Nasi weterani

Choć słowo weteran zwykle kojarzy się z żołnierzem, weteranami mogą być funkcjonariusze pełniący służbę w resortach podległych Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Według słownika języka polskiego weteran to stary, doświadczony żołnierz, uczestnik minionej wojny lub minionego powstania lub osoba, która przepracowała gdzieś wiele lat lub ma duże doświadczenie w czymś. Uchwalona w 2011 r. ustawa o weteranach działań poza granicami państwa rozszerzyła jednak znaczenie tego słowa w praktyce i umożliwiła ratownikom uzyskanie statusu weterana, jeśli działali poza granicami państwa.

Strażacy Państwowej Straży Pożarnej mogą być delegowani do pełnienia służby poza granicami państwa w ramach grup ratowniczych (modułów), które mogą zostać udostępnione do udzielenia wsparcia podczas klęsk żywiołowych i katastrof na terenie Unii Europejskiej i poza nią. Obecnie Polska ma kilka modułów przeznaczonych do działań międzynarodowych. Są one zgłoszone są do Wspólnego Systemu Łączności i Informowania w Sytuacjach Kryzysowych (CECIS). Ratownicy z tych modułów brali udział w działaniach na całym świecie.

Poza granicami państwa

Zgodnie z zapisami ustawy o Państwowej Straży Pożarnej strażacy mogą pełnić służbę poza granicami państwa w grupie ratowniczej. Grupa taka utworzona zostaje przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych do działań ratowniczych, akcji poszukiwawczo-ratowniczych oraz akcji humanitarnych. Delegowanie strażaka do pełnienia służby w grupie ratowniczej poza granicami państwa i jego odwołanie z delegowania następuje w formie rozkazu. Potrzebna jest pisemna zgoda strażaka oraz uzyskanie przez niego pozytywnej oceny predyspozycji do pełnienia służby w grupie ratowniczej i zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia służby bez ograniczeń, a także poddanie się szczepieniom ochronnym. Przy ocenie predyspozycji strażaka bierze się pod uwagę cel skierowania grupy ratowniczej, zakres zadań, obszar jej działania oraz kwalifikacje i wyszkolenie zawodowe strażaka. Ponadto należy uwzględnić wymagania określone przez właściwy organ państwa przyjmującego grupę ratowniczą lub organizacji międzynarodowej, któremu grupa ratownicza została podporządkowana na czas realizacji zadań. Oceny predyspozycji dokonuje komendant główny PSP lub z jego upoważnienia kierownik jednostki organizacyjnej PSP, w której strażak pełni służbę. W przypadku strażaków będących członkami grupy ratowniczej, której gotowość do podjęcia działań poza granicami państwa wynosi poniżej 24 godz., oceny predyspozycji należy dokonać corocznie do 31 stycznia. W przypadku innych strażaków ocenę predyspozycji dokonuje się podczas tworzenia grupy ratowniczej i zachowuje ona ważność w czasie delegowania [1].

Weterani w PSP

Zgodnie z ustawą [2] weteranem może być osoba, która brała udział w działaniach poza granicami państwa w ramach grupy ratowniczej Państwowej Straży Pożarnej łącznie przez okres nie krótszy niż 60 dni. Status weterana przyznawany jest na wniosek funkcjonariusza przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Podstawą do ubiegania się przez funkcjonariusza PSP o przyznanie statusu weterana są: odpowiedni wniosek, zaświadczenie wydane przez komendanta głównego PSP (zawiera ono: imię/imiona i  nazwisko osoby ubiegającej się o przyznanie statusu weterana, numer PESEL, nazwę i rodzaj działania poza granicami państwa, w  którym uczestniczyła osoba ubiegająca się o przyznanie statusu weterana, okres uczestnictwa w działaniach poza granicami państwa, zajmowane stanowisko służbowe lub funkcję pełnioną podczas udziału w działaniach poza granicami państwa) oraz zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego. Ponadto dokumentem potwierdzającym status weterana oraz weterana poszkodowanego jest odpowiednio legitymacja weterana albo legitymacja weterana poszkodowanego, wydana przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Zasłużeni weterani mogą otrzymać od ministra odznakę honorową „Za Zasługi w Działaniach poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej”. Szczegóły dotyczące przyznawania tej odznaki zawarte zostały w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych z 5 lutego 2013 r. w sprawie postępowania o nadanie odznaki honorowej „Za Zasługi w Działaniach poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Warto zaznaczyć, że weterani obchodzą swój dzień 29 maja. To także święto 15 funkcjonariuszy w Państwowej Straży Pożarnej (uwzględniając emerytów). W 2013 r. Komenda Główna PSP opracowała dokument: „Procedura dotycząca zasad wydawania przez komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej zaświadczeń dokumentujących uczestnictwo w działaniach ratowniczych poza granicami państwa osobom ubiegającym się o przyznanie statusu weterana”. Jest dostępna na stronie www.straz.gov.pl.

Wybrane działania strażaków PSP poza granicami państwa:

• Armenia – trzęsienie ziemi, 1988,
• wojna na Bałkanach, 1999,
• Turcja – trzęsienie ziemi,1999,
• Węgry, Rumunia – powódź, 2000,
• Indie – trzęsienie ziemi, 2001,
• Ukraina, Niemcy, Czechy – powódź, 2001,  
• Ukraina – pomoc medyczna dla ofiar wypadku lotniczego we Lwowie, 2002,
• Algieria, Iran – trzęsienie ziemi, 2003,
• Sri Lanka/Sumatra – dostarczenie poszkodowanym po tsunami leków, sprzętu medycznego i koców, 2004-2005,
• Pakistan – trzęsienie ziemi, 2005,
• Indonezja – trzęsienie ziemi, 2006,
• Ukraina – powódź, 2008,
• Gruzja – transport darów dla poszkodowanych w konflikcie zbrojnym, 2008,
• Haiti – trzęsienie ziemi, 2010,
• Federacja Rosyjska – pożary lasów, 2010,
• Czechy – powódź, 2013,
• Słowenia – brak energii, 2014,
• Bośnia i Hercegowina – powódź, 2014,
• Ukraina – transport pomocy humanitarnej dla ludności poszkodowanej w związku z niepokojami społecznymi po konflikcie na Krymie, 2014 i 2015,
• Nepal – trzęsienie ziemi, 2015,
• Tunezja – wsparcie psychologiczne po zamachu terrorystycznym, 2015,
• Niemcy, Węgry – migracja ludności, transport pomocy humanitarnej, 2015,
• Szwecja – gaszenie pożarów lasów, 2018.

[źródło www.ppoz.pl]

st. bryg. mgr inż. Robert Kłębczyk jest naczelnikiem Wydziału Szkolenia Specjalistycznych Grup Ratowniczych w Szkole Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie, weteran działań poza granicami kraju, 

st. bryg. mgr inż. Sławomir Wojta jest starszym wykładowcą w Szkole Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie,
bryg. dr n. med. Mariusz Chomoncik jest koordynatorem ratownictwa medycznego w Szkole Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie, weteran działań poza granicami kraju,

kpt. mgr Adam Piętka jest wykładowcą w Szkole Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie, weteran działań poza granicami kraju
fot. Mariusz Chomoncik

maj 2019