Strażacy w Pearl Harbor
10 Grudnia 20217 grudnia 1941 r. to dzień, który przeszedł do historii. Zaatakowane tego dnia przez Japonię Stany Zjednoczone Ameryki przystąpiły do wojny. Miało to kolosalny wpływ na przebieg drugiej wojny światowej a także dalsze dzieje świata.
Sam atak został dogłębnie zbadany przez historyków. Bohaterstwo żołnierzy, marynarzy i pilotów broniących bazy upamiętniono w kinematografii i literaturze. Mało kto jednak wie, że w akcji brali udział również strażacy - żołnierze wojskowej jednostki w Pearl Harbor oraz zawodowi strażacy z Honolulu (Honolulu Fire Department). W niniejszym artykule zostaną przedstawione działania tych w pewien sposób niezwykłych strażaków. Są to bowiem jedyni cywilni strażacy w historii USA, którzy otrzymali Purpurowe Serca (amerykańskie odznaczenie wojskowe, nadawane z przerwami od 1782 r., tym, którzy odnieśli rany bądź ponieśli śmierć podczas walki w szeregach armii USA lub u jej boku).
O Hawajach…
Hawaje to archipelag wysp wulkanicznych położony na Pacyfiku. W jego skład wchodzi 137 wysp, w tym osiem głównych. Osadnictwo człowieka na archipelagu datowane jest na 300 r. n.e. Dla Europejczyków Hawaje odkrył w 1778 r. James Cook. Wyspy znalazły się w zasięgu zainteresowań Imperium Brytyjskiego, które miało tu swoje wpływy. Z końcem XVIII w. doszło do zjednoczenia wysp i utworzenia monarchii rządzonej przez lokalną dynastię. W 1894 r. Hawaje przeszły małą rewolucję i zostały republiką. Cztery lata później Republika Hawajów stała się terytorium zależnym USA, a od 1959 r. archipelag jest 50. stanem Ameryki.
Straż Pożarna Honolulu
Powstanie Królestwa Hawajów oraz masowy napływ białych imigrantów do archipelagu spowodowały szybki rozwój nowej stolicy - Honolulu. Budowane na amerykańską modłę drewniane domy stanowiły łatwą pożywkę dla ewentualnych pożarów. 27 grudnia 1850 r. król Kamehameha III podpisał akt utworzenia Straży Pożarnej Honolulu (Honolulu Fire Department). Co ciekawe, HFD jest jedynym departamentem straży pożarnej w USA powołanym przez monarchę. Jeden z kolejnych władców wysp, król David Kalākaua, służył czynnie w jednej z jednostek departamentu. W 1893 r. HFD stał się jednostką zawodową. W 1912 r. rozpoczęto motoryzowanie taboru, zakończone w 1920 r. W 1932 r. HFD doczekał się łączności radiowej. W chwili obecnej Straż Pożarna Honolulu ma na stanie także śmigłowce oraz łodzie ratunkowe. Pojazdy strażaków z Honolulu malowane są na kolor żółty.
„Day of infamy”
7 grudnia 1941 r. około godz. 8.00 czasu lokalnego japońska Cesarska Marynarka Wojenna dokonała niespodziewanego ataku na bazę marynarki wojennej USA w Pearl Harbor na wyspie Oahu. Samoloty startujące z pokładów lotniskowców zbombardowały również pasy startowe lotnisk zlokalizowanych na wyspie. Z uwagi na napięcie na linii Tokio-Waszyngton na Hawajach od dłuższego czasu prowadzono ćwiczenia obronne, jednak mało kto spodziewał się realnego nalotu na wyspę położoną na środku Pacyfiku - tysiące mil morskich od brzegów wrogiego państwa. O godz. 7.55 atak rozpoczęły 183 japońskie samoloty. O godz. 8.05 HFD otrzymał zgłoszenia o pożarach w bazie lotniczej Hickam Field. Na mocy wcześniejszych porozumień z władzami wojskowymi do akcji zadysponowano jednostki Company 4 i 6 (po dwa pojazdy). Podczas trwającego 12 minut dojazdu do bazy strażacy z Engine 6 (składowa Company 6) zobaczyli gęsty dym unoszący się nad bazą marynarki oraz sąsiednimi lotniskami. W powietrzu krążyły samoloty.
Zgodnie z planem współpracy z wojskiem po dotarciu na lotnisko wozy HFD zgłosiły się do bazy wojskowej straży pożarnej. Na miejscu okazało się, że pojazdy wojskowe i sama baza są zniszczone, a znaczna część żołnierzy zabita bądź ranna. Dowodzenie nad działaniami gaśniczymi przejął w związku z brakiem wojskowych por. Kealoha z Engine 6 HFD. Chwilę po jednostkach Company 4 i 6 na miejscu pojawiła się Company 1, łącznie siły strażaków wynosiły 22 ludzi i sześć samochodów. Sytuacja na lotnisku wyglądała tragicznie: ciała zabitych, dziesiątki rannych, płonące budynki i samoloty. Uszkodzona sieć hydrantowa ograniczała akcję gaśniczą. Na miejscu znajdował się jednak duży krater po bombie lotniczej, z którego samochody zaczęły pobierać wodę.
Podczas organizowania akcji gaśniczej i ratowniczej o godz. 8.40 nastąpił drugi atak. 170 samolotów drugiej fali po raz kolejny zaatakowało Pearl Harbor. Tym razem strażacy z HFD znaleźli się pod bezpośrednim ostrzałem z broni pokładowej samolotów. Deszcz ognia i stali spowodował, że szukali miejsca do schronienia gdzie popadnie. Po około 15 minutach samoloty zaczęły odlatywać. Niestety w wyniku ataku zginęło trzech strażaków, a pięciu zostało rannych - wśród nich por. Kealoha i strażak Kalilikane. Samochody pożarnicze zostały poważnie uszkodzone. Po opatrzeniu rannych i doraźnym naprawieniu samochodów przystąpiono do gaszenia pożarów. Przed strażakami stało ogromne zadanie. Dziesiątki płonących samolotów, budynków, magistrala gazowa, a do tego zniszczona sieć hydrantowa. W gaszeniu ognia pomagali żołnierze i cywilni ochotnicy. Po południu naprawiono sieć hydrantową, co dzięki czemu wzrosła mobilność pojazdów, które do tej pory pobierały wodę z krateru po bombie. Działania gaśnicze na lotnisku Hickam zakończono około północy.
Tymczasem w Honolulu
Podczas gdy Company 1, 4 i 6 działały już na Hickam Field, do pozostałych jednostek HFD zaczęły spływać zgłoszenia o pożarach z aparatów alarmowych. Liczba zgłoszeń spowodowała, że dowódca HFD W.W. Blaisdell wydał polecenie dysponowania pojazdów tylko do zgłoszeń telefonicznych. O godz. 8.30 przez stacje radiowe nadano komunikat o konieczności stawienia się wszystkich strażaków w miejscu pełnienia służby. Po dwóch godzinach HFD osiągnął pełny stan etatowy. Po zadysponowaniu Company 1, 4 i 6 na Hickam Field do obrony Honolulu pozostało pięć samochodów z autopompami oraz pięć samochodów rekwizytowych, zaopatrzonych między innymi w sprzęt. Dodatkowo z zasobów magistratu zadysponowano dziewięć ciężarówek z kierowcami. Ciężarówki uzbrojone zostały w węże, a obsadę stanowił cywilny kierowca oraz strażak zawodowy z HFD.
Obrona przeciwlotnicza Pearl Harbor mimo początkowego zaskoczenia energicznie ostrzeliwała samoloty agresora (Japończycy stracili ich łącznie 29). Niestety ogień dział trafiał nie tylko cesarskie maszyny, spadał także na domy mieszkańców Honolulu. Kilka osób odniosło rany od ognia własnej artylerii, gdy wyszły oglądać to, co dzieje się w porcie. Zapaleniu na skutek japońskiego ostrzału uległo kilka budynków, płonął trafiony bombą zbiornik gazu należący do Honolulu Gas Company. Pocisk przeciwlotniczy spadł na budynek szkoły Lunalilo, który zajął się ogniem. W ataku na Pearl Harbor życie straciło 65 cywilów, część prawdopodobnie pod ostrzałem własnej obrony przeciwlotniczej.
Strażacy HFD zapamiętali 7 grudnia jako bardzo pracowity dzień. 60 proc. pożarów (tylko budynków cywilnych) odnotowano właśnie tego dnia. O godz. 16.30 gubernator Hawajów wprowadził na archipelagu stan wojenny. HFD została podporządkowana bezpośrednio dowództwu Departamentu Armii USA na Hawajach. Rozkazem dowódcy tegoż Departamentu, gen. por. Waltera C. Shorta, kapitanowie HFD uzbrojeni zostali w broń krótką oraz rozkaz strzelania do sabotażystów oraz osób utrudniających działania gaśnicze. Strażnice HFD otrzymały eskortę żołnierzy Gwardii Narodowej. Gwardziści pod wpływem stresu ostrzelali przynajmniej jeden samochód cywilny, który zbyt wolno poruszał się przed jedną ze strażnic. Strażacy HFD wspominają również dwóch żołnierzy Gwardii patrolujących teren wokół jednej ze strażnic, tyle że z dwóch przeciwnych stron. Spotkanie zaskoczonych własnym widokiem żołnierzy doprowadziło do wymiany ognia. Na szczęście strzelali kiepsko i w obu przypadkach nie było ofiar.
Do rana 9 grudnia w jednostkach HFD utrzymywano pełny stan etatowy. Od 11 do 14 grudnia strażacy pracowali na dwie zmiany po 8 godz. Normalny system pracy tj. 24/24 godz. przywrócono 15 grudnia.
Jedyni tacy
Odwaga i poświęcenie strażaków jednostek Company 1, 4 i 6, którzy prowadzili działania pod ostrzałem wroga na Hickam Field 7 grudnia, zostały docenione w niezwykły sposób. W 1944 r. sześciu z nich otrzymało Purpurowe Serca. Znalazł się wśród nich też strażak HFD raniony w nogi 9 grudnia na Hickam Field, gdy z opóźnieniem wybuchła japońska bomba. 13 czerwca 1944 r. odznaczeni zostali: por. Frederick Kealoha, strażacy George Correa, John A. Gilman, Moses Kalilikane, Patrick J. Mc Cabe i Solomon H. Naauao. 40 lat później, 7 grudnia 1984 r., Purpurowymi Sercami wyróżniono również trzech strażaków, którzy zginęli 7 grudnia 1941 r. Podczas ceremonii na pomoście - pomniku, ustawionym nad zatopionym wrakiem USS Arizona, odznaczeni zostali: kpt John Carreira, kpt Thomas S. Macy oraz st. Harry T.L. Pang. Tych dziewięciu strażaków to jedyni w historii cywilni strażacy, którzy otrzymali Purpurowe Serca.
Warto w czasie seansu kolejnej hollywoodzkiej superprodukcji obrazującej atak na Pearl Harbor wspomnieć również o strażakach, którzy walczyli, odnosili rany i ginęli ramię w ramię ze swoimi kolegami z armii.
mł. kpt. Michał Boral pełni służbę w CS PSP w Częstochowie
w Wydziale Kompanii Szkolnych i Zabezpieczenia Obiektów
Literatura dostępna u autora
Strażacy w Pearl Harbor
