Rotator – na ratunek gabarytom

Nieprzeciętny wygląd Rotatora - samochodu ratownictwa drogowego sprawia, że nikt nie przechodzi obok niego obojętnie - przykuwa uwagę nie tylko strażaków i pasjonatów pożarnictwa.

Dwa takie samochody, z charakterystycznym, osadzonym w centralnym punkcie obrotowym wysięgnikiem, zasiliły szeregi Państwowej Straży Pożarnej. Są najnowocześniejszymi w Polsce pojazdami wykorzystywanymi do zadań związanych z ratownictwem drogowym. Będą używane do przyciągania, podnoszenia i holowania ciężkich przedmiotów, samochodów osobowych, ciężarowych i autobusów.

Zabudowa Rotatora, bo tak powszechnie nazywany jest omawiany pojazd, zrealizowana została przez firmę ISS Wawrzaszek na podwoziu samochodu Renault Kerax XTREM. Sercem jego układu napędowego jest wysokoprężny silnik o pojemności skokowej 10 800 cm³ i mocy 460 KM, spełniający wymogi normy emisji spalin Euro VI. Pojazd ma cztery osie w układzie 8x4. Napęd przekazywany jest na koła tylne za pośrednictwem wzmocnionej, zautomatyzowanej skrzyni biegów Optidriver Xtrem. 

Prezentowany egzemplarz, zgodnie z rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych z 21 listopada 2014 r. w sprawie szczegółowych zasad wyposażenia jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej, będzie pełnił służbę w Specjalistycznej Grupie Ratownictwa Technicznego Kraków-2, której fundamentem jest Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza nr 2 Komendy Miejskiej PSP w Krakowie. Zakup Rotatora został sfinansowany w ramach projektu „Usprawnienie ratownictwa na drogach - etap III”, realizowanego w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko 2007-2013. Koszt jednego pojazdu wraz z wyposażeniem to 3 mln 153 tys. zł.

Głównym elementem samochodu jest obrotowy wysięgnik teleskopowy firmy Boniface, model 1060S, o maksymalnym udźwigu 60 t. Może on pracować w odległości nie większej niż 10,3 m od osi pojazdu przy ciągłym obrocie na każdą ze stron. Dodatkowo pojazd ma zintegrowane ramię holownicze do usuwania uszkodzonych pojazdów o nośności 25 t wyprodukowane przez firmę Miller Industries.

Parametry Rotatora pozwalają mu swobodnie konkurować z innymi znanymi w szeregach PSP samochodami ratownictwa technicznego, np. żurawiem samojezdnym typu Bumar-Łabędy DUT 0502 oraz samochodem ratownictwa drogowego Renault Mega City 21. Ilustrację pola pracy wysięgnika i obciążenia ramienia holowniczego przedstawia fot. 1 i 2. Tak znakomite możliwości zapewnia m.in. dwustopniowa pompa hydrauliczna pracująca pod ciśnieniem 210 barów, zasilana olejem ze zbiornika o pojemności 200 l. Za odpowiednią stabilizację pojazdu podczas pracy wysięgnika odpowiadają cztery rozkładane i rozsuwane hydraulicznie podpory, dwie przednie są wyposażone we wciągarki hydrauliczne o sile uciągu 125 kN. Trzeba również dodać, że maksymalny rozstaw podpór po ich całkowitym rozłożeniu nie przekracza 6 m, co ma wielkie znaczenie podczas prowadzenia działań ratowniczych na wąskich drogach (np. powiatowych). Wysięgnik może pracować przy dowolnym zakresie ich rozstawienia, również w pozycji złożonej. Nad bezpieczeństwem urządzenia i operatora cały czas czuwa elektroniczny system kontroli obciążenia i przechyłu.

Poza dwiema wciągarkami bocznymi operator ma do dyspozycji jeszcze pięć innych. Najsilniejsza z nich to dwustopniowa Sepson Sepdurance H300 o sile uciągu 300 kN, służąca do przyciągania wzdłuż osi pojazdu. Wyposażona jest w linę o średnicy 26 mm, zakończoną kauszą oraz hakiem - wyjście znajduje się z tyłu pojazdu. Na wysięgniku rotatora zabudowano cztery wciągarki - dwie z nich, dwustopniowe, o sile uciągu 200 kN, są głównym elementem systemu. W charakterze wciągarek pomocniczych zastosowano słabsze urządzenia - ich maksymalny uciąg wynosi około 100 kN. Na wszystkie nawinięto po 60 m stalowej liny. Wykorzystanie już tylko części z nich, pozwala na stabilne przyciąganie, podnoszenie i obracanie wiszącego ciężaru. Operator może sterować wszystkimi funkcjami urządzenia za pomocą pulpitu umieszczonego w tylnej części pojazdu oraz zdalnie nawet z odległości 60 m.

Szczegółowe dane obrotowego wysięgnika teleskopowego rotatora, ramienia holowniczego oraz wciągarek zostały zestawione w tabeli 1, natomiast dane techniczne podwozia znajdują się w tabeli 2.

Manewrowanie tak dużym pojazdem wspomaga włączana na desce rozdzielczej kamera monitorująca niewidoczną dla kierowcy strefę z tyłu samochodu. Znajduje się ona w tylnej części zabudowy i przekazuje obraz wraz z dźwiękiem na kolorowy wyświetlacz w kabinie kierowcy. Znajduje się tam również terminal statusów ELTE GPS, a także inne pomocne kierowcy i dowódcy narzędzia, takie jak szperacz, CB radio President JFK II, nawigacja samochodowa. Za łączność radiową odpowiada radiotelefon przewoźny Motorola DM 4600 oraz radiotelefony przenośne Motorola DP 4600 wraz z zestawem podhełmowym dla każdego członka załogi. System łączności pojazdu oparty jest na rozwiązaniu MOTOTRBO firmy Motorola. Łączy w sobie najważniejsze zalety urządzeń do radiokomunikacji analogowej oraz współczesne rozwiązania z dziedziny komunikacji cyfrowej.

W skład wyposażenia samochodu wchodzą również m.in. zestawy zawiesi łańcuchowych i elastycznych, różnego rodzaju zblocza i szekle, a także cały komplet adapterów do ramienia holowniczego. Dodatkowo Rotator ma poduszki pneumatyczne do podnoszenia pojazdów, rolki do ich przemieszczania, niezbędne narzędzia ręczne, elektryczne, klucze pneumatyczne, przenośne urządzenia rozruchowe, oświetleniowe, agregat prądotwórczy itp. Wszystko to ma zapewnić załodze pełną niezależność na miejscu akcji.

Po dwóch dekadach pracy ciężki samochód ratownictwa drogowego Renault CBH/Jige Lohr służący w Jednostce Ratowniczo-Gaśniczej nr 2 w Krakowie doczekał się godnego następcy. Działania ratownicze przy samochodach ciężarowych i autobusach współczesnej konstrukcji wymagają użycia nowoczesnego sprzętu. Szeroki wachlarz wyposażenia i wszechstronne możliwości działania Renault Kerax XTREM Rotator z pewnością wystarczą na długi czas i sprawią, że zadania związane z ratownictwem technicznym i drogowym prowadzone będą szybko i skutecznie.

mł. kpt. inż. Artur Luzar
pełni służbę w Wydziale Informatyki i Łączności Szkoły Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie

st. sekc. Grzegorz Mazur
pełni służbę jako operator sprzętu specjalnego w Jednostce Ratowniczo-Gaśniczej nr 2 w Krakowie

kwiecień 2016

Tab. 1. Parametry wysięgnika obrotowego, ramienia holowniczego oraz wciągarek

Tab. 2. Parametry podwozia

Rys 1. Ciekłokrystaliczny panel sterowania wysięgnikiem (źródło: Instrukcja obsługi wysięgnika holowniczego typu rotator firmy Century)

Fot. 1. Diagram udźwigu rotatora (fot. Grzegorz Mazur)

Fot. 2. Diagram udźwigu urządzenia holowniczego (fot. Grzegorz Mazur)

{gallery}galeria/04-16/rotator{/gallery}