Szczypta optymizmu

Tabela 1. Alarmy fałszywe generowane przez instalacje wykrywania pożaru w stosunku do liczby obiektów podłączonych do systemu monitoringu pożarowego

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej

Na szczęście kilka danych pozwala na odrobinę optymizmu w myśleniu o sensie realizowanych przez strażaków działań kontrolno-rozpoznawczych i operacyjno-ratowniczych. Skupimy się na analizie strat pożarowych w wybranych, reprezentatywnych grupach obiektów, tj. dość często wyposażanych w urządzenia przeciwpożarowe - handlowo-usługowych, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych oraz magazynowych. Porównamy wysokość jednostkowej straty w pożarach, w których w informacji ze zdarzenia odnotowano, iż dane urządzenie zadziałało lub z niego korzystano oraz wysokość jednostkowej straty w ogóle pożarów w analizowanych grupach obiektów.

Dla porządku przypomnijmy, że we wzorze informacji ze zdarzenia przewidziano kilka pól dla danych o obiektach, w tym danych odnoszących się do istnienia, sprawności oraz zadziałania/wykorzystania: instalacji wykrywania zagrożeń, systemów automatycznej transmisji alarmów, stałych i półstałych instalacji gaśniczych, urządzeń oddymiających oraz hydrantów wewnętrznych i zaworów hydrantowych. Na przestrzeni 2010-2014 r. w odniesieniu do każdego ze wspomnianych urządzeń i instalacji wskazane pola wypełniono co najmniej kilkaset razy (od blisko 500 w przypadku instalacji gaśniczych do ponad 1800 w przypadku instalacji wykrywania zagrożeń). Taka liczba zdarzeń już pozwala na dokonanie w miarę wiarygodnych analiz statystycznych. 

Tabela 2. Stan (sprawność) urządzeń przeciwpożarowych w pożarach obiektów handlowo-usługowych, zamieszkania zbiorowego oraz produkcyjnych i magazynowych - dane z lat 2010-2014

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej

Analizując tabelę, na marginesie głównego nurtu niniejszego artykułu, nie sposób nie zauważyć, że część danych dotycząca sprawności, a zwłaszcza zadziałania lub wykorzystania niektórych urządzeń, w szczególności stałych instalacji gaśniczych, urządzeń oddymiających i hydrantów wewnętrznych, budzi niepokój. W przypadku tych ostatnich średnie wykorzystanie na poziomie 32%, to w mojej opinii zdecydowanie negatywny wskaźnik. Ale niech ta łyżka dziegciu, będąca już przedmiotem kilku odrębnych analiz, nie przesłania pozytywnych wniosków płynących z przedstawionych dalej zasadniczych treści. 

Porównując wielkość straty jednostkowej w pożarach (tabela 3 i wykres), w trakcie których urządzenia znajdujące się w obiektach zadziałały lub z nich korzystano, oraz wysokość straty jednostkowej w ogóle pożarów w rozpatrywanych grupach obiektów, z satysfakcją można zauważyć, że w przypadku zadziałania lub wykorzystania każdego z analizowanych urządzeń średnia strata jednostkowa jest znacznie, nawet kilkunastokrotnie - jak w przypadku stałych instalacji gaśniczych - niższa. Tylko nieznacznie mniej efektywne okazuje się zadziałanie systemu automatycznej transmisji alarmów. Dziesięciokrotne zmniejszenie średniej straty jednostkowej uprawnia już do postawienia tezy, że system monitoringu pożarowego ma sens inżyniersko-pożarowy i ekonomiczny, a zasadniczym problemem do rozwiązania pozostaje jedynie doprowadzenie do zmniejszenia liczby wywoływanych fałszywych alarmów, generujących niemałe koszty interweniujących jednostek PSP. Nawet w przypadku procentowo najrzadziej wykorzystywanych hydrantów wewnętrznych i zaworów hydrantowych statystyki wskazują na ponadtrzykrotne obniżenie średnich szkód jednostkowych. 

Tabela 3. Straty pożarowe w obiektach handlowo-usługowych, zamieszkania zbiorowego oraz produkcyjnych i magazynowych w latach 2010-2014 - średnia na jeden pożar [tys. zł]

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej

Wskazówki na przyszłość są proste do sformułowania. Można je sprowadzić do krótkiej sentencji: zapewnienie prawidłowego zaprojektowania, wykonania i konserwacji urządzeń przeciwpożarowych zainstalowanych w obiektach znacznie obniża wysokość strat pożarowych. Dążenie do osiągnięcia takiego stanu leży więc zarówno w interesie społecznym, o który dbać zobowiązana jest Państwowa Straż Pożarna, jak i - przede wszystkim - zarządcy obiektów oraz zakłady ubezpieczeń prowadzących działalność w zakresie ryzyka ogniowego. To się po prostu opłaca, ale pod jednym warunkiem - urządzenie musi być sprawne, a nie tylko być!

St. bryg. Paweł Janik
jest dyrektorem Biura Rozpoznawania Zagrożeń w KG PSP