Inwestycja w przyszłość

Państwowa Straż Pożarna tuż po powołaniu składała się z ponad 820 jednostek organizacyjnych. Przejęły one majątek byłej terenowej ochrony przeciwpożarowej.

Były to m.in. budynki komend wojewódzkich i rejonowych straży pożarnych, a także włączonych do Państwowej Straży Pożarnej zakładowych zawodowych straży pożarnych. Do PSP należało blisko 2000 budynków o łącznej kubaturze ponad 4 mln m3. Ich stan techniczny był zróżnicowany – większość wymagała remontu, wiele nadawało się jedynie do całkowitego wyburzenia, inne nie spełniały praktycznie żadnych standardów socjalnych. W 1992 r. prowadzonych było blisko 70 inwestycji budowlanych. Po powołaniu PSP postanowiono je kontynuować, a także – począwszy od 1993 r. – rozpoczynać każdego roku budowę minimum sześciu nowych obiektów. Niestety, ograniczenia budżetowe w pierwszej połowie lat 90. wykluczyły realizację wielu planów inwestycyjnych bądź spowodowały znaczne ich wydłużenie. Nowe obiekty pozyskiwano więc także poprzez wykupienie bądź przejęcie nieruchomości po likwidowanych przedsiębiorstwach i od wojska, jak na przykład kompleks koszarowy pod Centralną Szkołę PSP w Częstochowie.

Inwestycja centralna (1994-2006)

Zdecydowany rozwój inwestycji nastąpił po 1995 r. Przyczyniła się do tego uchwała nr 17/94 Rady Ministrów z 14 kwietnia 1994 r., którą komendant główny PSP został zobowiązany do utworzenia czternastu baz sprzętu specjalistycznego, zlokalizowanych w województwach: szczecińskim, gdańskim, olsztyńskim, bydgoskim, białostockim, poznańskim, warszawskim, łódzkim, wrocławskim, kieleckim, lubelskim, krakowskim, rzeszowskim i katowickim. Budowa nowych obiektów i rozbudowa istniejących miała stworzyć warunki do skutecznej realizacji zadań ratowniczych przy akcjach dużych, długotrwałych oraz wymagających użycia znacznych zasobów specjalistycznego sprzętu. Koszty inwestycji miały być pokryte w większości z budżetu państwa, ale też środków pozabudżetowych. Inwestycja centralna (nazywana potem wieloletnią) pierwotnie zaplanowana była na 3 lata, ostatecznie jednak trwała 11 lat.

W pierwszych latach funkcjonowania PSP prowadzone w jednostkach PSP inwestycje finansowane były centralnie, za pośrednictwem Komendy Głównej PSP. Decyzje o rozpoczęciu poszczególnych inwestycji i wielkości przeznaczonych na nie nakładów finansowych podejmowane były więc w KG PSP. Zmianę wprowadziła od 1 stycznia 1999 r. reforma administracyjna kraju. Budowę obiektów służących jednostkom PSP, finansowaną w ramach inwestycji centralnej, przejęły powiatowe jednostki samorządu terytorialnego. Od tego roku w ramach budżetu KG PSP prowadzono jedynie inwestycje w jednostkach podległych bezpośrednio komendantowi głównemu PSP.

Inwestycja centralna zakończyła się formalnie 31 grudnia 2005 r. Jej wartość, uwzględniając wszystkie źródła finansowania, wyniosła blisko 600 mln zł, w tym 445 mln zł z budżetu państwa. Środki te pozwoliły na realizację różnorodnych inwestycji budowlanych w ramach utworzenia 16 baz sprzętu specjalistycznego (zrealizowano 136 zadań budowlanych), a także na budowę poligonu pożarniczego w Szkole Podoficerskiej PSP w Bydgoszczy. Inwestycja centralna była jednym z najważniejszych procesów w rozwoju Państwowej Straży Pożarnej pod względem infrastruktury budowlanej i zaplecza logistycznego.

Program modernizacji (2007-2011)

Dostosowanie jednostek PSP do współczesnych wymagań technologicznych to jeden z głównych celów „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biura Ochrony Rządu w latach 2007-2009”. Projekt powstał w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji. W 2009 r. jego realizację wydłużono do roku 2011. Program zakładał wymianę i uzupełnienie wyposażenia PSP, a także modernizację bazy lokalowej. Po uchwaleniu przez Sejm ustawy modernizacyjnej dla PSP przeznaczono 90 mln zł na budowę nowych i modernizację użytkowanych obiektów. Za priorytety przyjęto:

• budowę nowych obiektów w tych miejscowościach, w których istniejące strażnice znajdowały się w bardzo złym stanie technicznym i były przewidziane do rozbiórki (zgodnie z zaleceniami, między innymi inspekcji bhp i nadzoru budowlanego, strażnice należało sukcesywnie wycofywać z eksploatacji i rozbierać, gdyż brak było ekonomicznego uzasadnienia prowadzenia w nich robót budowlanych),
• rozbudowę strażnic, w których pomieszczenia dla załóg nie spełniały podstawowych wymagań socjalno-bytowych, oraz w których brakowało stanowisk garażowych czy pomieszczeń do przechowywania, konserwacji i naprawy sprzętu pożarniczego,
• modernizację istniejących strażnic pod kątem poprawy warunków socjalno-bytowych, spełnienia wymagań wynikających z obowiązujących przepisów sanitarnych, dostosowania obiektów do wymogów eksploatacji i przechowywania nowego typu sprzętu ratowniczego, a także zmniejszenia bieżących kosztów utrzymania.

W latach 2007-2011 ze środków programu sfinansowano m.in. 37 zadań budowlanych – wybudowano 17 nowych obiektów, przebudowano lub rozbudowano 20 istniejących, powstało 266 nowych stanowisk garażowych. Inwestycje te przyczyniły się do unowocześnienia bazy lokalowej PSP, poprawienia stanu bezpieczeństwa w wielu jednostkach, a także pozwoliły na obniżenie kosztów ich utrzymania.

Najnowsze inwestycje (2012-2017)

Komendy wojewódzkie PSP po zakończeniu „Programu modernizacji... w latach 2007-2011” realizowały inwestycje budowlane ze środków finansowych pozyskanych przede wszystkim od wojewodów. Dodatkowe środki finansowe uruchamiało również Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w ramach rezerwy celowej budżetu państwa, były jednak mniejsze niż fundusze z pozostałych źródeł, z których korzystały komendy wojewódzkie PSP. Jednostki podległe bezpośrednio komendantowi głównemu PSP otrzymywały środki finansowe będące w dyspozycji komendanta głównego PSP (pochodziły one także z MSW). Zrealizowano dzięki nim m.in. budowę wolnostojącej klatki schodowej w Szkole Podoficerskiej PSP w Bydgoszczy, ukończono budowę Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach, a także budowę bloku dydaktyczno-hotelowego w Centralnej Szkole PSP (inwestycja realizowana była w latach 2000-2013).

Obecnie wdrażany jest „Program modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Biura Ochrony Rządu w latach 2017-2020”. Przyczyni się on do dalszego rozwoju infrastruktury budowlanej PSP poprzez budowę nowych obiektów, a także modernizację użytkowanych budynków. Przewidziana kwota około 400 mln zł przeznaczona jest na realizację 52 zadań budowlanych.

***

Podsumowując 25-letnie istnienie Państwowej Straży Pożarnej, należy z satysfakcją stwierdzić, że był to czas, w którym nastąpił znaczny rozwój infrastruktury budowlanej i zaplecza logistycznego PSP. Wybudowano i zmodernizowano około 500 obiektów. Wiele budynków stanowiących bazę lokalową dla jednostek ratowniczo-gaśniczych i komend PSP różnego szczebla, stanowisk koordynacji i nadzoru działań ratowniczych nie odbiega dziś od europejskiego poziomu i może być wzorem dla innych krajów pod względem zastosowanych w nich nowoczesnych rozwiązań.              

Materiał opracowano na podstawie artykułu Marka Płoticy i Wadima Karpińskiego, „Baza lokalowa Państwowej Straży Pożarnej 1992-2012”, w: „20 lat Państwowej Straży Pożarnej. 1992-2012”, Szkoła Aspirantów PSP w Krakowie, Komenda Główna PSP, s. 326-344.

Komenda Wojewódzka PSP w Warszawie [fot. 1]

Po latach stacjonowania w historycznym (wzniesionym w latach 30. ubiegłego wieku), lecz ciasnym budynku przy ul. Polnej, warszawscy strażacy przeprowadzili się do nowej siedziby przy ul. Domaniewskiej. Prace budowlane rozpoczęto w 2010 r. Czterokondygnacyjny obiekt o kubaturze ponad 11,3 tys. m3 zajmuje powierzchnię zabudowy 706 m2. Powierzchnia całkowita wynosi 4222 m2, a użytkowa 3514 m2. Całkowity koszt inwestycji wyniósł 21 mln zł.

fot. Piotr Tabencki

Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza nr 17 w Warszawie [fot. 2]

Budowę strażnicy na warszawskim Ursynowie ukończono w 2005 r. Tę dzielnicę Warszawy zamieszkuje ponad 140 tys. ludzi, a przez ponad 25 lat nie miała ona własnej jednostki straży pożarnej. Budynek spełnia wszelkie wymogi socjalne dla zmiany służbowej, mieści część administracyjną, garaż na 14 stanowisk, a nawet piętrowy garaż dla samochodów strażaków pełniących służbę. Ze względu na swoją infrastrukturę stanowi również zaplecze dla sprzętu gaśniczego i ratowniczego dla całej aglomeracji warszawskiej. To najnowocześniejsza strażnica w kraju. Całkowity koszt realizacji tej inwestycji wyniósł 12,5 mln zł; 25% pokryto z budżetu państwa, a w 75% budowę sfinansowało miasto stołeczne Warszawa. 

fot. Leszek Borlik

Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza nr 5 w Łodzi [fot. 3]

Nowy obiekt powstał w miejscu wyburzonych budynków strażnicy sprzed ponad 100 lat. Ponieważ istniały plany poszerzenia ulicy, przy której znajduje się jednostka, przez wiele dziesięcioleci nie prowadzono w niej żadnych remontów – budynek miał zostać w perspektywie wyburzony, a jednostka przeniesiona w inne miejsce. Po zmianie planów powstała możliwość budowy nowej strażnicy. Inwestycję oddano do użytku w 2010 r. Budynek ma charakter koszarowo-socjalny, mieści sześć stanowisk garażowych.

Komenda Powiatowa PSP i Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza w Żaganiu [fot. 7]

To jedna z najładniejszych i najnowocześniejszych polskich strażnic. Według tego samego projektu wzniesiono również jednostkę w Gorzowie Wielkopolskim. Bardzo nowoczesna bryła budynku, warunki socjalno-koszarowe, administracyjne i do obsługi sprzętu pozwalają uznać go za jeden z najlepiej zaprojektowanych obiektów strażnic. Nad szarą aluminiową elewacją z przeszklonymi ścianami góruje szklana wieża obserwacyjna, nawiązująca do historycznego zadania straży, jakim było wypatrywanie pożaru. Budynek mieści Komendę Powiatową PSP i jednostkę ratowniczo-gaśniczą z garażem na 14 stanowisk. Inwestycję zakończono w 2011 r.

fot. archiwum KP PSP w Żaganiu

Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza nr 1 w Poznaniu [fot. 8]

Strażnica została oddana do użytku w 2003 r., w 126. rocznicę powstania Poznańskiej Zawodowej Straży Pożarnej.Budynek nawiązuje do staromiejskiej zabudowy Poznania. Obiekt wybudowano w 399 dni! Strażnica jest budynkiem czterokondygnacyjnym na planie trójkąta. Powierzchnia całkowita wynosi ponad 5 tys. m2, kubatura ponad 11 tys. m3.

fot. Sławomir Brandt/archiwum PP

Poligon Szkoły Aspirantów PSP w Poznaniu [fot. 4]

Budowa poligonu poznańskiej Szkoły Aspirantów PSP trwa konsekwentnie od 2003 r., kiedy to pozyskano od Lasów Państwowych prawie 6 ha ziemi w Luboniu pod Poznaniem (około 6 km od samej szkoły). Oprócz zaplecza sanitarnego oraz metodycznego wybudowano tam sektory ratownictwa szynowego, chemicznego, drogowego oraz budowlanego. Powstały także: komora wysiłkowo-dymowa, atrapa stacji paliw płynnych i gazowych, komora ogniowa, trenażer pożarów wewnętrznych, hala magazynowa oraz stanowisko ratownictwa wysokościowego i sportu pożarniczego. Stopniowo rozbudowywano stanowiska ćwiczebne do przeprowadzania dochodzeń popożarowych, ratownictwa ekologicznego, obsługi sprzętu mechanicznego i podręcznego sprzętu gaśniczego. Teren szkolnego poligonu pożarniczego został dodatkowo powiększony o ponad 5 ha, co zapewniło możliwość rozwoju bazy poligonowej szkoły.

fot. archiwum SA PSP w Poznaniu

Centralna Szkoła PSP w Częstochowie [fot. 5]

Centralna Szkoła Państwowej Straży Pożarnej funkcjonuje od 1994 r. Budynki, stanowiące obecnie obiekty dydaktyczne i bazę socjalną szkoły, wcześniej przez ponad 100 lat służyły wojsku. W 1989 r. zlikwidowano stacjonujący w Częstochowie VI Warszawski Pułk Zmechanizowany, a koszary przekazane zostały Państwowej Straży Pożarnej. Centralna Szkoła PSP zajęła działkę przy ul. Sabinowskiej, o powierzchni ponad 13 ha oraz nieruchomość niezabudowaną przy ul. Kościelnej, o powierzchni 2,5 ha. Większość zabudowań powstała w 1906 r., więc ich renowacja i przebudowa odbywała się pod okiem konserwatora zabytków. W 2012 r. otwarto nowy budynek dydaktyczno-hotelowy (jego budowę rozpoczęto w 2000 r.). Inwestycja pochłonęła prawie 31 mln zł blisko 2,5 mln zł pochodziło z dochodów własnych szkoły. Budynek został wyposażony w najnowocześniejszy sprzęt i infrastrukturę, a także energooszczędne technologie, pozwalające zminimalizować koszty eksploatacji.

fot. Centralna Szkoła PSP – widok z lotu ptaka fot. Nowak/archiwum PP

Szkoła Główna Służby Pożarniczej [fot. 6]

Budynek szkoły dla kandydatów na strażaków powstał tuż przed II wojną światową. Przed jej wybuchem ukończył ją jeden rocznik. Szkoła działała w trakcie okupacji, a w 1944 r. były to powstańcze koszary. Po wojnie siedziba szkoły stopniowo była rozbudowywana, otrzymała też zabudowania pobliskiego liceum. Charakterystyczna jest kładka nad ul. Urzędniczą, pozwalająca na przechodzenie studentów między kompleksami bez konieczności podbijania przepustek. Ważnym etapem rozwoju bazy lokalowej SGSP było rozpoczęcie w 2004 r. budowy nowoczesnego obiektu dydaktycznego. Został on oddany do użytku w 2007 r.

fot. XX

Centralne Muzeum Pożarnictwa [fot. 9]

Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach otwarto 14 września 1975 r. Początkowo jego siedzibą była zabudowa byłego hitlerowskiego Zastępczego Więzienia Policyjnego. Stan pomieszczeń wystawienniczych pierwszej siedziby pozostawiał jednak wiele do życzenia. Po obfitych opadach deszczu dochodziło do zalewania hal ekspozycyjnych i w konsekwencji do niszczenia muzealiów. Budowa nowoczesnej siedziby była więc niezbędna. Pierwsze dwie nowo wybudowane hale wystawiennicze oddano do użytku w maju 1991 r., halę nr 3 w 1996 r., a w 2005 r. ukończono hale 4 i 5. Całą inwestycję zrealizowano w latach 1979-2014.

fot. archiwum CMP w Mysłowicach

maj 2017