Uczelnia przyszłości

Szkoła Główna Służby Pożarniczej  to uczelnia o profilu ogólnoakademickim nadzorowana przez MSWiA i KG PSP oraz - jak wszystkie uczelnie wyższe - Ministerstwo Edukacji i Nauki. Tradycje szkoły sięgają lat 30. ubiegłego wieku (powstała w1938 r.), choć dopiero od 1971 r. jest uczelnią wyższą, nieprzerwanie kształcącą kadrę oficerską i specjalistów w zakresie ochrony przeciwpożarowej, inżynierii bezpieczeństwa i bezpieczeństwa wewnętrznego. Obecnie oprócz studiów stacjonarnych, na których uczy się około 800 przyszłych inżynierów pożarnictwa i ekspertów bezpieczeństwa, prowadzi także studia niestacjonarne i podyplomowe oraz kursy i szkolenia. Od kilku lat łączna liczba studentów i słuchaczy w roku akademickim przekracza 2 tys.W 2016 r. SGSP uzyskała prawo nadawania stopnia doktora nauk w dyscyplinie inżynieria środowiska (obecnie inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka), a w 2017 r. również w dyscyplinie nauki o bezpieczeństwie. Obecnie trwa 27 przewodów, a kolejne sześć czeka na otwarcie.Kadra badawczo-dydaktyczna publikuje rocznie kilkadziesiąt wysokopunktowanych artykułów i kilkanaście monografii naukowych. Realizuje także interdyscyplinarne i wielopodmiotowe badania krajowe i europejskie oraz świadczy usługi dla podmiotów zewnętrznych - to opinie i ekspertyzy w zakresie bezpieczeństwa pożarowego i powszechnego dla administracji państwowej i samorządowej.SGSP wydaje dwa czasopisma znajdujące się w wykazie punktowanych czasopism naukowych MEiN (70 i 40 pkt.).

Wyniki ostatniej okresowej ewaluacji jakości działalności naukowej plasują Szkołę Główną Służby Pożarniczej w gronie najlepszych uczelni w Polsce. Nastał właściwy moment na zmianę nazwy - stanie się akademią nie tylko tytularnie, ale na podstawie rzeczywistych osiągnięć. 

To było bez wątpienia wydarzenie historyczne. W dyscyplinie nauki o bezpieczeństwie przyznano SGSP kategorię naukową A+, a w dyscyplinie inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka kategorię naukową A. Obie oceny są najwyższymi z przyznanych w kraju w danej kategorii - podobne wyniki otrzymali nieliczni [więcej w PP 8/2022 - przyp. red.]. To duże, ale nie jedyne osiągnięcie naszej szkoły.

Nauka, dydaktyka, rozwój

W tym roku, już po raz trzeci w swojej historii, SGSP uzyskała znak jakości „Uczelnia Liderów”, przyznawany instytucjom akademickim podejmującym wysiłki, by kształcić absolwentów atrakcyjnych na rynku pracy, otwartych na zmiany oraz przygotowanych do realizowania własnych celów w warunkach gospodarki wiedzy. Idzie to w parze z wyróżnieniem w XXIII edycji Rankingu Szkół Wyższych Perspektywy. W kryterium „Absolwent na Rynku Pracy 2022” SGSP przyznano czwarte miejsce w skali ogólnokrajowej.

Uczelnia została doceniona również jako ośrodek prowadzący zadania typowo praktyczne. Wpisano ją na listę instytucji uprawnionych do pełnienia funkcji podmiotu zewnętrznego zapewniania jakości wobec instytucji certyfikujących (w grupie kwalifikacji „sprawy wewnętrzne”). Ponadto SGSP decyzją Urzędu Lotnictwa Cywilnego uzyskała uprawnienia do przeprowadzania szkolenia praktycznego i oceny umiejętności praktycznych z zakresu eksploatacji bezzałogowych statków powietrznych.

W grudniu 2021 r. Szkoła pozyskała dofinansowanie MEiN na realizację inwestycji związanej z działalnością naukową. W ramach tego projektu został zakupiony za kwotę niemal 1 mln zł mobilny zestaw do imisyjnych i emisyjnych badań stałych i gazowych zanieczyszczeń z pożarów. Dzięki tej inwestycji uczelnia dołączyła do światowej czołówki instytucji badających środowisko pożarowe i jego wpływ na człowieka - również  ratownika narażonego na czynniki kancerogenne. W ubiegłych latach rozpoczęto też wiele działań mających na celu wyposażenie szkolnej bazy poligonowej w stanowiska treningowe i badawcze. Jednym z nich jest trenażer LNG służący przygotowaniu ratowników do działań związanych z likwidacją skutków zdarzeń z udziałem LNG. Kilkudziesięciu strażaków ze specjalistycznych grup ratownictwa chemiczno-ekologicznego bardzo pozytywnie oceniło zrealizowane na nim ćwiczenia. Stanowisko zostało nagrodzone m.in. złotym medalem na targach EUROINVENT w 2021 r. oraz srebrnym medalem za wynalazek w konkursie na 15 Międzynarodowych Targach Wynalazków i Innowacji INTARG 2022. Wypracowane przy budowie trenażera rozwiązania umożliwiły zgłoszenie pięciu wzorów użytkowych do Urzędu Patentowego RP. 

Zamierzony efekt przyniosły starania SGSP o wyłonienie dyscypliny inżynieria bezpieczeństwa w dziedzinie nauk inżynieryjno-technicznych. Pojawiła się ona w ogłoszonym w czerwcu tego roku projekcie nowego rozporządzenia dotyczącego ustanowienia wykazu dziedzin i dyscyplin naukowych w Polsce. To zwieńczenie działań prowadzonych od ponad dekady przez władze SGSP w ścisłym porozumieniu z MSWiA.

SGSP systematycznie poszerza swoją ofertę kształcenia. Do najważniejszych inicjatyw należy stworzenie nowego kierunku: ratownictwo medyczne. Studia te przygotowywać będą profesjonalne kadry na potrzeby PSP oraz innych podmiotów ratowniczych i instytucji, w których działaniu ratownicy medyczni są niezbędni.

W wyniku wieloletnich starań SGSP, przy silnym wsparciu KG PSP oraz MSWiA, minister edukacji i nauki zmienił przepisy dotyczące studiów i umożliwił kształcenie strażaków w służbie kandydackiej w formie jednolitych studiów magisterskich kończących się nadaniem stopnia magistra inżyniera pożarnictwa. Teraz w SGSP będą prowadzone studia wyższe na trzech poziomach: studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia oraz jednolite studia magisterskie, do czego uczelnia straciła prawo w wyniku zmian horyzontalnych w systemie szkolnictwa wyższego wprowadzonych w 2005 r. ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym. Akt ten ograniczył liczbę kierunków studiów prowadzonych w formie jednolitej. Taki system kształcenia wyższego odpowiada potrzebom ochrony przeciwpożarowej i jest efektem ustawowo przyjętego modelu kształcenia w PSP.

Ostatnie miesiące to także prace nad modyfikacją programu studiów na kierunku bezpieczeństwo wewnętrzne. Zaktualizowany ma wyjść naprzeciw oczekiwaniom studentów, szczególnie w obszarze współpracy PSP-OSP, stąd też m.in. pojawienie się specjalności ochrona przeciwpożarowa, stanowiącej odpowiedź na ustawę o OSP i pozwalającej przygotować studentów do pracy na rzecz OSP.

Uczelnia dokłada starań, aby jej działalność naukowa i dydaktyczna ciągle się rozwijała, a także odpowiadała na potrzeby służby i środowiska społeczno-gospodarczego. Powstały więc programy nowych studiów podyplomowych: ochrona ludności, obrona cywilna i zarządzanie kryzysowe oraz zarządzanie cyberbezpieczeństwem w sektorze publicznym. W ciągu ostatnich miesięcy SGSP wyszła z ofertą cyklu szkoleń dla rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, a przy współpracy z KG PSP opracowała program studiów podyplomowych dla osób ubiegających się o wykonywanie zawodu rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych. 

Nowe wieloletnie inwestycje

Władze uczelni równocześnie z rozwojem dydaktyki i nauki starają się nadrobić braki infrastrukturalne. Po wielu latach starań uregulowany został stan prawny gruntów, na których zlokalizowane jest boisko sportowe. W lipcu 2022 r. podpisano akt notarialny, na mocy którego prezydent miasta stołecznego Warszawy przekazał uczelni w formie darowizny nieruchomość gruntową o wartości 2,676 mln zł. Daje to możliwości realizacji zadań statutowych oraz otwiera potencjał inwestycyjny na terenie  głównej siedziby uczelni.

Trwa obecnie kilka inwestycji budowlanych: rozbudowa i modernizacja kompleksu obiektów w głównej lokalizacji uczelni oraz rozbudowa Bazy Szkolenia Poligonowego i Innowacji Ratownictwa SGSP w Nowym Dworze Mazowieckim. Jest to możliwe dzięki pozyskanym po raz pierwszy w historii SGSP środkom finansowym z Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022-2025. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 wdrażanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej rozpoczęto działania termomodernizacyjne w czterech obiektach: dwóch w głównej siedzibie SGSP, Domu Studenckim oraz tzw. koszarowcu w Bazie Szkolenia. Ten ostatni  architektonicznie wkomponowany jest w strukturę poligonową, po modernizacji ma pełnić funkcję nowoczesnego obiektu dydaktyczno-szkoleniowego. Będzie w nim stacjonowało stu podchorążych pierwszego rocznika jednolitych studiów magisterskich, którzy zyskają większy dostęp do praktyki strażackiej wszelkich specjalizacji na poligonie. Kwota dofinansowania tych zadań wynosi ok 17,5 mln zł.

Sukcesem uczelni, który pozwoli na realizację kolejnej ważnej inwestycji, jest również pozyskanie wraz z konsorcjantami środków finansowych z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na unikalny w Europie „symulator szkoleniowy w zakresie wykorzystania technicznych systemów przeciwpożarowych wspierających ewakuację ludzi z obiektów budowlanych”. Ten nowoczesny obiekt będzie tworzył centrum szkoleniowe dla studentów oraz kadry PSP w obszarze zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz szeroko pojętych działań kontrolno-rozpoznawczych.

W ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój SGSP realizuje także projekt inwestycyjny pn. „Kompleksowy program dostępności SGSP w Warszawie”. Uczelnia otrzymała dofinansowanie w wysokości niemal 4 mln zł z przeznaczeniem na  przystosowanie obiektów i oferty do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. W ramach tych środków zaplanowano wdrożenie systemu Biura Karier, Systemu Bibliotecznego, Platformy Językowej oraz zakup sprzętu i technologii wspomagających osoby z niepełnosprawnościami.

Zarówno rozpoczęte, jak i planowane inwestycje są działaniami długofalowymi, ściśle powiązanymi z możliwościami finansowymi jednostki. Są uzależnione od koniunktury budowlanej, cen materiałów budowlanych i usług w latach 2022-2025. Dlatego też władze uczelni podejmują starania, by pozyskiwać środki nie tylko od nadzorujących ministerstw, lecz także z funduszy, programów i instrumentów finansowych krajowych i europejskich. 

Promocja i dbałość o tradycję

W ostatnich kilkunastu miesiącach odbyło się w SGSP kilka dużych konferencji. Najważniejsze z nich to „INTERED - International Emergency Mechanisms and Disaster Risk Reduction” oraz XIII Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Bezpieczeństwo cyfrowe: od problemów globalnych do lokalnych”. Organizowane były również seminaria i konferencje poświęcone ochronie, kształtowaniu i bezpieczeństwie środowiska i zdrowia ludzi.

Wydarzenie bez precedensu stanowiło nadanie tytułu honorowego doktora honoris causa SGSP st. bryg. w st. sp. prof. dr hab. Melanii Pofit-Szczepańskiej - wieloletniemu pracownikowi i funkcjonariuszowi SGSP, a wcześniej Wyższej Oficerskiej Szkoły Pożarniczej i Szkoły Oficerów Pożarnictwa. Uroczystość odbyła się w czerwcu tego roku, pisał o niej PP.

Ostatni rok to dla uczelni okres wzmożonych starań o nawiązywanie formalnej współpracy z wieloma liczącymi się ośrodkami badawczymi, biznesowymi i ośrodkami administracji centralnej i samorządowej. Tylko w roku akademickim 2021/2022 podpisanych zostało jedenaście umów o współpracy naukowej, dydaktycznej, promocyjnej czy organizacyjnej, w tym trzy z uczelniami wyższymi. Władze SGSP wzięły udział w kilkunastu posiedzeniach Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Konferencji Rektorów Polskich Uczelni Technicznych i Konferencji Rektorów Uczelni Warszawskich. Planowana jest zmiana w niedalekiej przyszłości statusu  SGSP w tych stowarzyszeniach z uczelni stowarzyszonej na uczelnię członkowską. Dotyczy to zwłaszcza stowarzyszenia uczelni technicznych, na którego posiedzeniach wypracowuje się kierunki rozwoju w zakresie nauk inżynieryjno-technicznych, m.in. dyskutuje o zasadności powołania lub zlikwidowania dyscyplin naukowych z tej dziedziny (np. inżynierii bezpieczeństwa). 

Podchorążowie i studenci naszą dumą

W SGSP dbamy także o rozwijanie umiejętności ratowniczych i dowódczych podchorążych i studentów. Realizujemy programy praktyk zawodowych przez uczestnictwo w stażach studenckich oraz kształtowanie umiejętności we wszystkich dziedzinach ratownictwa na szkolnym poligonie. Edukacja praktyczna przyczynia się do coraz bardziej zauważalnego zaangażowania studentów SGSP w realizację działań operacyjnych, a dowodem tego są inicjatywy podjęte przez nich w ostatnim roku akademickim.

Podchorążowie wraz z kadrą SGSP aktywnie uczestniczyli w działaniach na poziomie centralnym. Od lutego do kwietnia 2022 r. w ramach Kompanii Szkolnej „Warszawa” Centralnego Odwodu Operacyjnego udzielaliśmy pomocy obywatelom Ukrainy na przejściach granicznych i w punktach recepcyjnych w województwie podkarpackim. W stolicy zaś pomagaliśmy na dworcach kolejowych, wspomagając transport uchodźców z Ukrainy do punktów recepcyjnych. Realizowaliśmy zadania w punktach recepcyjnych na Mazowszu oraz na Stadionie Narodowym w Warszawie. W sierpniu 2022 r. podchorążowie i kadra SGSP w ramach COO uczestniczyli w usuwaniu skutków katastrofy ekologicznej na Odrze na terenie województwa zachodniopomorskiego. W sumie podchorążowie w ramach dodatkowych służb przepracowali blisko 27 tys. godz. podczas działań wspierających uchodźców oraz 8 tys. godz. podczas działań ekologicznych na Odrze. To wymierne zaangażowanie może być kluczowe przy podejmowaniu przez ministra spraw wewnętrznych decyzji o wyrównaniu po ćwierćwieczu wysokości żołdów, tak aby strażaków we wszystkich szkołach PSP w służbie kandydackiej stać było np. na zapłacenie czesnego na studiach niestacjonarnych na kierunku ratownictwo medyczne w SGSP. Bez tej regulacji jako służba nie będziemy konkurencyjni dla maturzystów wobec szkół wojskowych czy innych szkół mundurowych.

Inicjatywy podchorążych i studentów SGSP są zauważane i doceniane przez podmioty zewnętrzne. Ostatnio po raz pierwszy w historii szkoły studenci z kół naukowych zajmujących się szeroko pojętym ratownictwem zostali docenieni przez MEiN. Projekty przez nich składane uzyskały finansowanie, a kilka z nich doczekało się wdrożenia. Potwierdzeniem niezwykle pozytywnej oceny studentów SGSP jest również uzyskanie przez uczelnię środków na zorganizowanie polsko-ukraińskiej konferencji dla studentów i doktorantów zajmujących się technicznymi, organizacyjnym i metodycznymi aspektami ratownictwa. MEiN przyznało SGSP na ten cel dotację w wysokości 200 tys. zł. Obecnie trwają przygotowania do tego wydarzenia.

Wszyscy studenci mundurowi i cywilni tworzą samorząd studencki. Poprzez corocznie wybierane organy Samorząd Studencki SGSP jest zrzeszony w wielu ogólnopolskich organizacjach studenckich, m.in. w Komisji Uczelni Mundurowych oraz w Forum Uczelni Technicznych. Działa w nich bardzo aktywnie, czego wyraz stanowi wybór przewodniczącej samorządu SGSP na członka prezydium FUT. Szczególnie zauważalna jest aktywność studentów na polu sportowym, jej efekt to np.: pierwsze miejsca w Półmaratonie Strażackim w Jaworze, w Biegu o Nóż Komandosa, w Biegu Strażaków o Puchar KG PSP, w Mistrzostwach Polski w Brazylijskim Jiu-Jitsu i drugie miejsce w Mistrzostwach Polski w Triathlonie. 

Cele i zadania przyszłości

SGSP musi podjąć dziś kilka poważnych wyzwań, aby w kolejnych latach móc funkcjonować na najwyższym poziomie.

W planach jest jak najszybsze przygotowanie procedur w postępowaniach o nadanie stopnia doktora habilitowanego. Jest to wymóg formalny dla uczelni, którym przyznano kategorie A+, A i B+, a więc także SGSP.

Niezmiernie istotny dla uczelni w chwili obecnej jest szybki rozwój naukowy kadry. Z jednej strony to ważne, by możliwie szybko stopień doktora habilitowanego uzyskało co najmniej kilka osób reprezentujących każdą z dyscyplin naukowych - taki jest plan na najbliższy rok. Z drugiej strony nie można zapomnieć o szybkim rozwoju młodej kadry. Każdy nauczyciel akademicki powinien mieć przynajmniej stopień doktora.

Awanse naukowe kadry i zapewnienie ciągłości pokoleniowej w grupie nauczycieli SGSP ma nierozerwalny związek z jakością dydaktyki. Planowany rozwój naukowy kadry pozwoli na rozważenie zmian organizacyjnych. Na wiosnę 2023 r. planowane jest rozpoczęcie prac związanych ze zmianą statutu SGSP, a właściwie statutu Akademii Pożarniczej.

Władze uczelni podchodzą otwarcie do wykorzystania wszelkich możliwości będących pokłosiem przyznanych kategorii naukowych. Najważniejsza z nich to przystąpienie do kolejnej edycji programu MEiN „Doktorat wdrożeniowy”. W planach jest także nawiązane szerszej współpracy z międzynarodowymi jednostkami badawczymi i prowadzenie wspólnych badań służących opracowaniu innowacyjnych i praktycznych rozwiązań w szeroko pojętej inżynierii bezpieczeństwa. Przy współudziale podchorążych i studentów realizowane będą m.in. pełnoskalowe badania w zakresie toksyczności środowiska pożarowego i wpływu wykorzystania nowych technologii w budownictwie i transporcie na bezpieczeństwo pożarowe.

Zdecydowanie największym wyzwaniem dla władz uczelni będą jednak ambitne zamierzenia rozwoju infrastruktury: wybudowanie nowoczesnego budynku administracyjno-dydaktycznego wraz z zamkniętym garażem podziemnym, częścią techniczną w podziemiu budynku oraz łącznikiem budynków nad ul. Urzędniczą. W planach jest też budowa Centrum Sportu Akademickiego oraz rozbudowa infrastruktury głównej siedziby uczelni przy ul. Słowackiego, gdzie priorytetem będą pomieszczenia laboratoryjne i dydaktyczne. Równolegle ma trwać rozbudowa całego kompleksu poligonowego w Nowym Dworze Mazowieckim, ze stanowiskami do ćwiczeń i symulacji, stanowiskami garażowymi oraz magazynami na potrzeby Centralnego Odwodu Operacyjnego lub Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności. To przedsięwzięcie trzyetapowe, zaplanowane na lata 2023-2026.

Niewątpliwie najtrudniejszym zadaniem, zwłaszcza w kontekście zdobycia całości środków na realizację inwestycji, będzie zastąpienie uczelnianego boiska sportowego - od kilku dekad w bardzo złym stanie technicznym - przez nowoczesne Centrum Sportu Akademickiego. Inwestycja ta ma jednak dla uczelni niebagatelne znaczenie. Pozwoliłaby na stworzenie nowoczesnego i przyjaznego środowiska do ćwiczeń sprawnościowych, ale też organizowanie przez SGSP różnego rodzaju zawodów i turniejów sportowych. Niestety, na razie na ten cel nie udało się jeszcze znaleźć finansowania.

Władze uczelni postawiły na ścisły związek wysokiej jakości kształcenia inżynierów pożarnictwa i ich przygotowania praktycznego - operacyjnego. Dlatego równie istotną płaszczyzną jej rozwoju, co rozwój naukowo-dydaktyczny i infrastrukturalny, jest rozbudowa i odpowiednie wyposażenie Bazy Szkolenia w Nowym Dworze Mazowieckim. Uniwersalny charakter poligonu czyni go nie tylko wyjątkowym miejscem do rozwoju nauki i dydaktyki w SGSP, ale miejscem do prowadzenia szkoleń i ćwiczeń dla innych służb. Już dziś warunki, jakimi dysponują wykładowcy pełniący służbę w Dziale Doskonalenia Zawodowego i Poligonu, pozwalają na osiąganie świetnych efektów dydaktycznych. Ambicją uczelni jest posiadanie infrastruktury poligonowej umożliwiającej realizację zajęć dydaktycznych ze wszystkich dziedzin ratowniczych w zakresie podstawowym i specjalistycznym oraz przeprowadzenie zintegrowanych ćwiczeń wszystkich służb podległych MSWiA i innych formacji.

Jak widać, przy pełnym zaangażowaniu współpracowników, transparentności w komunikacji, wsparciu i jasnych priorytetach przełożonych można odrabiać zaległości, mieć efekty bieżącej pracy i dobrą perspektywę na przyszłość.