Na ratunek poza granicami kraju

W związku z 25. rocznicą utworzenia Państwowej Straży Pożarnej warto wspomnieć o zaangażowaniu strażaków PSP w działania międzynarodowe. Nieśli pomoc poszkodowanym nie tylko w Europie, lecz także w innych rejonach świata.

Wojna na Bałkanach, 1999

Przez cztery miesiące ratownicy Państwowej Staży Pożarnej nieśli pomoc uchodźcom z Kosowa przebywającym w zorganizowanych dla nich obozach na terenie Albanii. Działania te były wspólną inicjatywą strażaków i przedstawicieli wydawnictwa „Medycyna Praktyczna” oraz stowarzyszenia Lekarze Nadziei z Krakowa. W misji brali udział lekarze i strażacy po przeszkoleniu medycznym (w sumie 66 ratowników i 33 osoby personelu medycznego). Ze względu na czas jej trwania nastąpiły podmiany uczestników.

Trzęsienie ziemi w Turcji, 1999

Turcja została w tym roku dotknięta dwoma trzęsieniami ziemi. Pierwsze, o sile 7,6 st. w skali Richtera, wystąpiło 17 sierpnia, a jego epicentrum znajdowało się w okolicach miasta Izmit. Kolejne, o sile 7,2 st. w skali Richtera, miało miejsce 12 listopada w prowincji Duzce na północnym zachodzie kraju. W obu przypadkach w działaniach ratowniczych brali udział strażacy z Polski. W sierpniu nieśli pomoc mieszkańcom miejscowości Cinarcik (18-27 sierpnia), a w listopadzie w Düzce (13-16 listopada). W sumie w działania zaangażowanych było 100 ratowników z Polski, wyposażonych w specjalistyczny sprzęt: kamery termowizyjne, geofony do nasłuchu dźwięków z ruin czy piły spalinowe do cięcia betonu i stali.

Powódź na Węgrzech, 2000

W pomoc ratowniczą dla Węgier w związku z wystąpieniem powodzi zaangażowanych było 90 strażaków PSP. Akcja trwała od 19 do 29 kwietnia. Grupa udała się w konwoju do miejscowości Szolnok, gdzie strażacy uczestniczyli w budowie wałów przeciwpowodziowych na rzece Tisza. W wyposażeniu grupy znalazły się m.in.: agregaty prądotwórcze, pompy szlamowe, sprzęt oświetleniowy, stacje uzdatniania wody oraz worki na piasek do umacniania wałów przeciwpowodziowych. Ponadto, racje żywnościowe, namioty oraz śpiwory.

Trzęsienie ziemi w Indiach, 2001

Do najsilniejszego od 50 lat trzęsienia ziemi w tym regionie, o sile 7,6 st. w skali Richtera, doszło 26 stycznia. Wiele osób zostało pogrzebanych pod gruzami domów. Na pomoc została wysłana grupa ratownicza PSP, która operowała w regionie Gujarat. Zabrała ze sobą sprzęt specjalistyczny, lekarstwa, sprzęt do zbudowania polowego szpitala oraz środki do udzielania pomocy humanitarnej. Działania te prowadziło przez 11 dni 15 ratowników.

Powódź w Niemczech, 2002

W sierpniu doszło do powodzi na terenie Europy Środkowo-Wschodniej. Wśród krajów zmagającej się z jej skutkami były Niemcy. Zgodnie z zapisem porozumienia między Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji Rzeczypospolitej Polskiej i Saksońskim Ministerstwem Spraw Wewnętrznych o wzajemnej pomocy podczas katastrof, klęsk żywiołowych i innych poważnych wypadków, po konsultacjach z władzami Saksonii podjęto decyzję o wysłaniu na zalanie tereny grupy ratowniczej z Polski. W sumie w działania na terenie Niemiec zaangażowanych było: 41 ratowników, 11 samochodów pożarniczych oraz dziewięć pomp dużej wydajności. Polscy strażacy przepompowywali wodę w miejscowościach: Coswig, Radebeul, Meissen oraz Glaubitz.

Powódź w Czechach, 2002

W 2002 r. także Czesi walczyli ze skutkami powodzi, która dotknęła tę część Europy. W skład grupy ratowniczej PSP weszło 78 ratowników, była wyposażona w: pompy wysokiej wydajności, dwa kontenery przeciwpowodziowe, dwa samochody wężowe, samochody kwatermistrzowskie i specjalistyczne (łącznie 24) oraz 150 osuszaczy przekazanych przez wojewodę opolskiego. Działania były prowadzone w rejonie Terezina, a misja trwała 14 dni.

Trzęsienie ziemi w Algierii, 2003

Do trzęsienia ziemi o sile 6,8 st. w skali Richtera, którego wstrząsy odczuwalne były także na Majorce, doszło 21 maja. W pierwszej fazie katastrofy śmierć poniosło ponad 1500 osób, a około 7000 zostało rannych. Następnego dnia zapadła decyzja o wysłaniu do Algierii polskiej grupy ratowniczej. W jej skład weszło 27 ratowników. Prowadzili działania poszukiwawcze, a we współpracy z przedstawicielami Polskiej Misji Medycznej rozstawili polowe ambulatorium. Grupa zakończyła działania 27 maja.

Trzęsienie ziemi w Iranie, 2003

Trzęsienie ziemi wystąpiło 26 grudnia, rząd Iranu wystosował oficjalną prośbą o pomoc ratowniczą. W odpowiedzi na nią rząd polski podjął decyzję o wysłaniu specjalistycznej grupy ratowniczej. W jej skład weszło 28 strażaków PSP oraz trzech lekarzy Polskiej Misji Medycznej. Grupa zabrała ze sobą specjalistyczny sprzęt oraz sześć psów poszukiwawczych. Polacy zostali skierowani do Bam. Prowadzili tam działania poszukiwawcze, rozstawili także ambulatorium polowe. Polska dostarczyła również pomoc humanitarną – w postaci leków, wyposażenia medycznego oraz koców. Misja zakończyła się po sześciu dniach.

Trzęsienie ziemi w Pakistanie, 2005

Trzęsienie ziemi o sile 7,6 st. w skali Richtera nawiedziło Pakistan, Indie i Afganistan 8 października. Następnego dnia rząd Pakistanu zwrócił się o międzynarodową pomoc. Polska postanowiła wysłać grupę ratowniczą, w skład której weszło 18 strażaków PSP oraz czterech lekarzy Polskiej Misji Medycznej. Oprócz specjalistycznego sprzętu zabrano również pięć psów poszukiwawczych. Grupa ratownicza prowadziła działania poszukiwawcze i rozstawiła ambulatorium polowe. Z Polski nadeszła również pomoc humanitarna: leki, wyposażenie medyczne, koce. Misja zakończyła się po 10 dniach, czyli 19 października.

Trzęsienie ziemi w Indonezji, 2006

27 maja wystąpiło trzęsienie ziemi w okolicach miejscowości Yogyakarta, Klaten i Bantul. W Polsce zapadła decyzja o powołaniu i delegowaniu do Indonezji grupy ratowniczej. W jej skład weszli strażacy Państwowej Straży Pożarnej oraz personel medyczny Polskiej Misji Medycznej. Grupa wyleciała 1 czerwca z Warszawy do Solo w Indonezji. Jej zadaniem było udzielenie pomocy medycznej poszkodowanej ludności poprzez uruchomienie ambulatorium polowego – w czasie jego pracy przyjęto ogółem 1114 pacjentów. Polska dostarczyła także ponad 7 t leków, żywności i koców. Misja trwała 14 dni.

Powódź na Ukrainie, 2008

Powódź, do której doszło w południowo-wschodniej Ukrainie, była tragiczna w skutkach. Ogłoszono stan klęski żywiołowej. Rząd polski postanowił wspomóc Ukraińców, podjęto decyzję o wysłaniu do działań grupy ratowniczej PSP. W jej skład weszło 78 ratowników, 31 samochodów, dziewięć przyczep, cztery łodzie płaskodenne, osiem pomp dużej wydajności, 17 pomp szlamowych. Strażacy z Polski likwidowali skutki powodzi w rejonie śniatyńskim. Misja ratownicza trwała 9 dni, w tym czasie strażacy przeprowadzili ponad 1665 interwencji, głównie polegających na likwidacji rozlewisk i wypompowywaniu wody z kluczowych obiektów w mieście.

Powódź w Czarnogórze, 2010

W 2010 r. nie tylko w Polsce trzeba było się zmierzyć ze skutkami powodzi. W grudniu czoła temu zagrożeniu musieli stawić również mieszkańcy Czarnogóry. Po otrzymaniu zapotrzebowania na pomoc międzynarodową w Polsce podjęto decyzję o wysłaniu 20-osobowej grupy ratowniczej PSP. Została ona sformowana na terenie JRG PSP w Krynicy Zdroju, skąd 11 grudnia wyruszyła do Podgoricy. Strażacy zabrali ze sobą sprzęt specjalistyczny, m.in. kontenery – pompowy i kwatermistrzowski. W skład wyposażenia grupy weszły także agregaty prądotwórcze, motopompy szlamowe i pływające, a także stacja uzdatniania wody. Grupa prowadziła działania w kilku miejscowościach, gdzie skupiała się na wypompowywaniu wody z budynków mieszkalnych i innych obiektów istotnych dla funkcjonowania okolicy, a także udzielaniu doraźnej pomocy medycznej. Jej misja trwała 9 dni.

Trzęsienie ziemi na Haiti, 2010

Trzęsienie ziemi nawiedziło Haiti 12 stycznia. Jego siłę określono na 7 st. w skali Richtera. Spowodowało olbrzymie zniszczenia, tysiące osób poniosło śmierć. Władze kraju dotkniętego tragedią zwróciły się z prośbą o pomoc do społeczności międzynarodowej. Polska wysłała do działań ciężką grupę poszukiwawczo-ratowniczą składającą się z 54 ratowników i 10 psów oraz specjalistyczny sprzęt (w tym geofony, kamery wziernikowe i termowizyjne oraz sprzęt mechaniczny i hydrauliczny do odgruzowywania ofiar). Na miejscu polscy ratownicy prowadzili prace poszukiwawcze i ratownicze związane z przeszukiwaniem zawalonych budynków (w miejscowości Port-au-Prince) oraz utworzyli punkt medyczny (w miejscowości Carrefour). Grupa prowadziła działania przez 10 dni. Powrót do kraju nastąpił 24 stycznia. Polska dostarczyła także pomoc humanitarną w postaci leków, wyposażenia medycznego i koców.

Pożary lasów w Federacji Rosyjskiej, 2010

W wyniku długotrwałej suszy w 2010 r. doszło w Rosji do wieloobszarowych pożarów lasów. W akcji ratunkowej brali udział strażacy, wojsko oraz inne służby ratunkowe. Jednym z najbardziej dotkniętych klęską obszarów był obwód riazański, gdzie został wprowadzony stan wyjątkowy. Wraz z rozwojem sytuacji zaistniała potrzeba wsparcia działań prowadzonych przez rosyjskich strażaków przez siły międzynarodowe. Z Polski 7 sierpnia wyruszyła grupa ratownicza w sile 159 strażaków PSP wraz z 45 pojazdami ratowniczo-gaśniczymi, w tym dwoma cysternami, pompami dużej wydajności oraz kontenerami logistycznymi i sanitarnymi. Główne działania gaśnicze realizowane przez polskich ratowników polegały na gaszeniu pożaru torfu, drzewostanu, dogaszaniu zarzewi, stałym monitoringu rozwoju pożaru, ciągłym patrolowaniu wyznaczonego odcinka i dozorze ugaszonych obszarów lasu. Ratownicy wrócili do kraju 21 sierpnia. Warto przypomnieć, że w październiku Dmitrij Miedwiediew, ówczesny prezydent Rosji, wręczył na Kremlu odznaczenia państwowe strażakom rosyjskim i zagranicznym. Wśród 46 odznaczonych znalazł się też Polak.

Powódź w Czechach, 2013

W czerwcu polska grupa ratownicza udała się do Republiki Czeskiej, by pomóc w zwalczaniu skutków powodzi. Strażacy, wyposażeni m.in. w pompę o wydajności 45 000 l/min, zostali na początku skierowani do pracy w miejscowości Hořín w powiecie Melnik, gdzie przepompowywali wodę z rozlewiska do koryta rzeki. Następnie udali się w rejon miejscowości Vrbno, gdzie wypompowywali wodę z obniżeń terenu. Działania trwały w sumie tydzień, a udział w nich wzięło ośmiu strażaków.

Brak energii elektrycznej w Słowenii, 2014

W lutym w wyniku silnych mrozów w Słowenii doszło do przerwania dostaw energii elektrycznej na znacznych obszarach. Około 10% z 2 mln mieszkańców zostało pozbawionych prądu, a w niektórych regionach doszło również do awarii wodociągów. Zaistniała sytuacja kryzysowa, wymagająca od władz Słowenii wystąpienia z prośbą o pomoc międzynarodową. Odpowiedział na nią m.in. polski rząd. Polska grupa ratownicza, wyposażona w specjalistyczny sprzęt, m.in. agregaty prądotwórcze o łącznej mocy 350 kW, prowadziła działania w okolicach miejscowości Maribor oraz Sovodenji. Misja wstępnie miała trwać 10 dni, jednak ze względu na sytuację podjęto decyzję o jej wydłużeniu i dokonaniu podmiany zadysponowanych ratowników. W sumie w trwającą łącznie 20 dni misję zaangażowanych było 18 ratowników.

Powódź w Bośni i Hercegowinie, 2014

W 2014 r. strażacy zmagali się poważnymi skutkami podtopień w Polsce. W tym samym czasie w regionie Bałkanów doszło do największej powodzi od ponad 100 lat. Do Bośni i Hercegowiny wyruszył sformowany w PSP moduł pomp wysokiej wydajności (HCP), wyposażony m.in. w cztery pompy wysokiej wydajności i 18 pomp szlamowych. Łączna wydajność pomp w dyspozycji modułu wynosiła 96 500 l/min. Moduł HCP Polska został skierowany do działań w mieście Šamac, liczącym około 5,5 tys. mieszkańców. Prowadząc działania na Bałkanach, strażacy musieli stawić czoła dodatkowemu zagrożeniu, jakim były pola minowe. Eksperci oceniali, że w wyniku fali powodziowej pod wodą zniknęły oznakowania setek pól minowych, a wraz z osuwającą się ziemią wiele nierozbrojonych ładunków popłynęło z prądem Sawy. Dlatego nieoceniona okazała się pomoc i wsparcie żołnierzy z Polskiego Kontyngentu Wojskowego działającego na terenie Bośni i Hercegowiny w ramach misji EUFOR/MTT. Przeprowadzili oni szkolenie na temat postępowania w razie ujawnienia ładunków wybuchowych, przekazali materiały informacyjne dotyczące min oraz aktualne mapy miasta Šamac i jego okolic, które określały rejony potencjalne niebezpieczne. Misja ratownicza trwała 16 dni, wzięło w niej udział 37 ratowników.

Trzęsienie ziemi w Nepalu, 2015

Do wstrząsów o sile 7,9 st. w skali Richtera doszło w Nepalu 25 kwietnia. Trzęsienie ziemi spowodowało wiele poważnych zniszczeń w całym kraju, a w szczególności w stolicy – Katmandu. W związku ze skalą tragedii władze Nepalu wystąpiły z prośbą o pomoc międzynarodową. Z Polski wyruszyła grupa poszukiwawczo-ratownicza w wariancie ciężkim – HUSAR Poland. Z Warszawy wyleciało 81 ratowników, którzy zabrali 12 psów oraz kilka ton sprzętu, m.in. geofony, kamery wziernikowe, sprzęt hydrauliczny, pneumatyczny, do stabilizacji konstrukcji, środki łączności, żywność oraz wodę. HUSAR Poland była drugą grupą poszukiwawczo-ratowniczą z Europy, która wylądowała w Katmandu. W pierwszej kolejności ratownicy prowadzili poszukiwania żywych osób, co stanowi priorytet dla grup poszukiwawczo-ratowniczych. Z czasem, mając na uwadze rozwój sytuacji na miejscu, angażowali się również w działania humanitarne, tj. wydobywanie zwłok z gruzowisk lub wykonywanie dostępu do nich. Sekcja medyczna grupy udzielała pomocy poszkodowanym. Strażacy zakończyli działania po 11 dniach, do kraju wrócili samolotami wojskowymi w dwóch turach. Akcja ratownicza w Nepalu była pierwszą w historii Państwowej Straży Pożarnej, podczas której skutecznie poprowadzono proces refinansowania przez Komisję Europejską części (55%) kosztów związanych z transportem grupy ratowniczej do działań w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności.

Pisząc o działaniach międzynarodowych, w które angażowała się Państwowa Straż Pożarna, nie można pominąć akcji pomocy humanitarnej. PSP ma w tej dziedzinie pokaźny dorobek:

• Rumunia (2000) – 11 ratowników i pięciu lekarzy prowadziło akcję pomocy medycznej,
• Indie (2001) – 21 ratowników i lekarzy zbudowało szpital polowy i udzieliło pomocy 300 poszkodowanym po trzęsieniu ziemi,
• Ukraina (2001) – PSP dostarczyła poszkodowanym w powodzi leki, sprzęt medyczny i koce,
• Ukraina (2002) – pomoc medyczna dla ofiar wypadku lotniczego we Lwowie,
• Iran (2004) – pomoc humanitarna dla ofiar trzęsienia ziemi,
• Sri Lanka/Sumatra (2004-2005) – PSP dostarczyła poszkodowanym po tsunami na Sri Lance leki, sprzęt medyczny i koce,
• Rumunia (2005) – transport leków, środków medycznych i koców dla poszkodowanych przez powódź,
• Pakistan (2005) – pomoc humanitarna dla ofiar trzęsienia ziemi,
• Bułgaria (2006) – organizacja transportu pomocy humanitarnej dla poszkodowanych w powodzi,
• Macedonia (2007) – pomoc rzeczowa (sprzęt gaśniczy) dla ratowników walczących z pożarami lasów,
• Rumunia (2008) – transport pomocy rzeczowej, głównie sprzętu przeciwpowodziowego dla poszkodowanych w powodzi,
• Gruzja (2008) – transport darów dla poszkodowanych w konflikcie zbrojnym,
• Tajwan (2009) – transport na lotnisko w Pradze środków dezynfekcyjnych przekazanych przez PCK dla poszkodowanych w wyniku tajfunu Morakoot,
• Albania (2010) – transport pomocy rzeczowej dla poszkodowanych w powodzi,
• Bułgaria (2012) – pomoc rzeczowa (geowłóknina) po powodzi,
• Ukraina (2014 i 2015) – transport pomocy humanitarnej dla ludności poszkodowanej w związku z niepokojami społecznymi po konflikcie na Krymie,
• Tunezja (2015) – wsparcie psychologiczne po zamachu terrorystycznym,
• Niemcy (2015) – migracja ludności, transport pomocy humanitarnej,
• Węgry (2015) – migracja ludności, transport pomocy humanitarnej.

Na przestrzeni ostatnich lat strażacy Państwowej Straży Pożarnej zaangażowani byli również w działania międzynarodowe, w których pełnili funkcję ekspertów w ramach Unijnych Zespołów Ochrony Ludności (Union Civil Protection Teams – UCPT):

• Japonia (2011) – wyjazd eksperta PSP do działań koordynujących pomoc humanitarną dla poszkodowanych w trzęsieniu ziemi,
• Pakistan (2011) – wyjazd eksperta PSP do działań koordynujących pomoc humanitarną dla poszkodowanych w powodzi,
• Filipiny (2013) – wyjazd eksperta PSP do działań koordynujących pomoc ratowniczą i humanitarną dla poszkodowanych wskutek tsunami.

W 2012 r. ekspert PSP wyjechał do Kongo, gdzie wspierał zespół UNDAC (zespół ekspercki ONZ) w ocenie stabilności konstrukcji budowlanych po wybuchu w składzie amunicji w stolicy kraju, Brazzaville.

mł. kpt. Rafał Sołowin pełni służbę w Wydziale Koordynacji Ratownictwa w Krajowym Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności

podpis do zdjęć:

Polscy strażacy w działaniach poza granicami kraju – Iran (2003), Haiti (2010), Nepal (2015), Bośnia i Hercegowina (2014)

maj 2017