Musztra po liftingu cz. 4

Asysta honorowa PSP to najbardziej widoczny element każdej uroczystości. Od jej zachowania i poziomu wyszkolenia w znacznej mierze zależy odbiór i ocena przygotowania uroczystego apelu lub zbiórki. To przede wszystkim dla strażaków wyznaczonych do składu asysty honorowej PSP stworzono wiele przepisów w regulaminie musztry, które mają wyjaśnić i docelowo ułatwić wykonywanie poszczególnych czynności.

Po powołaniu kompanii reprezentacyjnych w każdej komendzie wojewódzkiej PSP znacząco wzrosła liczba strażaków zaangażowanych w zabezpieczenie ceremonialne uroczystości. O ile Akademia Pożarnicza i szkoły kształcące w zawodzie technika pożarnictwa miały do czynienia z tym zagadnieniem kilkanaście razy w roku, to w poszczególnych województwach wyglądało to bardzo różnie. Dlatego tak ważne jest, by strażacy zapoznali się z zasadami asysty honorowej.

Marsz i ustawienie

W czasie wejścia kompanii honorowej w linię pododdziałów dowódca powinien maszerować tak, aby wskazać właściwy kierunek pozostałym strażakom. Po komendzie „na wprost – marsz” flagowy, sztandarowy i lewoskrzydłowi każdej czwórki powinni maszerować przy linii pododdziałów, po jej prawej stronie, patrząc w kierunku marszu. Duża odpowiedzialność spoczywa w tym momencie na poczcie flagowym, który po odejściu dowódcy maszeruje jako pierwszy i jego ustawienie jest wyznacznikiem dla reszty pododdziału. Nie mniej ważny jest lewoskrzydłowy pierwszej czwórki, maszerujący bezpośrednio za sztandarowym, a nie jak zwykle nieco na zewnątrz w stosunku do asystującego. Na kilku schematach przedstawione zostały poszczególne czynności realizowane w czasie przegrupowania kompanii honorowej do dwuszeregu.

Mimo że w naszej formacji nie funkcjonuje orkiestra, to i o tej części asysty honorowej wspomniano w regulaminie musztry. Orkiestry, głównie OSP, są nieodłącznym elementem wielu strażackich świąt i obchodów, a ustalenie kolejności marszu z innymi pododdziałami znacznie ułatwia współpracę. W czasie przemarszu orkiestra zawsze maszeruje przed kompanią honorową, a w czasie defilady zamyka część pieszą – maszeruje jako ostatnia.

Dla dowódców pododdziałów czy posterunku honorowego, który dokonuje zmiany warty, zastrzeżono możliwość zatrzymywania się na prawą nogę. Zatrzymanie, zwrot i ponowne ruszenie następuje bez przerwy pomiędzy poszczególnymi czynnościami, a właśnie w ten sposób zachowuje się właściwe tempo marszu do muzyki – uderzenie w bęben pokrywa się z postawieniem lewej nogi.

Defilada

Dowódcy i asystujący pocztów, zarówno flagowego jak i sztandarowego, w miejscu, po komendzie „na prawo – patrz” zawsze oddają honory przez salutowanie. W czasie marszu poczet sztandarowy oddaje honory przez zwrócenie głowy w nakazanym przez dowódcę kierunku, niezależnie od tego, czy poczet występuje w składzie kompanii honorowej, czy jako poczet sztandarowy towarzyszący. Dotyczy to przede wszystkim defilady pododdziałów, która kończy niemal każdą strażacką uroczystość i najlepiej pokazuje niedociągnięcia poszczególnych pododdziałów w tym zakresie.

Ciekawostką może być fakt, że w defiladzie honory oddaje cały pododdział, a nie tylko jego dowódca. Sposób oddawania honorów przez dowódcę jest najbardziej widoczny, gdyż on jako jedyny salutuje, a pozostali oddają honory przez zwrócenie głowy w nakazanym kierunku. Choć to nic odkrywczego, bo poprzedni regulamin musztry mówił dokładnie to samo, wiem, że interpretacje tego przepisu były różne.

W defiladzie kompania honorowa powinna występować w pełnych czwórkach. Gdy wielkość pododdziału na to pozwala, należy odłączyć ostatnią, niepełną czwórkę. Gdy jesteśmy ograniczeni minimalną liczbą strażaków, powinniśmy posiłkować się strażakiem wyznaczonym do rezerwy. Regulamin musztry nakłada obowiązek zapewnienia rezerwy w czasie uroczystości, dostosowując jej liczebność do prognozowanych warunków atmosferycznych.

Poczet sztandarowy

Poczet sztandarowy zwrot w prawo lub w lewo wykonuje przez zachodzenie, czyli w taki sposób, aby po zwrocie dowódca, sztandarowy i asystujący byli ustawieni w szeregu – obok siebie, a nie jeden za drugim. Taki zwrot powinien być zsynchronizowany z resztą pododdziału, jeżeli chodzi o sposób i tempo wykonania. Oczywiście dopuszcza się przeformowanie do rzędu, ale jest to sytuacja szczególna i stosowana w konkretnie opisanych w regulaminie przypadkach.

Poczty zawsze występują i wstępują po komendach „na prawo – patrz” wydanych dla wszystkich pododdziałów. Przed rozpoczęciem marszu, po zapowiedzi dowódca i asystujący przestają salutować, a po haśle rozpoczynają marsz. Dowódca uroczystości nie wydaje oddzielnej komendy „baczność” dla pocztu! Od razu po zatrzymaniu w wyznaczonym miejscu dowódca i asystujący pocztu sztandarowego zaczynają salutować, przyjmując w ten sposób taką samą postawę, jak inne pododdziały.

Podczas uroczystości religijnych

Bardzo szczegółowo opisane zostały także przeformowania pocztów sztandarowych w czasie mszy świętej, głównie pocztów sztandarowych towarzyszących. Sam udział w uroczystościach religijnych sprawia dość dużo problemów i może to wynikać z nieznajomości zmian w „Ceremoniale pożarniczym PSP” w tym zakresie.

Korzystając z okazji wspomnę, że sztandarowy w czasie mszy świętej salutuje sztandarem tylko w czasie grania hymnu państwowego, „hasła Wojska Polskiego” i ukazywania postaci Najświętszego Sakramentu. Gdy kapłan podnosi hostię lub kielich, sztandarowy salutuje sztandarem, gdy kapłan opuszcza ręce – wykonuje chwyt „prezentuj”, czyli pionuje sztandar. W tym czasie dowódca kompanii honorowej, dowódca i asystujący pocztu cały czas salutują, zgodnie z wydaną komendą „na prawo – patrz”.

Komendy „baczność” wydaje się tylko na czas odczytywania Ewangelii i udzielania błogosławieństwa (nie salutuje się sztandarem). Bezpośrednio po śpiewie „Baranku Boży” nie wydaje się żadnych komend, co sprawia najwięcej problemów, bo jest nowością w stosunku do poprzedniego ceremoniału.

Wieńce i wiązanki

W regulaminie musztry sprecyzowano także kwestię niesienia wieńców i wiązanek przez strażaków z asysty honorowej. Do ich składania wyznacza się jednego lub dwóch strażaków. Wieniec prezydenta RP składa dwóch oficerów. Sposób postępowania w obydwu przypadkach został szczegółowo opisany w regulaminie musztry i dodatkowo wzbogacony kilkunastoma rysunkami. Po więcej odsyłam do materiału źródłowego – zapoznanie się z opisem i poszczególnymi czynnościami przedstawionymi na zdjęciach da pełny obraz właściwego ich wykonania.

Tym sposobem dotarliśmy do końca krótkiej, czteroetapowej podróży po najważniejszych zmianach, które pojawiły się w nowym regulaminie musztry. Jeszcze raz zapraszam do zapoznania się z jego treścią i załącznikami. Może któryś rysunek zapadnie w pamięci i przyda się w dalszej służbie?

To moja pierwsza przygoda z „Przeglądem Pożarniczym”, dlatego czytelników proszę o wyrozumiałość. W razie wątpliwości odpowiedzi można znaleźć w regulaminie musztry.