Pod zwiększonym nadzorem
6 Marca 2019Tragedia w koszalińskim escape roomie dała początek ogólnokrajowej akcji kontrolnej w podobnych budynkach i zmianom w prawie.
Jej celem była weryfikacja stanu ochrony przeciwpożarowej i wyeliminowanie nieakceptowalnych warunków bezpieczeństwa w takich obiektach. Działania kontrolne rozpoczęły się niezwłocznie, dzień po pożarze. W sumie od 5 do 18 stycznia skontrolowanych zostało 511 spośród 544 zidentyfikowanych lokali tego typu. W 86% z nich odnotowano nieprawidłowości z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Ogółem ujawniono 1894 takich niezgodności.
Jakie nieprawidłowości?
Blisko połowa z nich dotyczyła warunków ewakuacji. Do głównych uchybień w tym zakresie należy zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe otwarcie w przypadku pożaru lub innego zagrożenia, składowanie materiałów palnych na drogach ewakuacyjnych, umieszczanie w pomieszczeniach albo na drogach ewakuacyjnych łatwo zapalnych lub kapiących pod wpływem ognia okładzin ściennych, wykładzin podłogowych lub sufitu. Odnotowywano także brak awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego, niewłaściwą szerokość dróg i wyjść ewakuacyjnych, przekroczenia dopuszczalnych długości przejść lub dojść ewakuacyjnych oraz brak oznakowania dróg i wyjść ewakuacyjnych znakami bezpieczeństwa.
Inne najczęściej stwierdzane nieprawidłowości dotyczyły braku gaśnic i urządzeń przeciwpożarowych (w szczególności hydrantów wewnętrznych i przeciwpożarowego wyłącznika prądu) lub ich właściwego oznakowania znakami bezpieczeństwa, a także braku aktualnych przeglądów technicznych i czynności konserwacyjnych gaśnic oraz urządzeń przeciwpożarowych. Słabym punktem jest również brak okresowych kontroli instalacji użytkowych (gazowej, elektrycznej, piorunochronnej oraz kominowej ‒ dymowej, spalinowej lub wentylacyjnej) oraz użytkowanie prowizorycznych lub stosowanych doraźnie instalacji użytkowych, mogących być przyczyną pożaru (np. instalacji elektrycznej lub ogrzewczej). Obiekty tego typu nie miały także instrukcji postępowania na wypadek pożaru oraz instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, określającej m.in. sposób postępowania na wypadek pożaru lub innego zagrożenia, warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących stałymi użytkownikami budynku.
Opisywane nieprawidłowości z zakresu ochrony przeciwpożarowej stwierdzono w 438 z 511 skontrolowanych lokali. W aż 14% przypadkach uchybienia zostały uznane przez właściwych komendantów powiatowych (miejskich) Państwowej Straży Pożarnej za mogące powodować zagrożenie życia ludzi lub bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru, czego skutkiem było wydanie 70 decyzji o zakazie eksploatacji lokali. Pozostałe niezgodności są obecnie przedmiotem działań pokontrolnych organów Państwowej Straży Pożarnej podejmowanych w ramach postępowań administracyjnych, które mają charakter indywidualny. Wydawane są decyzje administracyjne nakazujące usunięcie stwierdzonych uchybień w określonych terminach.
- Liczba lokali z pokojami typu escape room, zidentyfikowanych przez PSP - 544
- Liczba skontrolowanych lokali - 511
- Liczba nieskontrolowanych lokali z uwagi na brak ich udostępnienia do kontroli, pomimo podjęcia działań w tym zakresie przez PSP - 33
- Liczba lokali z nieprawidłowościami z zakresu ochrony przeciwpożarowej - 438
- Liczba lokali, dla których wydano decyzje o zakazie eksploatacji - 70
- Liczba stwierdzonych nieprawidłowości z zakresu ochrony przeciwpożarowej (ogółem) - 1894
- Liczba stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie warunków ewakuacji - 740
- Liczba wydanych grzywien w drodze mandatów karnych - 48
Działania kontrolne podjęte przez PSP i ich wyniki w odniesieniu do lokali z pomieszczeniami typu escape room według stanu na 18 stycznia 2019 r.
Zmiany w prawie
Podstawowe wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla budynków lub ich części przeznaczonych na cele użyteczności publicznej, do których zalicza się m.in. części obiektów z pomieszczeniami typu escape room, określają przepisy przeciwpożarowe, jak i techniczno-budowlane. Ujęte są one w szczególności w rozporządzeniach ministra infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2015 r. poz. 1422 z późn. zm.) oraz ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU poz. 719 i z 2019 r. poz. 67).
Uwzględniając ustalenia dokonane w trakcie akcji kontrolnej, komendant główny Państwowej Straży Pożarnej wystąpił do ministra spraw wewnętrznych i administracji z projektami zmian przepisów zawartych w dwóch aktach prawnych - wspomnianym rozporządzeniu MSWiA oraz ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (DzU z 2018 r. poz. 1202 z późn. zm.).
W wyniku tych działań minister spraw wewnętrznych i administracji 11 stycznia 2019 r. wydał rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Zostało ono opublikowane w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 stycznia 2019 r. (DzU poz. 67), a nowe wymagania weszły w życie 29 stycznia 2019 r. Nowelizacja wynikała z potrzeby wzmocnienia warunków formalnoprawnych w obszarze wymagań ochrony przeciwpożarowej. Chodziło głównie o warunki i organizację ewakuacji w obiektach budowlanych lub ich częściach, w których prowadzona jest działalność gospodarcza o charakterze rozrywkowym, polegająca na organizowaniu gier lub zabaw, w trakcie których ich uczestnicy uwalniają się z zamkniętej przestrzeni (jak np. w pomieszczeniach typu escape room) lub w inny sposób ograniczona jest możliwość ich przemieszczania się (jak np. w pomieszczeniach sal zabaw dla dzieci z tzw. małpimi gajami). W takich warunkach jest bowiem ograniczona możliwość ewakuacji.
Nowe wymagania ujęte w § 17a rozporządzenia MSWiA z dnia 7 czerwca 2010 r. nakładają zatem nowe obowiązki na władających takimi obiektami budowlanymi lub ich częściami. Polegają one na przeprowadzeniu przed rozpoczęciem ich działalności oraz co najmniej raz na 2 lata: praktycznego sprawdzenia organizacji ewakuacji ludzi w miejsce bezpieczne, na zewnątrz obiektu budowlanego lub do sąsiedniej strefy pożarowej, a także kontroli spełniania wymagań ochrony przeciwpożarowej. Warto zaznaczyć, że czynności te powinny być dokonywane z udziałem osób mających odpowiednie kwalifikacje zawodowe - rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, osób z tytułem zawodowym inżyniera pożarnictwa lub osób, które ukończyły w Szkole Głównej Służby Pożarniczej studia wyższe w zakresie inżynierii bezpieczeństwa w specjalności inżynieria bezpieczeństwa pożarowego.
O terminie przeprowadzenia tych kontroli władający obiektami powinni powiadomić właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej co najmniej siedem dni przed ich przeprowadzeniem. Osoby sprawdzające obiekt są zobowiązane sporządzić protokół zawierający ocenę organizacji ewakuacji ludzi oraz spełnienia wymagań ochrony przeciwpożarowej, który w terminie siedmiu dni od przeprowadzenia tych czynności powinien zostać przedłożony do właściwej komendy powiatowej (miejskiej) Państwowej Straży Pożarnej.
Władający obecnie funkcjonującymi lokalami mają obowiązek dokonania wymaganej weryfikacji w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie rozporządzenia, czyli do końca 28 lutego br.
Postulat komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej o zmianę przepisów ustawy Prawo budowlane dotyczył zakresu okresowych kontroli stanu obiektów budowlanych. Obecnie nie obejmują one przeprowadzania inspekcji stanu bezpieczeństwa pożarowego. Modyfikacje dotyczyłyby także dokonywania zmian sposobu użytkowania obiektów budowlanych lub ich części, który obecnie nie przewiduje udziału w ich realizacji osób specjalizujących się w zabezpieczeniach przeciwpożarowych ani też informowania PSP o ich dokonywaniu, nawet w przypadku obiektów, które są istotne z uwagi na ochronę przeciwpożarową (tj. takich, których przekazanie do użytkowania po wybudowaniu wymagałoby odbioru ze strony PSP).
Będzie bezpieczniej
Intencją nowych regulacji prawnych jest wzmocnienie nadzoru Państwowej Straży Pożarnej nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych w omawianych obiektach. W dłuższej perspektywie powinno to wpłynąć na poprawę ich stanu bezpieczeństwa pożarowego. Umożliwi to w szczególności wykrywane i eliminowane nieprawidłowości w warunkach ewakuacji czy uchybień mogących powodować bezpośrednie zagrożenie życia ludzi lub niebezpieczeństwo powstania pożaru.
Działania kontrolne i legislacyjne podjęte w reakcji na tragedię spowodują poprawę stanu bezpieczeństwa pożarowego w obiektach z lokalami zawierającymi pomieszczenia typu escape room, a w szerszym kontekście powinny przyczynić się również do ograniczenia ryzyka związanego ze zmianami dokonywanymi w obiektach budowlanych w trakcie ich użytkowania.
mł. bryg. Ernest Ziębaczewski jest p.o. dyrektorem Biura Rozpoznawania Zagrożeń KG PSP
mł. bryg. Rafał Szczypta jest p.o. zastępcą dyrektora Biura Rozpoznawania Zagrożeń KG PSP
Luty 2019
st. bryg. Ernest Ziębaczewski jest dyrektorem Biura Przeciwdziałania Zagrożeniom KG PSP