Jedyna w swoim rodzaju

Francja bez wątpienia wniosła duży wkład w rozwój pożarnictwa. W okresie międzywojennym polskie straże z małych miast i wsi podbiła motopompa Federation firmy Delahaye.

W 1793 r. w Paryżu powstała straż pożarna, zreformowana w 1811 r. przez cesarza Napoleona. Stworzono ją na wzór wojskowy, włączając w struktury pionierów, tj. wojska inżynieryjne. W 1900 r. swoją działalność rozpoczęła w tym mieście organizacja CTIF. Jej celem było zacieśnianie współpracy między strażakami i inżynierami. Historię francuskiej myśli technicznej reprezentuje w CMP motopompa firmy Delahaye.  

Założycielem firmy był Emile Delahaye. Urodził się w 1843 r. w Tours, w środkowej Francji. Wraz z Louisem Renault należał do pionierów francuskiej motoryzacji. Studiował inżynierię w Arts et Métiers ParisTech - elitarnej szkole inżynierskiej. Na praktyki wyjechał do Belgii. Działalność gospodarczą rozpoczął w rodzinnym Tours. Tam zakupił warsztat, w którym produkował cegły i wyroby ceramiczne. Wkrótce przestawił produkcję na pompy przemysłowe i silniki parowe. Od 1888 r. produkował silniki do statków parowych. W fabryce w Tours pracowało wówczas około 80 osób.

Konstruktor wyścigówek

Emil Delahaye coraz uważniej obserwował rodzącą się motoryzację. W 1894 r. zbudował pierwszy samochód i zaprezentował go na pokazach automobilowych w Paryżu. Dwa lata później wystartował w rajdzie Paryż-Marsylia, kierując własnym samochodem. Pojazdy Delahaye’a cieszyły się popularnością wśród majętnej klienteli. Wśród ich nabywców był Georges Morane, który miał w Paryżu własny zakład. Zaproponował Emilowi Delahaye współpracę. Zapadła decyzja o połączeniu firm. W 1898 r. całość produkcji przeniesiono do Paryża. Zachowano nazwę Dalahaye (pełna nazwa brzmiała: La Societé des Automobiles Delahaye, Paris), także po śmierci w 1905 r. Emila Delahaye'a. Od tej pory firmą kierowała rodzina Morane. Fabryka specjalizowała się w produkcji samochodów. Produkowano także łodzie motorowe i silniki przemysłowe. Najlepsze wyniki osiągała sprzedaż samochodów osobowych i wyścigowych.

Ale nie tylko. Firma Delahaye zasłużyła się również w motoryzacji francuskich straży pożarnych, w szczególności Paryża. W 1907 r. jednostka ze stolicy zakupiła samochód tej firmy z autopompą Farcot, pierwszy tego typu w kraju. W następnym roku kolejne sześć takich pojazdów, czyniąc jednostkę całkowicie zmotoryzowaną.

Sprzęt pożarniczy

Popyt na sprzęt strażacki skłonił zarząd fabryki do uruchomienia działu pożarniczego. W latach 20. i 30. XX w. firma produkowała ciężarówki pożarnicze wyposażone w autopompę o wydajności 2000 l/min, a także autodrabiny, cysterny i sanitarki. Oprócz podwozi samochodowych produkowano motopompy przewoźne-dwukołowe własnej konstrukcji. W ofercie znajdowały się dwa rodzaje: o wydajności 650 i 1000 l/min. Dla jednostek niemajętnych skonstruowano motopompę o mniejszej wydajności i gabarytach. Producent nazwał ją Federation (Związkowa), na cześć Francuskiego Narodowego Związku Straży Pożarnych, co miało nadać jej status sprzętu ogólnonarodowego. Był to początek lat 20. XX wieku. Tym samym firma Delahaye znalazła się w grupie pionierów producentów motopomp na świecie. Motopompa zdobyła I nagrodę w konkursie w Paryżu w 1922 r. W następnym roku powtórzyła ten sukces na konkursie w miejscowości Boulogne-sur-Mer.

Delahaye w Polsce

Firma Delahaye poszukiwała rynków zbytu za granicą. Odrodzenie się kilku państw w Europie po zakończeniu I wojny światowej stwarzało ku temu dobre możliwości. Głównym przedstawicielem na Polskę została firma Auto-Koncern z siedzibą w Warszawie przy ul. Wierzbowej 8. Był tam sklep i salon samochodowy, jeden z pierwszych w stolicy. Oferował samochody marek: Rochet-Schneider z Lyonu, Excelsior z Zaventhem (Belgia) oraz Chrysler z Detroit. Na polski rynek skierowano wspomnianą motopompę Federation. Napędzał ją silnik jednocylindrowy. Wydajność pompy wynosiła około 250 l/min. Pompa miała trzy cylindry. Zbiornik paliwa mieścił 3 l. Wąż ssący o średnicy 40 mm potrafił zassać wodę z głębokości do 7 m. Istniała możliwość zakupu dwukołowego wózka. Na nim producent montował skrzynkę na narzędzia, mieszczącą 80 m węża o średnicy 45 mm, dwa hydranty, topór, sznury i komplet kluczy. Oferta dotyczyła czterech wariantów transportu tej motopompy: przez strażaków za pomocą specjalnych noszy, na wózku ręcznym dwukołowym, na jednokołowym wózku zbliżonym wyglądem do taczki oraz na podwoziu specjalnym, jako dwukołową przyczepę do samochodu.

Motopompa Federation znajduje się w zbiorach Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach. Jest w nich jedynym przedstawicielem francuskich motopomp. W Polsce kupowały ją straże z małych miast i wsi. Eksponat przekazała do CMP w sierpniu 1979 r. Ochotnicza Straż Pożarna z małej wioski Sierbowice koło Pilicy. Firma Delahaye zaprzestała działalności w połowie lat 50. XX wieku.

Dariusz Falecki jest naczelnikiem Wydziału Naukowo-Oświatowego w Centralnym Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach

Literatura

[1] W. Rychter, Dzieje samochodu, Warszawa 1987.

[2] Katalog firmowy w języku francuskim z około 1924 r.

[3] Katalog firmowy w języku polskim z około 1924 r.