Musztra po liftingu

Po wielu miesiącach intensywnej pracy jest! Nowy regulamin musztry. Stanowi on nierozłączony element ceremoniału pożarniczego PSP - również nowego.

Musztra to swoisty drogowskaz dla strażaka, jak się zachować w różnych sytuacjach służbowych (musztra indywidualna), a także wskazówki dla pododdziałów pomagające przygotować się do wystąpień służbowych oraz działania w szyku pieszym i z pojazdami (musztra zespołowa). Kto miał jakąkolwiek styczność z organizacją uroczystości w jednostce organizacyjnej PSP lub był odpowiedzialny za przygotowanie pododdziału strażaków, pocztu sztandarowego lub kompanii reprezentacyjnej do takiej uroczystości, wie, ile niuansów kryje się w prostych z pozoru czynnościach.
Opracowaniem nowego dokumentu, czyli projektu zmian zarządzenia nr 5 komendanta głównego PSP z 21 czerwca 2006 r., zajął się zespół ds. opracowania regulaminu musztry i powołania Kompanii Reprezentacyjnej Państwowej Straży Pożarnej, powołany decyzją nr 43 komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej z 21 lipca 2022 r.
A skoro dokument już istniał, to czy w ogóle trzeba było go modyfikować? Z całą pewnością powiem, że tak. Chodziło o stworzenie narzędzia pomagającego strażakom w odnalezieniu się w określonej sytuacji, np. w zorganizowaniu uroczystości, udziale w poczcie sztandarowym czy jakimkolwiek innym pododdziale. Mam świadomość, że musztra nie jest najważniejszą dziedziną strażackiego rzemiosła, jednak profesjonalizację naszych działań powinniśmy pokazywać na każdym polu.

Nowość

Kompania Reprezentacyjna Państwowej Straży Pożarnej (KR PSP), która funkcjonowała od 2014 r., czyli pierwszego udziału PSP w uroczystej odprawie wart przed Grobem Nieznanego Żołnierza na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie w czasie obchodów Narodowego Święta Niepodległości, nareszcie będzie istniała formalnie. I choć 9 poprzednich lat pokazuje, że dało się działać i bez tych przepisów, to jestem przekonany, że uda się w ten sposób rozwiązać choć część zwykłych, codziennych problemów z funkcjonowaniem KR PSP w Szkole Głównej Służby Pożarniczej, która do niedawna zapewniała 100% składu osobowego kompanii.
Od niedawna do pocztu sztandarowego, niezależnie od tego, czy występuje on samodzielnie, czy w składzie KR PSP, znowu wyznacza się funkcjonariuszy z Komendy Głównej PSP. Tu warto wyjaśnić, że Kompania Reprezentacyjna Państwowej Straży Pożarnej lub kompania reprezentacyjna jednostki organizacyjnej PSP to nie to samo, co kompania honorowa, choć nazwy bywają używane zamiennie. Ostatnia jest zarezerwowana dla jednego, najważniejszego na uroczystości pododdziału (zazwyczaj wprowadzanego uroczyście z orkiestrą, w skład którego wchodzi poczet flagowy), inaczej mówiąc „honorowego”. Można to wyjaśnić na przykładzie centralnych obchodów Dnia Strażaka, w czasie których KR PSP pełniła funkcję kompanii honorowej, a kompanie reprezentacyjne szkół PSP, batalion promowanych i strażacy z grup specjalistycznych tworzyły pododdziały towarzyszące.

Atutem regulaminu musztry są ilustracje pokazujące prawidłowo wykonaną czynność. Na zdjęciu kadr z sesji fotograficznej i efekt końcowy

 

fot. Tomasz Banaczkowski / Wydział Prasowy KG PSP

Bez rewolucji

Potrzeba modyfikacji regulaminu musztry wynika w dużej mierze z doświadczeń zdobywanych od 2014 r. Udział w zgrupowaniach wojskowych podczas najważniejszych uroczystości państwowych, szkolenia praktyczne prowadzone przez żołnierzy z Pułku Reprezentacyjnego Wojska Polskiego dla KR PSP dały odpowiedni efekt. Zdobyta wiedza i umiejętności pozwoliły myśleć o aktualizacji regulaminu musztry, dostosowaniu go do ceremoniału pożarniczego PSP, a przede wszystkim do realiów uroczystości i codziennego funkcjonowania w formacji mundurowej.
Regulamin musztry zyskał postać wizualną na wzór ceremoniału pożarniczego PSP. Pojawił się słowniczek z definicjami, m.in. komendy, meldunku, pododdziału czy rozkazu. Opisano także podstawowe szyki formowane przez strażaków - m.in. dwuszereg i kolumnę. Zostały zdefiniowane ogólnie używane, a nigdzie nieokreślone zasady zwracania się przez strażaków do siebie. Dlaczego zarówno do starszego brygadiera, jak i młodszego brygadiera zwracamy się „brygadierze”? Teraz nikt nie będzie miał wątpliwości, bo wprowadzono zasadę zwracania się do strażaka skróconą nazwą stopnia. Strażacy w służbie kandydackiej zostali zobowiązani do używania tytułu (np. podchorążego lub kadeta) przy podawaniu stopnia. Jednoznacznie wskazano zasady podawania komendy „panie, panowie oficerowie”, uzależniając ją od obecności pocztu sztandarowego na spotkaniu, odprawie lub uroczystości. Wprowadzono dwa nowe rodzaje kroku: równy i pogrzebowy, które już i tak były stosowane. Przepisy dotyczące zdejmowania i nakładania nakrycia głowy zostały uzupełnione regułami jego noszenia. Określono zasady dla strażaka występującego w budynku i poza nim, a także dla strażaka uczestniczącego w uroczystościach o charakterze religijnym, przebywającego w pojeździe, spożywającego posiłek czy palącego papierosy.
W dziale IV - Musztra zespołowa - pojawił się obszerny rozdział dotyczący asysty honorowej PSP. Opisano w nim wykonanie najważniejszych elementów uroczystości z punktu widzenia dowódcy kompanii honorowej, dowódcy pododdziału towarzyszącego, pocztu flagowego i sztandarowego, strażaków z pododdziału marszowego kompanii reprezentacyjnej, posterunku honorowego i składających wieniec. Określono także miejsce dla orkiestry w czasie wprowadzenia i defilady. Przeformowanie pododdziału z kolumny czwórkowej w dwuszereg i odwrotnie zyskało dwa tempa i teraz taką komendę należy wykonywać na cztery tempa. Takie doszczegółowienie wykonywanych czynności (temp), zamiast ogólnej informacji o wykonaniu komendy rytmicznie na dwa tempa, pozwoli zachować jednolitość w ramach pododdziału. Wprowadzono także uniwersalną komendę „raz”, którą można stosować w celu wyrównania wykonania nakazanej czynności, np. jednoczesnego salutowania. Została określona sytuacja, w której podaje się komendę „Na lewo - patrz” którą, mam wrażenie, wszyscy boją się podać. Uspokajam i powiem więcej - jeśli warunki terenowe nie pozwalają inaczej, defiladę pododdziałów można poprowadzić tak, aby trybuna honorowa była po lewej stronie.
To tylko główne zagadnienia, które zyskały nowe brzmienie, a i tak największą zmianą są rysunki. Wszystkie 23 zastąpiono nowymi, dodano kolejne i teraz jest ich ponad 100. Głównie są to zdjęcia wiernie oddające wykonywane czynności oraz schematy pokazujące poszczególnych strażaków w szyku. To powinno pomóc rozwiać wątpliwości, jak należy wykonać daną komendę.
Z tego miejsca w imieniu swoim oraz st. bryg. Marka Piekutowskiego, dyrektora Biura Komendanta Głównego i przewodniczącego zespołu, serdecznie dziękuję mł. bryg. Mateuszowi Guli, kpt. Kacprowi Cabale i kpt. Tomaszowi Górskiemu z SGSP, którzy współtworzyli zespół i swoim doświadczeniem prowadzili go po właściwych torach. Kpt. Tomaszowi Banaczkowskiemu z Wydziału Prasowego KG PSP należą się zaś podziękowania za wykonanie zdjęć, bez których nie byłoby tak widocznego efektu zmian oraz ułatwienia dla czytających i stosujących te przepisy.