Tarcza bezpieczeństwa

W lipcu tysiące strażaków postawiono w stan gotowości. W tym roku jednak nie chodziło o pożary czy miejscowe zagrożenia spowodowane siłami natury, ale o dwa wydarzenia ważne nie tylko dla naszego kraju, lecz także świata - Szczyt Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego NATO w Warszawie oraz Światowe Dni Młodzieży.

Na podstawie zarządzenia nr 14 prezesa Rady Ministrów z 2 marca 2015 r. w sprawie Międzyresortowego Zespołu do spraw Przygotowania Szczytu Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Rzeczypospolitej Polskiej w 2016 r. za koordynację przygotowań i zabezpieczenia operacyjnego szczytu NATO odpowiedzialny był Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej.

Szczyt Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego odbył się w naszym kraju w dniach 8-9 lipca. Dowodzenie jego zabezpieczeniem, za które odpowiedzialna była Państwowa Straż Pożarna realizowane było:

• na szczeblu krajowym - przez Sztab Komendanta Głównego PSP, którego szefem był zastępca komendanta głównego PSP nadbryg. Gustaw Mikołajczyk,
• na szczeblu wojewódzkim - przez dowódcę operacji wojewódzkiej, zastępcę mazowieckiego komendanta wojewódzkiego PSP st. bryg. Janusza Szylara,
• na szczeblu miejskim - przez dowódcę operacji na terenie m. st. Warszawy, komendanta miejskiego PSP m. st. Warszawy st. bryg. Zbigniewa Szczygła.

Podczas szczytu NATO w dniach 7-10 lipca zastępca dyrektora Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności KG PSP bryg. Mariusz Feltynowski pełnił funkcję koordynatora bezpieczeństwa PSP - zastępcy koordynatora bezpieczeństwa obiektu stadionu PGE Narodowy.

Działania kontrolno-rozpoznawcze

Od początku roku przedstawiciele PSP przeprowadzili szereg czynności kontrolno-rozpoznawcze. W obiekcie stadionu PGE Narodowy trwały do końca maja. Stwierdzono pewne nieprawidłowości dotyczące sprawności technicznej i funkcjonalnej urządzeń przeciwpożarowych.

Komenda Miejska PSP m.st. Warszawy była bezpośrednio zaangażowana w koordynację prac związanych ze wzniesieniem na płycie stadionu tymczasowego budynku o powierzchni około 8500 m2 oraz stworzeniem infrastruktury obiektów tymczasowych i zabudowy niektórych obszarów wewnątrz budynku stadionowego, korony stadionu i otaczających go błoni. Polegały one m.in. na bieżącym sprawdzanie obszarów doprowadzenia do właściwego stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów infrastruktury szczytu NATO, udzielanie rad i wskazówek służących poprawie warunków ochrony przeciwpożarowej, analizę i ocenę dokumentacji technicznej obiektu, protokołów badań i sprawdzeń, certyfikatów czy deklaracji zgodności.

Jednocześnie trwały uzgodnienia rozwiązań zamiennych wynikających z przygotowania stadionu PGE Narodowy do przeprowadzenia konferencji szczytu, m.in. w myśl „Ekspertyzy technicznej stanu ochrony przeciwpożarowej adaptacji i tymczasowej zabudowy płyty, pomieszczeń i błoni PGE Narodowy w Warszawie”.

Inne kontrole zostały przeprowadzone we wskazanych przez MSZ obiektach hotelowych i planowanych miejscach spotkań uczestników NATO. Czynności kontrolno-rozpoznawcze przeprowadzono w blisko 50 obiektach. Dla każdego z nich opracowywano szczegółowe karty charakterystyk, zawierające m.in. dane dotyczące: opisu i szkicu sytuacyjnego obiektu lub terenu, wyposażenia w urządzenia przeciwpożarowe, ewakuacji czy też przygotowania do prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych. Trzy z nich otrzymały negatywną ocenę stanu ochrony przeciwpożarowej, a pięć ocenę warunkowo-pozytywną. W kwietniu funkcjonariusze PSP dokonywali kolejnej kontroli, koncentrując się na analizie stanu ochrony przeciwpożarowej w zakresie wydanych decyzji i zaleceń pokontrolnych.

Przedstawiciele PSP brali również czynny udział w formułowaniu wniosków i uzgadnianiu procedur zawartych w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego pod kątem kompetencji poszczególnych służb, osób funkcyjnych i zespołów zadaniowych na wypadek konieczności prowadzenia ewakuacji, ogłaszania alarmu o ewakuacji i działań ratowniczo-gaśniczych. Procedury, których autorami byli przedstawiciele SGSP, przewidywały duże zaangażowanie wszystkich służb oraz koordynacji tych działań ze strony PSP, w tym KG PSP i KW PSP, zespołu rzeczoznawców SGSP, KM PSP m.st. Warszawy we współpracy z BOR, służbami stadionu PGE Narodowy, MON, ABW, Policji, Żandarmerii Wojskowej oraz służb pomocniczych.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych zorganizowało spotkanie, w którym uczestniczyli funkcjonariusze KM PSP m. st. Warszawy oraz przedstawiciele służb Wielkiej Brytanii, biorących udział w organizacji szczytu Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego we wrześniu 2014 r. w Newport. Szczególną uwagę poświęcono sposobom zabezpieczenia tego wydarzenia od strony bezpieczeństwa wewnętrznego. Doszło także do spotkania z przedstawicielami ambasady USA, na którym omówiono kwestie dotyczące zabezpieczenia medycznego i zagrożeń CBRN.

W dniach 7-10 lipca pracownicy Wydziału Kontrolno-Rozpoznawczego KM PSP m.st. Warszawy pełnili służbę na terenie obiektu głównego stadionu PGE Narodowy, by móc zapewnić wsparcie ewentualnych działań operacyjnych i podjąć interwencje prewencyjne w sytuacjach zagrożenia pożarowego. Ich zadaniem było również doradzanie w zakresie bezpieczeństwa pożarowego dla organizatorów konferencji szczytu NATO oraz dla służb wiodących w zakresie bezpieczeństwa, tj. BOR i MON.

Kompleksowe podejście do zagadnień prewencyjnych pozwoliło na dokonanie oceny, sprawdzenia i wyegzekwowania przestrzegania przepisów przeciwpożarowych od właścicieli i zarządców obiektów. Ustalenia trwały do ostatnich dni poprzedzających szczyt NATO. Zminimalizowano uchybienia występujące w obiektach, kładąc nacisk na zapewnienie warunków bezpiecznej ewakuacji ludzi z obiektów, sprawności technicznej instalacji i urządzeń przeciwpożarowych oraz możliwości podjęcia skutecznych działań ratowniczo-gaśniczych.

Zabezpieczenie operacyjno-logistyczne

W ramach zabezpieczenia szczytu NATO na terenie m.st. Warszawy w dniach 7-10 lipca realizowana była operacja „Miasto”, którą podzielono na sześć podoperacji:

1. „Stadion” - zabezpieczenie operacyjne stadionu PGE Narodowy oraz obiektu tymczasowego na płycie stadionu, w tym zapewnienie ciągu dekontaminacji wstępnej - brały w niej udział 72 zastępy.
2. „Spotkania” - zabezpieczenie operacyjne obiektów spotkań uczestników szczytu NATO: Pałacu Prezydenckiego, Zamku Królewskiego, Teatru Wielkiego - Opery Narodowej, Pałacu Prymasowskiego - 12 zastępów.
3. „Przejazdy” - zabezpieczenie tras przejazdów uczestników szczytu NATO na terenie m.st. Warszawy - 8 zastępów.
4. „Dekontaminacja Szpital” - utrzymywanie ciągu dekontaminacyjnego na parkingu przy Centralnym Szpitalu Klinicznym MSWiA przy ul. Wołoskiej - 12 zastępów.
5. „Hotele” - zabezpieczenie operacyjne 25 obiektów zakwaterowania uczestników szczytu NATO - 15 zastępów.
6. „Lądowisko” - zabezpieczenie operacji lotniczych statków powietrznych przy ul. Marsa - 2 zastępy.

Służba pełniona była w systemie zmianowym. Zakwaterowanie i zabezpieczenie higieniczno-socjalnego dla wszystkich sił uczestniczących w zabezpieczeniu szczytu zapewniono w jednostkach ratowniczo-gaśniczych zlokalizowane na terenie Warszawy. W gotowości operacyjnej pozostawały cztery kontenery kwatermistrzowskie, które w razie koniczności mogły zapewnić zakwaterowanie w warunkach polowych. Osoby pełniące służbę w sztabie dowódcy operacji wojewódzkiej (DOW) zakwaterowany były w obiekcie KW PSP w Warszawie.

Do głównych zadań sztabu należało:

• określenie głównych kierunków działania dla podległych jednostek PSP i przydział zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa pożarowego podczas szczytu NATO,
• koordynacja organizacji i realizacji zadań związanych z zabezpieczeniem województwa na czas trwania szczytu przez Komendę Miejską PSP m.st. Warszawy, komendy powiatowe/miejskie PSP delegujące swoje siły i środki do zabezpieczenia szczytu, a także wydziały KW PSP,
• współpraca i współdziałanie z przedstawicielami instytucji odpowiedzialnych za organizację i zabezpieczenie województwa na czas trwania szczytu,
• rozpatrywanie potrzeb zgłaszanych przez poszczególne jednostki organizacyjne PSP woj. mazowieckiego niezbędnych do realizacji zadań związanych z zabezpieczeniem województwa na czas trwania szczytu,
• przedkładanie DOW bieżących informacji, wniosków i propozycji związanych z zabezpieczeniem województwa na czas trwania szczytu,
• koordynacja współpracy podczas przygotowania dokumentacji planu zabezpieczenia z poszczególnych wydziałów KW PSP,
• współpraca i koordynacja działań przy opracowywaniu i realizacji „Planu zabezpieczenia operacyjnego szczytu Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w RP w 2016 r.” ,
• udzielanie DOW wsparcia merytorycznego w wypracowywaniu decyzji dotyczących zabezpieczenia szczytu NATO.

Sztab DOW utrzymywał stałą łączność z Policyjnym Centrum Dowodzenia w Legionowie, koordynatorem bezpieczeństwa PSP na PGE Narodowym orazWojewódzkim Ośrodkiem Szkolenia Pożarniczego.

Ćwiczenia

W ramach przygotowań do zabezpieczenia szczytu NATO, Komenda Miejska PSP m.st. Warszawy zorganizowała i przeprowadzała 75 ćwiczeń i rozpoznań operacyjnych, m.in.: ćwiczenia taktyczno-specjalistyczne Ministerstwa Obrony Narodowej pod kryptonimem „Renegade/Sarex - 16/I” w Rakowie (pow. płocki), w których uczestniczyły specjalistyczne grupy ratownicze PSP z Płocka, Warszawy, Łodzi i Makowa Mazowieckiego oraz wybranymi OSP z KSRG z terenu powiatu; ćwiczenia „Katastrofa 2016” na terenie nieczynnego zakładu mleczarskiego w Płocku oraz Nadleśnictwa Łąck; ćwiczenia „Metro 2015” na terenie II linii Metra Warszawskiego (stacja „Stadion Narodowy”) zorganizowane przez Biuro Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Miasta Stołecznego Warszawy; ćwiczenia sztabowe pod kryptonimem „Fala 2015” w miejscowości Wilga na terenie pow. garwolińskiego, mające na celu sprawdzenie przygotowania do współdziałania KSRG na obszarze woj. mazowieckiego z wojewódzkim, powiatowymi i gminnymi poziomami zarządzania kryzysowego; ćwiczenia Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania „Patrol 2015” na terenie woj. mazowieckiego, a także ćwiczenia „Bastion” na terenie stadionu PGE Narodowy. Ich celem było przede wszystkim sprawdzenie koordynacji działalności poszczególnych służb zarówno tych, które podlegają MSWiA, MON, a także podmiotów podległych Ministerstwu Zdrowia oraz wojewodzie mazowieckiemu, który w razie ataku terrorystycznego uruchamia określone procedury reagowania kryzysowego. Działania strażaków polegały przede wszystkim na udzielaniu kwalifikowanej pierwszej pomocy i ewakuacji poszkodowanych z miejsca zdarzenia.

Stany osobowe

Aby wzmocnić KM PSP m. st. Warszawy, na czas zabezpieczenia szczytu NATO zostały zadysponowane siły i środki z terenów województw: mazowieckiego, warmińsko-mazurskiego i wielkopolskiego oraz ze szkół pożarniczych - SGSP i SA PSP w Poznaniu. -Zaplanowano także uruchomienie w razie potrzeby niezbędnych sił i środków z ościennych powiatów.

Na czas trwania szczytu NATO w gotowość postawione zostały pododdziały specjalistyczne ratownictwa wodno-nurkowego, chemiczno-ekologicznego i wysokościowego. Ponadto zaplanowano uruchomienie przez SK MKW PSP dyżurów domowych na terenie woj. mazowieckiego, a także postawienie w stan gotowości plutonów ratowniczych WOO (wojewódzkie odwody operacyjne), adekwatnie do zagrożenia na terenie Warszawy, według dyspozycji sztabu DOW.

Na wypadek zdarzenia masowego lub innych zdarzeń o charakterze i rozmiarze przekraczającym możliwości ratownicze KM PSP m. st. Warszawy ze względu na dużą liczbę poszkodowanych (w tym zdarzenia o charakterze terrorystycznym) zaplanowano zadysponowanie postawionych wcześniej w stan gotowości plutonów ratowniczych WOO oraz oddanie do dyspozycji DOW samochodu SDł 303-W-98 z KM PSP m.st. Warszawy.

W zabezpieczenie szczytu NATO było zaangażowanych łącznie ponad 200 zastępów i przeszło 1200 ratowników z terenu m. st. Warszawy, SGSP i 12 powiatów woj. mazowieckiego oraz ratownicy z KW PSP w Olsztynie i SA PSP w Poznaniu. Dodatkowo, w sztabach służb współdziałających, każdej doby pełniło służbę czterech funkcjonariuszy PSP (Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, Policyjne Centrum Dowodzenia w Legionowie, Stanowisko Kierowania Komendy Stołecznej Policji, Urząd Miasta st. Warszawy). W KM PSP m.st. Warszawy stany osobowe zwiększyły się ze 189 do 360 strażaków, zostały więc podwojone w stosunku do stanu normalnego.

W czasie szczytu NATO miało miejsce 14 zdarzeń związanych z tym wydarzeniem, 11 z nich to alarmy fałszywe na stadionie PGE Narodowy spowodowane zadziałaniem systemu sygnalizacji pożarowej. W zabezpieczenie imprez towarzyszących w ramach Ogólnopolskich Dni NATO (pikniki w miastach wojewódzkich) zaangażowanych było łącznie 117 zastępów (pojazdów) i 318 ratowników. Reasumując: przy zabezpieczeniu szczytu NATO w okresie od 7 do 10 lipca uczestniczyło 325 zastępów (pojazdów) i 1671 ratowników, w tym w sztabach - 141 funkcjonariuszy PSP.

Spostrzeżenia i wnioski

1. W czasie przygotowań do szczytu NATO, początkowo występowały problemy z przepływem informacji ze strony Generalnego Wykonawcy. Dotyczyło to m.in.: braku możliwości dostarczenia projektu zabudowy obiektu tymczasowego na płycie stadionu, czy też utrudnionego kontaktu w zakresie możliwości oceny przyjętych rozwiązań projektowych. Jednak w miarę postępu prac i zaangażowania pozostałych uczestników i służb, jak również koordynację z ramienia MON, współpraca uległa zdecydowanej poprawie i układała się do samego końca pozytywnie.
2. W związku z możliwością pojawienia się istotnych nieprawidłowości w wyznaczonych i zaplanowanych do wykorzystania obiektach, należy zadbać, aby organizator zaplanował obiekty „rezerwowe”. Jest to zasadne w przypadku, gdy po przeprowadzeniu czynności kontrolno-rozpoznawczych stwierdza się nieprawidłowości, w tym takie, które dają podstawy do uznania danego obiektu za zagrażający życiu ludzi, co wymaga prowadzenia dodatkowych działań zabezpieczających.
3. Nie wszystkie samochody uczestniczące w zabezpieczeniu były wyposażone w system AVL pozwalający na lokalizację zastępów. Należy dążyć to tego, aby dysponowane pojazdy i sprzęt mechaniczny były wyposażone w ten system lub wyposażać doraźnie zastępy w taki system, aby można było precyzyjnie określić ich lokalizację przez poszczególne sztaby. Jest to niezmiernie istotne podczas realizacji zabezpieczenia w wielu miejscach jednocześnie.
4. W procesie planistycznym, poza pionem operacyjnym i kontrolno-rozpoznawczym sugerowane jest również uwzględnienie przepustek osobowych dla funkcjonariuszy PSP wykonujących działania logistyczne oraz pozyskiwanie akredytacji dla samochodów służbowych wykorzystywanych w tych celach. Umożliwia to dotarcie z zaopatrzeniem do wszystkich miejsc stacjonowania sił i środków w sytuacji, gdy dostęp do rejonu prowadzonych działań zabezpieczających jest ściśle kontrolowany.
5. Delegowanie funkcjonariuszy PSP do pracy w sztabach poszczególnych służb i podmiotów, umożliwiło sprawne przekazywanie zweryfikowanych informacji niezbędnych do podejmowania decyzji w sztabach.
6. Zasadne jest prowadzenie prac zmierzających do posiadania dla sztabu rezerwowego węzła łączności opartego na zdublowanych systemach oraz łączności satelitarnej umożliwiającej dostęp do sieci internet i telefonii IP wraz z zapleczem sztabowym do awaryjnego przeniesienia sztabu lub wykorzystania w przypadku awarii łączności.
7. W trakcie realizacji zadań kontrolno-rozpoznawczych dostrzeżono kwestie, które wymagały podejmowania działań doraźnych, w celu niedopuszczenia do powstania nieakceptowalnego stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego szczytu:
   • późne opracowywanie dokumentacji projektowej, nawet w toku prac wykonawczych,
   • nie przedłożenie dokumentacji projektowej do PSP, w sposób pozwalający na jej szczegółową weryfikację,
   • brak do trzeciej dekady czerwca ostatecznych ustaleń w zakresie zadań do realizacji na wypadek pożaru przez osoby (stewardów) wyznaczonych przez zarządcę Stadionu Narodowego do współpracy ze służbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo.
8. Zasadnym wydaje się stworzenie opracowania dotyczącego procedur i wytycznych w zakresie realizacji zabudowy tymczasowej w budynkach i obiektach, co pozwoli na sprawny przepływ informacji, określi podstawowe wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz zapobiegnie powstawaniu nieprawidłowości na etapie projektowym i wykonawczym.
9. Opracowanie procedur w „Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego”, której autorami byli przedstawiciele SGSP, wymagało zaangażowania wszystkich służb oraz koordynacji tych działań ze strony PSP, w tym Komendy Głównej PSP i Komendy Wojewódzkiej PSP w Warszawie, zespołu rzeczoznawców SGSP, KM PSP m.st. Warszawy we współpracy z BOR, służbami stadionu PGE Narodowy, MON, ABW, Policji, Żandarmerii Wojskowej, służb pomocniczych itd.
10. Zaangażowanie pracowników wydziałów kontrolno-rozpoznawczych KW PSP i KM PSP m. st. Warszawy oraz bezpośrednia współpraca z KG PSP zaowocowała właściwym podejściem pozostałych uczestników i organizatorów szczytu NATO do zagadnień związanych z bezpieczeństwem pożarowym. Współpraca ta wykazała pewne niedociągnięcia w tym obszarze, jednak w konsekwencji spowodowała, że dołożono wszelkich starań, w celu zapewnienia bezpieczeństwa jego uczestników oraz osiągnięto właściwy poziom zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektu głównego oraz infrastruktury towarzyszącej.
11. Kompleksowe podejście do zagadnień prewencyjnych pozwoliło na dokonanie właściwej oceny, sprawdzenia i wyegzekwowania przestrzegania przepisów przeciwpożarowych od właścicieli i zarządców obiektów. Ustalenia w tym zakresie trwały do ostatnich dni poprzedzających organizację szczytu NATO. W konsekwencji ograniczono i zminimalizowano występujące uchybienia w obiektach, kładąc nacisk przede wszystkim na zapewnienie bezpiecznych warunków ewakuacji ludzi z obiektów, zapewnienie sprawności technicznej instalacji i urządzeń przeciwpożarowych oraz możliwość podjęcia skutecznych działań ratowniczo-gaśniczych.

red.

* Opracowano na podstawie „Raportu podsumowującego przygotowanie oraz realizację zabezpieczenia operacyjnego Szczytu Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Rzeczypospolitej Polskiej w 2016 r.”.

sierpień 2016