyjnej, uwzględniając sytuację życiową, rodzinną i materialną uprawnionego. Zaznaczyć należy, że pierwszeństwo w korzystaniu ze świadczeń socjalnych przysługuje uprawnionym:

• mającym trudne warunki materialne,
• poszkodowanym na skutek klęsk żywiołowych lub zdarzeń losowych,
• sierotom zupełnym,
• samotnie wychowującym dzieci,
• ponoszącym dodatkowe koszty związane z wychowywaniem dzieci wymagających specjalnej opieki i leczenia.

Co ważne, wysokość przyznawanych świadczeń w dużej mierze uzależniona jest od środków finansowych będących w dyspozycji danego kierownika jednostki oraz liczby wpływających wniosków. W tabeli przedstawiono dane dotyczące liczby osób uprawnionych do zaopatrzenia emerytalnego w ramach formacji z ostatnich 5 lat.

Jednocześnie, na wykresie przedstawiono dane dotyczące liczby i wysokości przyznanych świadczeń w 2015 r., z podziałem na ich rodzaj. Prezentowane dane pochodzą od wszystkich kierowników jednostek organizacyjnych, przy których powołane są komisje socjalne.

Najwięcej środków finansowych przeznaczanych jest na dopłaty do kosztów leczenia oraz zapomogi - stanowią one 60% wydatkowanych środków. Są to głównie wydatki związane z zakupem lekarstw i środków opatrunkowych, konsultacji medycznych, zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, leczenia szpitalnego itp. Z kolei wnioski o zapomogi dotyczą trudnej sytuacji materialno-bytowej uprawnionego, indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych czy długotrwałej choroby lub śmierci. Biorąc pod uwagę wysokość środków i liczbę przyznanych świadczeń, są to świadczenia „najwyżej płatne”.

Dopłata do różnych form działalności kulturalno-oświatowej to 21% przyznawanych środków. Ten rodzaj świadczenia służy do refundacji organizowanych przez koła emerytów wycieczek, spotkań okolicznościowych, a także zakupu wieńców czy zniczy dla zmarłych strażaków. Tego typu form działalności dotyczy największa liczba wniosków, co z kolei przekłada się na średnią wysokość pojedynczego świadczenia, która jest najniższa spośród pozostałych. Czwartym pod względem liczebności rodzajem świadczeń są świadczenia związane z wypoczynkiem indywidualnym oraz innymi formami rekreacji: wycieczkami, obozami, wczasami, pobytami w ośrodkach wczasowych, itp. Pozostałe rodzaje świadczeń sytuują się na podobnym poziomie, zarówno pod względem liczby, jak i wysokości przyznanych świadczeń.

Reasumując, fundusz świadczeń socjalnych w dużej mierze stanowi niebagatelną pomoc finansową, na którą mogą liczyć weterani pożarnictwa oraz ich rodziny.

bryg. Marcin Wilczyński jest zastępcą dyrektora Biura Kadr i Organizacji w KG PSP

grudzień 2016