Krwawiące granice

To tytuł drugiej z trzech planowanych konferencji w Centralnym Muzeum Pożarnictwa wpisujących się w trzyletnie obchody 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Tegoroczna skupiła się na 1919 r. oraz procesie kształtowania granic państwa i była jednocześnie okazją do otwarcia nowej wystawy o tym samym tytule.

11 listopada 1918 r. to symboliczna data odzyskania przez nasz kraj niepodległości. De facto jej odzyskiwanie trwało kilka lat, było okupione krwawymi powstaniami i wojnami. Przypomnijmy choćby powstania śląskie, powstanie wielkopolskie, powstanie sejneńskie, wojnę polsko-ukraińską czy wojnę o Zaolzie. Rzecz jasna w walki te wpisywali się także strażacy, jednak niewiele można znaleźć publikacji opisujących ich udział. Celem konferencji było zatem zwrócenie uwagi na rolę strażaków w walce o granice ojczyzny. Wydarzenia w CMP były też elementem świętowania 100. rocznicy wybuchu I powstania śląskiego.

W pierwszej części konferencji „Tło historyczne, walka o granice w latach 1919-1921” głos zabrali: dr hab. Urszula Oettingen – profesor UJK w Kielcach, dr hab. Maciej Marcin Fic z Uniwersytetu Śląskiego, dr Zdzisław Kościański z Zarządu Głównego Towarzystwa Pamięci i Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 i dr Paweł Krokosz z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Sesja ta koncentrowała się wokół zagadnień z sytuacji międzynarodowej tego okresu, a także kształtowania granic na południu, wschodzie i zachodzie Polski.

Druga sesja konferencji była poświęcona wkładowi strażaków w kształtowanie granic Polski. Prelekcje wygłosili: Arkadiusz Guzik z Sekcji Młodzieżowej Światowego Związku Żołnierzy AK, Kornel Buchowski z Komendy Powiatowej PSP w Sejnach, Hubert Koler z Wielkopolskiego Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach, oraz Danuta Janakiewicz-Oleksy i dr Paweł K. Gąsiorczyk z Wydziału Dokumentacji Zbiorów CMP. Podczas swoich wystąpień podkreślili udział strażaków w powstaniach śląskich, a także na ich rolę w plebiscycie na Warmii i Mazurach czy w akcjach przeciwko Niemcom na Pomorzu Gdańskim.

Przybliżono zapomnianą dziś postać Wilhelma Blachy – powstańca śląskiego, działacza społecznego i strażaka. Słuchacze dowiedzieli się więcej na temat zbrojnego konfliktu polsko-litewskiego z 1919 r., zwanego powstaniem sejneńskiego, czy życia i działalności płk. Jerzego Lgockiego – powstańca śląskiego, żołnierza, a następnie działacza strażackiego i komendanta Strażackiego Ruchu Oporu „Skała".

Wystawa „Strażacka Niepodległa 1919. Krwawiące granice” to wycieczka po historii tamtych czasów.  Ukazuje wydarzenia towarzyszące odradzającej się Rzeczypospolitej. Możemy podziwiać plakaty propagandowe, odznaki strażackie i wojskowe, zdjęcia, pocztówki, hełmy, sprzęt strażacki z epoki. Jednak centralnym punktem ekspozycji jest zbudowana w muzeum replika samochodu pancernego „Korfanty” używanego w III powstaniu śląskim, a wedle legendy zabudowanego na samochodzie strażackim.

Sierpniowa konferencja stała się także okazją do wręczenia nagród laureatom konkursu wiedzy o powstaniach śląskich. Został on przeprowadzony wśród uczestników polsko-czeskiego obozu młodzieżowych drużyn pożarnych zorganizowanego na terenie muzeum na przełomie lipca i sierpnia. 

Zwieńczeniem spotkania była projekcja interesującego filmu dokumentalnego „Mysłowice 1919”, przygotowanego przez Muzeum Miasta Mysłowice.

A.Ł.
fot. Anna Łańduch / red. PP

sierpień 2019