Obozy MDP – poradnik organizatora

W jaki sposób przygotować obóz młodzieżowej drużyny pożarniczej, by uczestnicy wrócili do domów jeszcze bardziej zainteresowani strażacką służbą?

Ideą działalności młodzieżowych drużyn pożarniczych (MDP) jest poszerzanie wiedzy na tematy bezpieczeństwa, ochrony przeciwpożarowej, rozwijanie sprawności fizycznej i umiejętności z zakresu pierwszej pomocy. Dobry pomysł na zwieńczenie całorocznej pracy drużyny to udział w letnim obozie szkoleniowo-wypoczynkowym.

 Lokalizacja, kadra, program

Jeśli chodzi o lokalizację, mamy do wyboru co najmniej dwie możliwości. Pierwsza to wynajem ośrodka wypoczynkowego, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie – organizator będzie mógł skupić się tylko na przygotowaniu odpowiedniego programu dla uczestników. Druga możliwość – trudniejsza – to przygotowanie obozu pod namiotami. Osobiście będę gorąco zachęcał do wyboru drugiej opcji. Ta forma szkolenia i wypoczynku daje możliwość pokazania młodym ludziom zasad i reguł, do których nie są przyzwyczajeni w codziennym życiu. Niejednokrotnie zadania, które są im przydzielane, wykonują po raz pierwszy.

Planując dobór kadry pedagogicznej, trzeba pamiętać, że musimy znaleźć opiekunów w liczbie odpowiedniej do liczby uczestników. Wśród nich powinni się znaleźć wychowawcy, kierownik wypoczynku, instruktorzy prowadzący zajęcia i kadra pomocnicza. Dobrym rozwiązaniem jest rozdzielenie obowiązków, w szczególności pomiędzy wychowawców, którzy odpowiadają za uczestników, oraz kadrę pomocniczą, odpowiadającą za przygotowanie, organizację i przebieg zajęć programowych.

Program szkolenia to jeden z ważniejszych elementów organizacji obozu. Oczywiście wiele osób może się ze mną nie zgodzić i uważać, że każdego dnia można prowadzić zajęcia na żywioł, spontanicznie lub uzależniać ich dobór od pogody i kreatywności instruktorów w danym dniu. Jednak stworzenie dobrego programu oraz zapewnienie odpowiedniej liczby kadry instruktorskiej to tak naprawdę kluczowe elementy powodzenia przedsięwzięcia.

Bardzo ważne jest również uwzględnienie maksymalnej różnorodności zajęć. Największy błąd, który można popełnić, to skupienie się wyłącznie na prowadzeniu zajęć z zakresu pożarnictwa. Sztuką jest wplatanie elementów ochrony przeciwpożarowej w inne ćwiczenia – chociażby w spartakiadę obozową (np. młodzież podczas rywalizacji ekspresowo łączy odcinki węży, łączy drabinę nasadkową itp.).

Inna ważna kwestia to umiejętne rozplanowanie zajęć na poszczególne dni, tak aby codziennie odbywała się ich odpowiednia liczba i by były różnorodne. Najgorszą rzecz, która nigdy nie powinna pojawić się podczas obozu, stanowi nuda. Dlatego tak ważny jest odpowiedni rozkład zajęć przedpołudniowych, popołudniowych i wieczornych.

Udział PSP w szkoleniu

Bardzo istotny element obozu to właściwe przygotowanie i przeprowadzenie praktycznych zajęć z zakresu pożarnictwa. Rangę szkolenia znacznie zwiększa udział funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej, którzy swoją wiedzą i umiejętnościami zaciekawią potencjalnych przyszłych strażaków.

Istnieje jednak kilka żelaznych zasad, których należy przestrzegać. Osobiście byłem świadkiem zajęć, które nie wzbudziły zainteresowania odbiorców. Największy błąd, jaki może popełnić prowadzący, to przeprowadzenie tylko tzw. pokazu sprzętu dla wszystkich uczestników lub krótkiego ćwiczenia z wykorzystaniem pewnej grupy sprzętowej. Tymczasem młodzi ludzie chcą dotknąć, użyć sprzętu, zaangażować się w ćwiczenie, sami wypracować do niego pewne założenia.

Dobrym rozwiązaniem będzie podział uczestników na grupy wiekowe. Zajęcia powinny być prowadzone w kilkunastoosobowych zespołach. Właściwy czas trwania zajęć to jedna, maksymalnie dwie godziny, w zależności od stopnia trudności i poruszanej tematyki. Na obozie szkoleniowo-wypoczynkowym „Skrzynia”, organizowanym corocznie przez OSP Starogard Gdański (ponad 200 uczestników) strażacy z PSP przedstawiając pożarniczą praktykę, realizują jeden blok zajęć przez dwa dni.

Taktyka działań gaśniczych

To chyba jedna z ciekawszych dziedzin, w której chcą się wykazać młodzi druhowie. Bardzo istotne jest to, aby przed rozpoczęciem każdych zajęć praktycznych przekazać młodzieży informacje związane z bezpieczeństwem: w których momentach ćwiczeń należy zwrócić szczególną uwagę na ewentualne zagrożenia, jakie środki ochrony indywidualnej zastosować, w jakich miejscach będą potrzebni dodatkowi instruktorzy lub kadra pomocnicza.

Dobrym przepisem na realizację tych zajęć jest podzielenie grupy na zastępy, przypisanie im odpowiednich funkcji i zrealizowanie otrzymanego założenia, np. „pali się las – podać dwa prądy gaśnicze…”, „pali się budynek gospodarczy – podać dwa prądy gaśnicze…” itp. Oczywiście zaawansowane zadania to finał ćwiczeń. Prowadzący muszą dobrać odpowiednie tempo realizacji szkolenia, podzielić zadania na poszczególne etapy, przećwiczyć poszczególne elementy (chociażby łączenie odcinków węży). Jeśli mamy możliwość dodania ćwiczeniom realizmu, np. jesteśmy w stanie rozpalić w bezpiecznym miejscu ogniska, to w wykonanie danego zadania uczestnicy wkładają jeszcze więcej energii i zaangażowania. Warto pamiętać również o nauce korespondencji radiowej.

Pożary wewnętrzne – praca ze sprzętem OUO

Nikt nie będzie od nas wymagał tworzenia symulacji pożarów wewnętrznych, które realizowane są w trakcie ćwiczeń w strukturach PSP. Niemniej jednak można w bardzo prosty sposób przygotować podobne zajęcia – wykorzystując świetlicę, stołówkę, a w ostateczności namiot lub dwa, które przy użyciu wytwornicy wypełnimy dymem teatralnym. Wystarczy jeszcze tylko przysłonić okna, przygotować kilka przeszkód (ławki, stoły, manekin) i nasz obiekt, w którym doszło do pożaru, jest gotowy.

Istotnymi aspektami prowadzonych zajęć są – po raz kolejny – kwestie związane z bezpieczeństwem. W pomieszczeniu bezpośrednio przy ćwiczących musi czuwać dwóch instruktorów, którzy na odpowiedni sygnał pomogą w prowadzeniu linii gaśniczej, w razie konieczności zdejmą uczestnikom maskę i aparat, wyprowadzą z budynku czy namiotu. Zadanie do wykonania to odnalezienie osoby poszkodowanej w pomieszczeniu i wyniesienie jej na zewnątrz. Należy pamiętać, że dla młodszych grup często aparat powietrzny jest za ciężki – rolą kadry pomocniczej jest pomoc najmłodszym w transporcie noszaka z butlą powietrzną.

Przed przystąpieniem do ćwiczeń należy omówić zasady prowadzenia działań gaśniczych i ratowniczych w tego typu obiektach, podział na grupy (roty). Uczestnicy powinni poznać sprzęt ochrony układu oddechowego – jego budowę, zasadę działania, a także sprzęt pomocniczy wykorzystywany w trakcie działań.

Ratownictwo techniczne

Na początek warto pokazać i omówić sprzęt. Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie całego zestawu hydraulicznego do ćwiczeń przy samochodzie. Wykorzystując auto przeznaczone do zezłomowania, można pokazać różne techniki pracy z wykorzystaniem narzędzi hydraulicznych. Z pewnością dla uczestników najciekawsza będzie możliwość własnoręcznego pocięcia pojazdu. Przy odpowiednim zabezpieczeniu (hełm, okulary, rękawice ochronne) i przy pomocy strażaków młodzież potrafi rozłożyć samochód na kawałki.

Ratownictwo chemiczno-ekologiczne

Strażacy PSP mają niełatwe zadanie, chcąc zainteresować młodzież tym zagadnieniem. Uzależnione jest to w dużym stopniu od posiadanego sprzętu. W jednostkach z wyposażeniem na poziomie podstawowym warto połączyć tę tematykę np. z ratownictwem technicznym. Z kolei jeśli istnieje możliwość przyjazdu na obóz samochodem SRchem – można zrobić o wiele więcej. Sprzęt wykorzystywany do tego typu działań to sprzęt specjalistyczny i niejednokrotnie złożenie całego układu wymaga czasu. Sprawdzonym sposobem na przeprowadzenie zajęć z ratownictwa chemicznego jest założenie przez uczestników ćwiczebnych ubrań gazoszczelnych i wykonanie kilku prostych czynności (chociażby przeniesienie odcinków węży). Najmłodsi, obserwując taką scenę, mają wrażenie, że na terenie obozu wylądowali kosmici.

Ratownictwo wysokościowe

W zależności od posiadanego sprzętu oraz pojazdów (podnośnik/drabina) można różnicować zajęcia. Najprostszą ich formą jest podpięcie pod kosz lub drabinę tzw. drabinki speleo i wyniesienie jej na odpowiednią wysokość. Osoba zabezpieczona szelkami bezpieczeństwa i liną asekuracyjną wspina się do wysokości kosza, następnie jest opuszczana. Dla bardziej wymagających (przy wykorzystaniu odpowiedniego sprzętu i przygotowaniu odpowiedniego stanowiska) można przeprowadzić zajęcia, podczas których uczestnik dokona tzw. kontrolowanego, ukośnego zjazdu.

Ratownictwo wodne

Nic tak nie wzbudza zainteresowania, jak przypłynięcie na zajęcia łodzi motorowej. Każdy z uczestników już wie, że poza elementami szkolenia, takimi jak zapoznanie się ze sprzętem do ratownictwa wodnego, ćwiczenia realizowane na pomoście (np. z użyciem rzutki ratowniczej), zaprezentowanie możliwości podejmowania osoby tonącej z wody, na wszystkich czeka nagroda. Oczywiście ta wyczekiwana atrakcja to możliwość przepłynięcia się łodzią motorową.

Ważna uwaga dla organizatorów takiej formy ćwiczeń – niektóre akweny objęte są strefą ciszy. Istnieją jednak możliwości prawne, by otrzymać stosowne pozwolenie na przeprowadzenie ćwiczeń na takim akwenie.

Ratownictwo medyczne

Warto wykorzystać swoją wyobraźnię, by rozwinąć tę formę zajęć. Ważne jest, aby organizując ćwiczenia, utworzyć kilka stanowisk, przy których kilkuosobowe grupy będą wykonywały różne czynności z zakresu kpp. Przygotowując zajęcia, warto zaopatrzyć się w znacznie większe ilości środków opatrunkowych (a w szczególności bandaży), którym np. minął okres przydatności. Uczestnicy bardzo chętnie poddają się zabiegom, pozwalają ucharakteryzować się na poszkodowanych w taki sposób, jak to często bywa w filmach katastroficznych lub filmach grozy.

Na zakończenie

Najistotniejsze są trzy złote zasady, których należy przestrzegać, organizując letni wypoczynek dla dzieci i młodzieży, a zwłaszcza wypoczynek w określony sposób ukierunkowany. Po pierwsze trzeba przygotować zajęcia tak, by każdy uczestnik mógł zaangażować się w wykonywanie zadań. Po drugie preferowane są kilkunastoosobowe grupy. Po trzecie, stawiajmy na różnorodny program – nawet najwięksi miłośnicy pożarnictwa mogą poczuć się przytłoczeni ciągłymi zajęciami na ten temat. Pamiętajmy, że podczas obozów elementy szkolenia i wypoczynku powinny być odpowiednio zbalansowane, stanowić połączenie przyjemnego z pożytecznym.

mł. bryg. Łukasz Zblewski jest zastępcą komendanta powiatowego PSP w Nowym Dworze Gdańskim, organizatorem obozów MDP i szkoleń dla opiekunów MDP
fot. Łukasz Zbiewski

czerwiec 2019