Kurs na prewencję

Wystartowała ogólnopolska platforma e-learningowa w obszarze prewencji i integracji społecznej. O efektach, możliwościach i korzyściach płynących z tego przedsięwzięcia rozmawiamy ze st. bryg. Robertem Klonowskim, koordynatorem projektu.  

Firefighters Plus, czyli co?

Międzynarodowy projekt straży pożarnych z pięciu krajów – Danii, Hiszpanii, Holandii, Wielkiej Brytanii i Polski pod hasłem „Firefighters Plus – straż pożarna jako podmiot modelowy integracji społecznej”. Jest on finansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach programu Erasmus+. Jego rezultat stanowi zaś świeżo uruchomiona bezpłatna platforma e-learningowa.

Skąd pomysł Komendy Wojewódzkiej PSP w Poznaniu na dołączenie do tego projektu?

Od wielu lat prowadzimy ożywioną współpracę międzynarodową. Kładziemy w niej nacisk na dwa aspekty: innowacyjność w działaniu oraz osiągnięcie wymiernych efektów dla jak największej grupy strażaków. Kilka lat temu ze strażą pożarną z Northumberland zrealizowaliśmy projekt Bezpieczny Emigrant, w ramach którego zatroszczyliśmy się o bezpieczeństwo pożarowe Polaków w Anglii. To właśnie z Wielkiej Brytanii wpłynęło do nas zaproszenie do udziału w projekcie Firefighters Plus, a dotyka on między innymi tej problematyki.

Dla kogo przede wszystkim kierujecie kurs e-learningowy?

Platforma e-learningowa została stworzona głównie z myślą o strażakach Państwowej Straży Pożarnej i ochotniczych straży pożarnych zainteresowanych tematyką prewencji i integracji społecznej. Będzie także przydatna nauczycielom i uczniom klas mundurowych. Tak naprawdę każda osoba zainteresowana bezpieczeństwem znajdzie tam coś dla siebie.

Czego można się nauczyć, biorąc udział w tym szkoleniu? Jakie korzyści z niego płyną?

Przede wszystkim ten kurs wypełnia lukę edukacyjną, która pojawiła się w obszarze zadań realizowanych przez straż pożarną. Jako formacja robimy w tym zakresie coraz więcej, jednak odnoszę wrażenie, że wciąż wiele osób nie rozumie istoty prewencji społecznej – jako głównej drogi rozwoju krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Niewiele osób potrafi zaplanować i zrealizować profesjonalne akcje w tym obszarze. Nasza platforma uzupełnia niedobór edukacyjny w obu tych obszarach. Ale oczywiście nie wyczerpuje tematu.

Kurs nie jest krótki. Trwa kilkadziesiąt godzin. Dlaczego warto poświęcić na niego ten czas?

Platformę Firefighters Plus otwierają dwa pytania: „Czy jesteś strażakiem PSP lub OSP?” i „Czy chcesz zrobić coś więcej dla lokalnej społeczności?” Kluczowe jest tu sformułowanie „czy chcesz zrobić coś więcej”. Tylko ludzie, którzy odpowiedzą „tak”, zaangażują się dziś w przedsięwzięcia prewencji społecznej. W czasie dwóch edycji testów pilotażowych tej platformy zaprosiliśmy do współpracy w sumie kilkudziesięciu strażaków z komend miejskich i powiatowych, również z podziału bojowego. Ich opinie po zapoznaniu się z całym materiałem były entuzjastyczne i upewniły nas w przekonaniu, że robimy coś wartościowego i przydatnego. Zapadła mi w pamięć opinia jednego ze strażaków. Stwierdził, że początkowo w ogóle nie miał ochoty mierzyć się z tym kursem, bo przecież jest zarobiony po uszy, ale kiedy się przemógł i wszedł na platformę, to ona błyskawicznie go wciągnęła i nie żałuje ani jednej minuty, którą poświęcił kursowi. Warto zaznaczyć, że nie trzeba robić całego kursu od razu. Dostępne są również gotowe schematy działań prewencyjno-edukacyjnych. Warto jednak zapoznać się z całością kursu, żeby potem wiedzieć, jakie narzędzia i metody możemy w naszej działalności wykorzystać.

Jest też aspekt służbowy ukończenia tego kursu – zalicza się on jako szkolenie w ramach „Zasad organizacji doskonalenia zawodowego w Państwowej Straży Pożarnej”, co potwierdza certyfikat, który otrzymuje się po zdaniu testu końcowego.

Projekt Firefighters Plus trwał w sumie dwa lata. To praca zbiorowa, powstająca w wielu krajach i przy udziale wielu podmiotów. Które doświadczenia okazały się wam szczególnie przydatne?

Szybko okazało się, że zaproponowane przez organizacje niestrażackie treści teoretyczne są niezwykle uniwersalne i przydatne dla strażaków. Z kolei z funkcjonariuszami z innych krajów konsultowaliśmy na bieżąco poszczególne części kursu i mogliśmy zbliżyć je do naszych realiów, jeśli była taka potrzeba. Niezwykle ciekawa okazała się konfrontacja strażackich potrzeb z różnych krajów, o różnym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego, a także zmierzenie się z wyzwaniami multikulturowości społeczeństw zachodnich czy masowym napływem emigrantów. Polską specyfiką była z kolei ogromna rola i potencjał ochotniczych straży pożarnych oraz młodzieżowych drużyn pożarniczych w obszarze prewencji i integracji społecznej. Projekt Firefighters Plus był świetną okazją, aby zaprezentować na arenie europejskiej znaczące osiągnięcia straży pożarnej w Polsce w obszarze prewencji i integracji społecznej.

Co było najtrudniejsze przy przygotowywaniu platformy?

Na początku wydawało się, że najtrudniejszy będzie aspekt techniczny, gdyż ani ja, ani druga koordynatorka projektu – st. kpt. Alicja Borucka nie mamy przygotowania informatycznego. Na szczęście narzędzia platformy Google są intuicyjne i bardzo przyjazne użytkownikom, a ponadto otrzymaliśmy mocne wsparcie techniczne od naszych kolegów z komendy, zwłaszcza bryg. Sławomira Brandta, który wciąż czuwa nad informatyczną stroną projektu. Po raz kolejny okazało się, że strażacy osiągają sukces tylko wtedy, jeśli pracują w zespole.

Strażacy z Wielkopolski korzystali z wiedzy zdobytej na kursie, organizując swoje pilotażowe przedsięwzięcia. Jak oni ocenili projekt?

Prewencja społeczna w Wielkopolsce przeszła już dawno z poziomu akcji na poziom programu – wydaje się, że pokonaliśmy największą barierę, czyli barierę mentalną wśród samych strażaków. Oni już wiedzą, że działania prewencji społecznej mają sens i przynoszą określony skutek – nie trzeba ich do tego przekonywać. No, ale „Wielkopolski program zapobiegania i walki z pożarami – edukacja i profilaktyka pożarowa” funkcjonuje w naszym województwie już od 2010 r. W każdym powiecie działa powiatowy koordynator prewencji społecznej, więc w Wielkopolsce oddolna presja szkoleniowa była silniejsza niż w innych rejonach naszego kraju. Nie mieliśmy żadnych kłopotów z naborem ochotników do testowania materiału kursowego, opinie testerów były szczegółowe, ale również niezwykle przychylne i zachęcające do dalszej pracy nad platformą, a efekty końcowe w postaci filmów dokumentujących zrealizowane w różnych powiatach działania prewencji społecznej stanowią integralną część platformy. Te filmy mówią same za siebie.

A jak ocenili projekt ci, do których były skierowane inicjatywy strażaków?

Myślę, że właśnie opinie płynące spoza środowiska strażackiego są najbardziej znaczące. Mówię o opiniach dziewcząt z młodzieżowego ośrodka socjoterapii, które strażacy przedzierzgnęli w edukatorki bezpieczeństwa pożarowego czy młodych mam, które nauczyli ratowania ich niedawno narodzonych dzieci. Ale grupy, do których dotarli dotychczas strażacy z przesłaniem bezpieczeństwa, są o wiele liczniejsze. I wszystkie informacje zwrotne były bardzo pozytywne. Bo strażacy mogą zrobić dla swojej społeczności więc niż jakakolwiek inna grupa zawodowa. Ludzie nam ufają i to stanowi nasz kapitał społeczny.

Jakim zainteresowaniem cieszy się kurs obecnie?

Uruchomiliśmy ją dopiero we wrześniu, więc trudno na razie mówić o skali zainteresowania, ale licznik odwiedzin po miesiącu wskazywał prawie 11 tys. odsłon. Platforma jest całkowicie bezpłatna, nie wymaga żadnego logowania. Wystarczy wejść na stronę www.firefightersplus.eu i już można korzystać ze wszystkich jej możliwości w taki sposób, jaki się użytkownikowi podoba. Zachęcamy do przysyłania do koordynatorów projektu swoich wniosków, opinii i propozycji dalszej rozbudowy platformy edukacyjnej Firefighters Plus. Czekamy również na oryginalne filmy z przeprowadzonych akcji prewencji społecznej. Kontakt do koordynatorów znajduje się oczywiście na platformie.

Co dalej?

Platforma stanowi własność Państwowej Straży Pożarnej, zatem możemy ją dowolnie rozbudowywać i uzupełniać. Obecnie czekamy na kolejne inspirujące historie strażackie, które będziemy mogli zamieścić na platformie, mam tu na myśli nieszablonowe działania prewencyjno-integrujące grupy druhen z OSP Byczyny (woj. małopolskie) lub historię dyspozytora KM PSP w Wadowicach, który prowadzi rodzinny dom dziecka.

Przez ostatnie dwadzieścia lat straż pożarna przeszła rewolucję sprzętowo-szkoleniową. Niestety liczba ofiar śmiertelnych w pożarach jest taka sama, jak wtedy. Co roku tracimy w ten sposób około 500 osób w całym kraju. Jeżeli chcemy ten tragiczny bilans zmniejszyć, to musimy przearanżować swoje myślenie o ratownictwie, bo większość tych ofiar nie żyje już w momencie, gdy ktoś alarmuje straż pożarną i nawet najlepiej wyszkoleni strażacy wyposażeni w najnowocześniejszy sprzęt nie mają żadnych szans na ich uratowanie. Taką szansę stwarza natomiast rozwój profesjonalnej prewencji społecznej w KSRG. Przykład krajów zachodnich pokazuje, że to się udaje. Platforma e-learningowa w obszarze prewencji i integracji społecznej może pomóc nam ten cel osiągnąć.

rozmawiała Anna Łańduch

październik 2019