Myślący strażak

The „thinking” firefighter, Katherine Lamb, Peter McBride „Fire and Rescue” 2016, wydanie 104, s. 10-14.

„Od wiedzy do praktyki” - tak nazwano międzynarodowy projekt, którego celem jest stworzenie i wypromowanie najlepszych praktyk operacyjnych podczas realizacji zadań związanych z usuwaniem skutków i likwidacją pożarów. Efektem końcowym ma być program nauczania oraz platforma e-learningowa, dzięki którym strażacy będą mogli szkolić się systematycznie w tym zakresie. Koncepcją rozwoju i ostatecznej realizacji projektu zajęła się dr Katherine Lamb, będąca uznanym w USA, Kanadzie i Wielkiej Brytanii autorytetem w organizacji i ocenie szkoleń z zakresu dowodzenia oraz zarządzania kryzysowego. Za jego realizację odpowiada ponadto Peter McBride - komendant straży pożarnej w Ottawie (Kanada) i jednocześnie przewodniczący Komitetu Badań i Innowacji IAFF (Międzynarodowego Stowarzyszenia Strażaków).

Autorzy projektu zauważyli, że strażacy często wykonują swoje zadania rutynowo i według anachronicznych standardów, które nie mają podłoża w naukowej analizie czy szacowaniu ryzyka w konkretnym przypadku. Współczesne technologie budowy obiektów, ich konstrukcja, charakter użytkowania, liczba osób przebywających w środku, wreszcie wzrost ilości substancji niebezpiecznych składowanych w obiektach skutkują zarówno szybszym rozprzestrzenianiem się pożaru, jak i występowaniem trudnych do przewidzenia okoliczności podczas działań ratowniczo-gaśniczych. Wobec zmniejszającej się liczby pożarów, w których strażacy mogliby nabyć doświadczenia (mowa o pożarach wewnętrznych obiektów), a także fali odejść strażaków na emeryturę wiedza wynikająca z doświadczenia w jakimś sensie zostaje bezpowrotnie utracona.

Projekt zainspirowały także dane statystyczne związane z wypadkami strażaków. Otóż w Kanadzie w ostatnich 6 latach odnotowano tragiczne w skutkach pożary, w których zostali ranni lub zginęli właśnie strażacy. W wielu przypadkach był to efekt: błędnej oceny zdarzenia pod względem jego rozmiarów, niewłaściwej oceny ryzyka, błędnej prognozy procesu rozwoju pożaru, błędnie przyjętego zamiaru taktycznego i niewystarczającej liczby szkoleń z zakresu gaszenia pożarów. Ponadto obliczono, że tylko w 2007 r. koszt pożarów w Kanadzie przekroczył 1 mld USD. Kwota ta nie uwzględnia kosztów operacyjnych poniesionych przez służby ratownicze ani wydatków związanych z rehabilitacją członków tych służb (strażaków i ratowników medycznych poszkodowanych w zdarzeniach).

Zadaniem nadrzędnym projektu jest próba zdefiniowania określenia „strażak” na nowo w taki sposób, by definicja opisywała zakres funkcjonowania formacji zarówno pod względem operacyjnym (zwalczanie pożarów), instruktorskim (szkolenie, trening w celu przekazania i przyswojenia wiedzy), badawczym (zbieranie informacji i aktualizowanie wiedzy) i inżynieryjnym (właściwości konstrukcji, technologia budowy). Co to znaczy? Zdaniem badaczy współczesny strażak powinien operować pewnym zakresem wiedzy ze wszystkich czterech wymienionych dyscyplin. I właśnie pod tym kątem planowany jest również przebieg realizacji samego projektu. Treść materiałów, jak twierdzą naukowcy, wypełni luki między charakterystyką przebiegu pożarów wewnętrznych a taktyką gaśniczą, którą stosują strażacy. Projekt będzie miał także moduł e-learningowy, który powstaje przy wsparciu Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych.

Zakończenie projektu wraz z publikacją opracowanego programu nauczania i dokumentacji naukowej zostało zaplanowane na maj bieżącego roku. Zaangażowało się w niego wiele różnych międzynarodowych instytucji, organizacji, stowarzyszeń i przedsiębiorstw. Z tego względu wszystkie opracowania i rekomendowane rozwiązania zostaną udostępnione bezpłatnie zainteresowanym organizacjom i strażom pożarnym.

kpt. Jacek Rus pełni służbę w Wydziale Operacyjnym KW PSP w Łodzi

luty 2017