Plaga pożarów

Światowe Centrum Statystyki Pożarów CTIF opublikowało w 2016 r. raport zawierający dane statystyczne dotyczące pożarów za lata 2010-2014. Jak na tle innych państw wypada Polska?

W ostatnich dekadach XX w. rejestrowano rocznie na kuli ziemskiej około 7 mln pożarów, podczas których każdego roku ginęło 70 tys. ludzi.
Sporządzając analizy statystyczne, należy jednak uwzględnić również pewien margines błędu oraz fakt, że duża liczba pożarów nie jest w ogóle rejestrowana. Można więc przyjąć, że corocznie na świecie powstaje około 10 mln pożarów. Oznacza to, że co 3 s gdzieś wybucha pożar, co 7,5 min na skutek pożaru ginie człowiek, a najrozmaitszych obrażeń (poparzenia, zaczadzenia itp.) doznaje kilkadziesiąt osób.

Statystyki globalne

Centrum Statystyki Pożarów CTIF powstało w roku 1995. Przygotowuje ono na podstawie dostarczonych przez poszczególne kraje statystyk raporty na temat pożarów na świecie. Prezentowane w nich dane statystyczne uzyskuje się z kwestionariuszy Ośrodka Statystyki Pożarów i opublikowanych raportów statystycznych dotyczących różnych państw. Ostatni raport CTIF obejmuje dane dotyczące pożarów za rok 2014. Prezentowane są w nim także lata 2010-2014, pozwala to bowiem pokazać tendencję liczby pożarów i liczby ofiar śmiertelnych pożarów na świecie. Statystyka CTIF za rok 2014 zawiera informacje z 32 państw i 35 miast. Dane dotyczące rozwoju pożarów, ofiar oraz liczby nieszczęśliwych wypadków strażaków w latach 2010-2014 pochodzą z 43 państw. Informacje o rannych zaczerpnięto z 30 państw. Ponadto w raporcie zostały przedstawione dane o strażach pożarnych z 54 krajów.

Raport zawiera tabele, w których zawarte są statystyki ilustrujące sytuację pożarową na świecie w latach 1993-2014. Pozwalają nam one w sposób wystarczająco dokładny ocenić ryzyko pożarowe, z jakim mamy do czynienia. I tak na przełomie XX i XXI w.:

• na 1000 mieszkańców Ziemi przypadał średnio jeden zarejestrowany pożar,
• na 100 pożarów przypadał średnio jeden wypadek śmiertelny,
• w następstwie pożarów życie stracił jeden człowiek na 100 tys. mieszkańców.

Łączne straty powodowane przez pożary w większości państw rozwiniętych to 1% ich produktu krajowego brutto (PKB). Składają się na to: straty powodowane przez pożary – 0,3% PKB i wydatki związane z walką z pożarami – 0,7% PKB. Jeżeli te dane odniesiemy do całego świata i przyjmiemy, że koszty pożarów wynoszą 1% produktu światowego brutto, to oznacza, że cały świat musi pracować przez 3-4 dni w roku, aby skompensować straty powstałe w wyniku pożarów.

Jeszcze bardziej przytłacza statystyka dotycząca ofiar pożarów. Wymowne jest chociażby następujące porównanie: w trakcie trwającej wiele lat wojny wietnamskiej armia amerykańska musiała się pogodzić ze stratą 46 500 żołnierzy, ale jednak w tym samym czasie na skutek pożarów zginęło w USA trzy razy więcej ludzi (144 tys.). Dane te zostały zaprezentowane w sprawozdaniu „America Burning”, które opracowała specjalna komisja i przedłożyła ówczesnemu prezydentowi Richardowi Nixonowi. Zainicjowane dzięki temu raportowi programy w zakresie ochrony przeciwpożarowej doprowadziły do odczuwalnej poprawy sytuacji pożarowej w USA.

Podczas 10-letniej wojny w Afganistanie armia radziecka według oficjalnych danych straciła 14 500 żołnierzy, ale jednocześnie w tym samym okresie rocznie w wyniku pożarów ginęło na terytorium Związku Radzieckiego średnio 14 700 osób [1]. Rosyjski dziennikarz V. Travinskij już w 1975 r. pisał o pladze pożarów: „Jeżeli ofiary pożaru możemy liczyć w dziesiątkach tysięcy, a straty materialne w miliardach, to jest całkiem usprawiedliwione twierdzenie, że mamy do czynienia z „małą wojną“ XX wieku. Przy czym te „małe wojny” zaczynają się i kończą, a straty powodowane w wyniku pożarów mają miejsce co roku i jest prawdą, że mamy do czynienia z niekończącą się wojną z ogniem” [2].

W XX w. co roku rejestrowano pożary, które były określane przez media jako katastrofalne. Oto przykłady niektórych z nich.

W grudniu 1994 r. w pożarze sali koncertowej w Chinach zginęły 323 osoby (w tym 288 dzieci w wieku szkolnym). Rok później w wyniku pożaru świątyni w Indiach straciło życie 600 osób. W kwietniu 1997 r. podczas pielgrzymki do Mekki (Arabia Saudyjska) śmierć poniosło 350 osób. Pożar dyskoteki w październiku 1998 r. w Szwecji pochłonął 60 osób, a kolejnych 120 odniosło obrażenia. W lutym 1999 r. w Samarze (Rosja) życie straciło 57 osób, a kolejnych 200 zostało rannych. Eksplozja fabryki ogni sztucznych w 2000 r. w miejscowości Enschede w Holandii spowodowała zniszczenie 400 budynków, śmierć poniosło 20 osób, a 900 zostało rannych. Niestety, w wielu przypadkach przyczyną takich pożarów jest niewłaściwe postępowanie człowieka. Co więcej, zupełnie przypadkowe zdarzenia często się zazębiają, prowadząc do katastrof. Kto mógłby się spodziewać, że eksplozja gazociągu nastąpi właśnie w chwili mijania się dwóch pociągów osobowych wypełnionych ludźmi? Była to katastrofa kolejowa pod Ufą, do której doszło 4 czerwca 1989 r. w Baszkirskiej ASRR. W katastrofie zginęło według różnych źródeł około 675 osób, a ponad 800 odniosło obrażenia [3]

Gdzie i dlaczego?

Co najczęściej wywołuje pożary, gdzie zwykle powstają i jakie rozmiary mogą przybrać? Odpowiedzi na te pytania także próbuje się uzyskać przez analizę danych historycznych. Na ich podstawie można stwierdzić, że 70-80% pożarów budynków powstaje w pomieszczeniach mieszkalnych. Co istotne, 90-95% wszystkich wypadków śmiertelnych także ma miejsce w pomieszczeniach mieszkalnych. Dużo ofiar ginie przed przybyciem straży pożarnej na miejsce pożaru. W Belgii na przestrzeni kilku lat około 1900 osób, a więc 20% wszystkich ofiar pożarów zmarło w wyniku zatrucia tlenkiem węgla, innymi gazami lub na skutek braku tlenu, a 80% w wyniku poparzeń. Z kolei w USA 61% ofiar pożarów to osoby, które uległy zaczadzeniu, a 25% zmarło na skutek poparzeń (dane z końca XX w.). Dane statystyczne obejmujące lata 1993-1994 pokazują, że 72% ofiar pożarów zginęło wskutek zatruć, a 20% na skutek poparzeń. Wiele z ofiar pożarów było w stanie wskazującym na spożycie alkoholu. Nieprzestrzeganie przepisów przeciwpożarowych (nieostrożne obchodzenie się z otwartym ogniem lub płomieniami, zabawy dzieci z ogniem, nieumiejętna obsługa urządzeń) i podpalenia to najczęstsze przyczyny pożarów.

Punkt wyjścia do analiz

Raport CTIF za rok 2014 wskazuje, że w badanych krajach odnotowywano rocznie od 3,1 do 4,5 mln pożarów, w których ginęło od 24 do 62 tys. osób. W 80 mln pożarów w tych krajach w ciągu minionych 20 lat życie straciło prawie milion ludzi. Najwięcej pożarów ma miejsce w Stanach Zjednoczonych, w których co roku rejestruje się od 1,2 do 1,4 mln pożarów. Następnie sklasyfikowano 13 państw, w których zarejestrowano nie więcej niż 350 tys. pożarów rocznie.

Największa liczba ofiar pożarów odnotowywana jest w Indiach, Pakistanie i Rosji (10-20 tys. osób). W kolejnych pięciu krajach liczba ofiar śmiertelnych nie przekraczała 3500. W raporcie CTIF po raz pierwszy przedstawiono dane dotyczące ofiar śmiertelnych pożarów oparte na danych straży pożarnych i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Dane WHO są z reguły wyższe niż te otrzymywane od straży pożarnych. Są jednak wyjątki – w niektórych przypadkach (Pakistan, Litwa, i Czechy) liczby te są znacznie niższe.

Szczegółową analizę i interpretację danych statystycznych prezentowanych w raporcie wraz z komentarzami Centrum Statystyki Pożarów CTIF pozostawiamy czytelnikom PP. Raport – w wersjach: angielskiej, polskiej i niemieckiej – jest dostępny na stronie CTIF pod adresem: http://www.ctif.org/sites/default/files/ctif_report21_english-polish-german_0.pdf

Przypisy
[1] Wojna w Afganistanie z udziałem wojsk radzieckich trwała od 25 grudnia 1979 do 15 lutego 1989 roku
[2] Światowa statystyka ochrony przeciwpożarowej – Raport nr 10, CTIF, tłumaczenie: J. Kielin, wydanie Edura, Warszawa 2006.
[3] Gaz ziemny wydostający się z uszkodzonego gazociągu, przebiegającego w pobliżu torów Kolei Transsyberyjskiej pomiędzy stacjami Asza i Ufa eksplodował w momencie, kiedy na torach mijały się dwa pociągi wiozące łącznie ok. 1300 ludzi. Podczas późniejszego śledztwa stwierdzono, że w 1985 r. podczas prac ziemnych gazociąg został uszkodzony przez koparkę i niewłaściwie naprawiony. W 1989 r. ponownie doszło do rozszczelnienia gazociągu. Obsługa gazociągu zauważyła spadek ciśnienia gazu (wskutek jego wypływu), ale poprzestała tylko na zwiększeniu mocy pomp. Bezpośrednią przyczyną eksplozji były iskry z klocków hamulcowych obu pociągów, które mijając się, zwolniły(na podstawie: www.wikipedia.pl).

Autorzy są pracownikami CNBOP-PIB

 sierpień 2017