Grupa do zadań medycznych

Strażacy od kilkunastu lat prowadzą intensywne szkolenia w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy, rokrocznie muszą poddawać się wszelkiego rodzaju egzaminom i sprawdzianom potwierdzającym ich wiedzę i umiejętności praktyczne w tym zakresie ratownictwa. Wielu funkcjonariuszy PSP (prawie 2 tys.) ma wykształcenie medyczne, pracują jako dyspozytorzy medyczni lub członkowie/kierownicy zespołów ratownictwa medycznego (ok. 900). Ten olbrzymi potencjał ratowniczy nie jest jednak do końca wykorzystywany. 

W ostatnich tygodniach wiele uwagi poświęcono zagadnieniom związanym z rozszerzeniem zakresu kompetencyjnego i sprzętowego dla jednostek ochrony przeciwpożarowej w obszarze ratownictwa medycznego. Jest to ściśle związane z pracami legislacyjnymi nad ustawą o ochronie ludności. Wedle zapisów tegoż projektu ochrona ludności „stanowi zintegrowaną działalność organów administracji publicznej i podmiotów realizujących zadania ochrony ludności mającą na celu zapewnienie bezpieczeństwa obywateli, porządku publicznego, ochronę życia i zdrowia osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz ochronę mienia, środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego na wypadek wystąpienia sytuacji zagrożenia, m.in. poprzez: zapewnienie zasobów, które mogą być wykorzystane w celu realizacji zadań ochrony ludności”.

W ramach ochrony ludności wykonywane są zadania polegające m.in. na reagowaniu i podejmowaniu interwencji oraz działań ratowniczych przez właściwe podmioty ochrony ludności, zapewnieniu osobom poszkodowanym lub ewakuowanym pomocy doraźnej, czy zapewnieniu osobom poszkodowanym opieki medycznej. W definicję sytuacji związanych z wystąpieniem zagrożenia wpisują się m.in. katastrofy naturalne, awarie techniczne, które w pewnych niekorzystnych okolicznościach mogą przybrać formę zdarzeń masowych, a tu już zachodzi potrzeba udzielenia pomocy większej niż zazwyczaj liczbie poszkodowanych. 

Mobilna izba przyjęć

Analiza przygotowania służb ratowniczych, a więc podmiotów ochrony ludności, o których również mowa we wspomnianym projekcie, do działań w zdarzeniach masowych, a także doświadczenia walki z zagrożeniem epidemicznym (wirus SarsCov-2) wskazuje na pewne braki i ograniczenia w tym obszarze - tak sprzętowe, jak i organizacyjne.

Wydaje się, że receptą na poprawę takiego stanu rzeczy jest zwiększenie efektywności działania służb ratowniczych dzięki ich odpowiedniemu wyposażeniu i wyszkoleniu. Państwowa Straż Pożarna nie dysponuje w każdym województwie dostatecznymi zasobami sprzętu niezbędnego do działań w przypadku zagrożeń masowych, którym mogłaby wspierać jednostki ochrony zdrowia. Rezerwy sprzętowe do zdarzeń masowych niezbędne w obszarze opieki przedszpitalnej w jednostkach ochrony zdrowia praktycznie zaś nie istnieją. Zasadne wydaje się zatem pozyskanie specjalistycznych pojazdów ratownictwa medycznego, które stanowiłyby swoistą mobilną izbę przyjęć, możliwą do stworzenia w dowolnym punkcie - czy to na miejscu katastrofy, czy przed budynkiem szpitala, wyposażoną w miejsce do segregacji poszkodowanych lub chorych, rezerwowe źródła tlenu, respiratory, nosze, zapas środków opatrunkowych i ochronnych, łóżka w pojeździe dla ciężej poszkodowanych lub chorych oraz stanowisko pracy personelu medycznego i strażaków. Taki pojazd, głównie dzięki środkom z Budżetu Obywatelskiego Miasta Krakowa, został zakupiony do JRG 1 Komendy Miejskiej PSP w Krakowie. Warto dodać, że podobne pojazdy mają już w wyposażeniu choćby strażacy z Niemiec - można było je zobaczyć w trakcie ostatnich targów Interschutz, gdzie były szeroko prezentowane.

Koncepcja pojazdu opiera się na jego dwufunkcyjności. Z jednej strony to samochód z przestrzenią medyczną jak w typowym ambulansie, jednak znacznie większą, umożliwiającą wykonywanie czynności ratowniczych podczas ewakuacji poszkodowanego. W przestrzeni tej zamontowano na lawecie nosze oraz trzy miejsca do udzielania pomocy w pozycji siedzącej (lżej poszkodowanym), które można zamienić na dodatkowe miejsce leżące. Z drugiej strony to mobilna baza sprzętu medycznego, takiego jak plecaki ratownicze, środki opatrunkowe, deski ortopedyczne, nosze składane, zestawy do tlenoterapii masowej itp. Docelowo przestrzeń logistyczna jest przygotowana tak, aby stanowić mobilną bazę sprzętu medycznego dla województwa małopolskiego (podobne bazy istnieją już w kilku województwach i opierają się na przyczepach ze sprzętem). Dzięki dodatkowemu wyposażeniu przedziału medycznego (fotel koordynatora medycznego, laptop, drukarka, monitor, umywalka itp.) pojazd może funkcjonować również jako punkt medyczny, np. przy zabezpieczaniu dużych wydarzeń na terenie Krakowa i województwa małopolskiego. 

GRMed Małopolska 1

Zakup nowego pojazdu, w pełni zaprojektowanego na potrzeby wsparcia medycznego, z możliwością przyjęcia kilkunastu poszkodowanych jednocześnie i transportu kilku poszkodowanych, stanowił milowy krok do zbudowania na bazie JRG 1 w Krakowie Grupy Ratownictwa Medycznego, wspierającej działania podmiotów ochrony zdrowia na terenie Krakowa i całej Małopolski. Wysiłki wielu funkcjonariuszy zostały zwieńczone 5 października 2022 r. rozkazem małopolskiego komendanta wojewódzkiego PSP dotyczącym powołania Grupy Ratownictwa Medycznego Małopolska 1 (GRMed Małopolska 1).

GRMed to jednostka taktyczna przewidziana do prowadzenia i/lub wspierania działań z zakresu ratownictwa medycznego, w tym realizowanego przez jednostki Państwowego Ratownictwa Medycznego, w ramach medycznych działań ratowniczych (przede wszystkim świadczeń zdrowotnych wykonywanych przez ratowników medycznych oraz kwalifikowanej pierwszej pomocy wykonywanych przez pozostałych członków grupy). Grupa będzie uczestniczyła głównie w akcjach ratowniczo-gaśniczych w trybie interwencyjnym oraz zabezpieczeniu działań ratowniczo-gaśniczych. Należy zaznaczyć, że w Małopolsce już wcześniej istniał podobny pododdział - Pluton Ratownictwa Medycznego „Medyk”, który niejako przetarł szlak dla powstania Grupy.

Ustalono, że GRMed będzie funkcjonowała w trzech głównych wariantach, a oprócz wspomnianego wyżej pojazdu SCRMed w jej skład wejdzie SLRMed z OSP Chrzanów, gdzie już od kilku lat funkcjonuje ambulans, a członkami są ratownicy medyczni (także ci będący jednocześnie funkcjonariuszami PSP).

Podstawowy wariant działania to A1 - działania realizowane są w nim z wykorzystaniem pojazdu SCRMed przez trzech funkcjonariuszy z JRG 1, z których jeden to ratownik medyczny. W tym wariancie grupa będzie dysponowana na obszarze centralnej i południowo-wschodniej części Małopolski, tj. 14 powiatów, w tym miasta Kraków.

Wariant A2 przedstawia się analogicznie, z tym że skład osobowy i sprzętowy będzie pochodził z OSP Chrzanów i przewidziany jest do dysponowania na teren sześciu powiatów z północno-zachodniej części Małopolski.

Wariant B obejmuje, oprócz składu osobowego i sprzętowego z wariantu A1, pojazd SLRr z minimum pięcioma ratownikami, łącznie z dowódcą JRG 1 (w szczególnych sytuacjach liczbę ratowników kpp można zwiększyć do sześciu lub siedmiu). W tym wariancie będą realizowane działania przy zdarzeniach masowych, kiedy zajdzie konieczność sprawienia namiotów pneumatycznych stanowiących wyposażenie SCRMed, dla dużej liczby poszkodowanych, ale niewymagających natychmiastowej pomocy medycznej (mała liczba „czerwonych”).

Ostatni z wariantów - C został przygotowany z myślą o zdarzeniach masowych z dużą liczbą poszkodowanych, wymagających po wstępnym triage’u natychmiastowej pomocy przekraczającej zakres kpp, a więc angażujących więcej wykwalifikowanego personelu medycznego, tj. ratowników medycznych, i jeszcze więcej sprzętu logistycznego i medycznego. W tym wariancie ratowników medycznych z JRG 1 i OSP Chrzanów wesprą ratownicy medyczni z innych powiatów w Małopolsce (głównie ościennych w stosunku do powiatu, w którym wystąpi zagrożenie) będący w danym dniu na służbie. 

Szkolenia i ćwiczenia

W zasadach funkcjonowania GRMed zapisano, że jej członkowie powinni przynajmniej raz w roku wziąć udział w specjalistycznych szkoleniach z zakresu ratownictwa medycznego, a w szczególności zabezpieczenia medycznego i logistycznego zdarzeń mnogich i masowych, segregacji poszkodowanych itp.

Dodatkowo GRMed, jako pododdział stanowiący odwód operacyjny Małopolskiego Komendanta Wojewódzkiego PSP, od początku swego istnienia jest przewidziana do udziału w ćwiczeniach rangi wojewódzkiej, wraz z innymi pododdziałami i grupami specjalistycznymi. Pierwsze tego typu ćwiczenia GRMed ma już za sobą. W październiku i listopadzie grupa w wariancie C wzięła udział w ćwiczeniach w tunelach drogowych oddanych do użytku w ostatnim czasie na tzw. Trasie Łagiewnickiej w Krakowie i w najdłuższym tego typu obiekcie na drodze S7, potocznie nazywanej Zakopianką.

Podsumowanie

Niezależnie od zmian legislacyjnych i roli, jaką będą odgrywały jednostki KSRG w systemie ratownictwa medycznego w naszym kraju, zakup pojazdu tego typu oraz powołanie GRMed Małopolska 1 wydaje się krokiem we właściwym kierunku. Po długich godzinach dyskusji, chociażby podczas ostatniego X Ogólnopolskiego Kongresu Ratowników Medycznych w Krakowie w dniach 27-29 października br., na którym pojazd był prezentowany, potrzebę taką dostrzegają również przedstawiciele środowiska medycznego.

Zaprojektowany pojazd pewnie nie jest idealny, a ćwiczenia i działania przyniosą dalsze wnioski co do poprawy jego funkcjonalności. Należy jednak z całą stanowczością zaakcentować, że choć w przyszłości będzie doposażany w sprzęt medyczny zgodnie z wymogami ambulansu typu C, ma stanowić wsparcie działań systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego w przypadku nagłego pojawienia się dużej liczby poszkodowanych lub chorych oraz służyć do zabezpieczenia medycznego podczas działań ratowniczo-gaśniczych o zwiększonym ryzyku wystąpienia urazu ratowników.

Powołana przez MKW PSP Grupa Ratownictwa Medycznego Małopolska 1 nie będzie zastępowała zespołów ratownictwa medycznego nawet w czasie zdarzeń masowych - ma stanowić jedynie wsparcie dla PRM, swoistą bazę sprzętową i osobową, tak aby działania ratownicze w tak ekstremalnych warunkach przebiegły jak najsprawniej i udało się pomóc jak największej liczbie poszkodowanych, bo o to nam wszystkim chodzi, prawda?