Drewniana dokumentacja

Od momentu, w którym pisałem na łamach PP o wątpliwościach związanych z odpowiedzialnością posiadacza nieruchomości za usunięcie drzew i krzewów, sporo się zmieniło. Głównie za sprawą wejścia w życie ustawy z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1045).

Nowe przepisy miały usprawnić funkcjonowanie samorządów, m.in. w zakresie ochrony oraz usuwania drzew i krzewów, o których mowa w ustawie z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (DzU z 2013 r. poz. 627, ze zm.). Zmiana ustawy o ochronie przyrody jest również konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 1 lipca 2014 r., sygn. SK 6/12, (DzU z 2014 r., poz. 926, szerzej o wyroku w artykule „Wycięcie drzew”, PP 10/2014, dostępnym także na stronie www.ppoz.pl).

Zmiany w ustawie o ochronie przyrody

Wprowadzone w ustawie o ochronie przyrody zmiany dotyczą przede wszystkim obniżenia wysokości opłat za usunięcie drzew lub krzewów oraz kar administracyjnych z tym związanych, zróżnicowania wysokości tych kar w zależności od okoliczności sprawy oraz uregulowania kwestii usuwania drzew w razie konieczności ich usunięcia oraz usprawnienia procedur związanych z wydawaniem zezwoleń na usunięcie drzew lub krzewów. Część przepisów ma charakter porządkujący, np. w związku z licznymi wątpliwościami dotyczącymi zakresu pojęć „drzewo”, „krzew” i „plantacja” wprowadzono ich definicje.

Zmiany w przepisach pozwolą unikać sytuacji, w których ktoś musi zapłacić karę nieproporcjonalnie wysoką do wyrządzonej szkody, na przykład za wycięcie złamanego drzewa, które zagrażało jego bezpieczeństwu.

Usuwanie drzew i krzewów przez jednostki ochrony przeciwpożarowej

Istotną zmianą ustawy o ochronie przyrody jest regulacja dotycząca usuwania drzew i krzewów, między innymi przez jednostki ochrony przeciwpożarowej. Punkt 13 w art. 83f ust. 1 ustawy przewiduje bowiem sytuację, w której usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości może nastąpić bez uzyskania zezwolenia. Przesłanką usunięcia drzewa lub krzewu jest prowadzenia akcji ratowniczej przez jednostki ochrony przeciwpożarowej.

Pkt 14 lit. a w art. 83f  ust. 1 ustawy stanowi zaś, że usunięcie drzewa lub krzewu może nastąpić bez uzyskania zezwolenia w przypadku drzew lub krzewów stanowiących złomy lub wywroty, które są usuwane przez jednostki ochrony przeciwpożarowej, jednostki Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, właścicieli urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego (urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej), zarządców dróg, zarządców infrastruktury kolejowej, gminne lub powiatowe jednostki oczyszczania lub inne podmioty działające w tym zakresie na zlecenie gminy lub powiatu.

Ustawa o ochronie przyrody wprowadza definiuje pojęć „wywrot” oraz „złom”. Wywrotem nazywane jest drzewo lub krzew wywrócone w wyniku działania czynników naturalnych, wypadku, katastrofy w ruchu lądowym, wodnym, powietrznym lub katastrofy budowlanej (art. 5 pkt 26c ustawy). Złom zaś to drzewo, którego pień uległ złamaniu, lub krzew, którego pędy uległy złamaniu - w wyniku działania czynników naturalnych, wypadku, katastrofy w ruchu lądowym, wodnym, powietrznym, lub katastrofy budowlanej (art. 5 pkt 26d ustawy).

Usunięcie drzew lub krzewów w sytuacjach, o których mowa powyżej, nakłada pewne obowiązki na podmioty dokonujące tego usunięcia, w tym na jednostki ochrony przeciwpożarowej.

Zgodnie bowiem z art. 83f ust. 2 ustawy podmioty te, wśród nich jednostki ochrony przeciwpożarowej, w terminie 30 dni od dnia usunięcia drzewa lub krzewu przekazują do organu właściwego do wydania zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu informację o terminie, miejscu i przyczynie ich usunięcia oraz liczbie drzew lub powierzchni usuniętych krzewów, a także dokumentację fotograficzną przedstawiającą usunięte drzewo lub krzew.

Pierwotnie projekt ustawy nakładał na powyższe podmioty jedynie obowiązek sporządzenia pisemnej informacji, jednak w trakcie prac uzupełniono go o konieczność sporządzenia dokumentacji fotograficznej przedstawiającej usunięte drzewo lub krzew. Jej sporządzenie - pozornie wyglądające na komplikujące działanie jednostek ochrony przeciwpożarowej - w praktyce nie powinno nastręczać szczególnych kłopotów, zwłaszcza że każdy obywatel posiada telefon komórkowy, którym można bez problemów zrobić zdjęcie.

Przepis nakładający na jednostki ochrony przeciwpożarowej obowiązek sporządzenia informacji oraz dokumentacji fotograficznej jest bardzo ogólny. Nie określa, w jakiej formie powinna być przekazana informacja, jak i fotografia. Dopuszczalna jest więc, moim zdaniem, zarówno formuła elektroniczna (mail), jak i papierowa czyli pismo wraz z wydrukiem zdjęć z drukarki. Z przepisu nie wynika także, że każde drzewo miałoby być oddzielnie fotografowane, niemniej radziłbym zrobić fotografię każdemu usuwanemu drzewu oraz dodatkowo zdjęcie ogólnego planu akcji.

Choć nowa regulacja prawna nie przewiduje konieczności przechowywania dokumentacji fotograficznej w jednostce ochrony przeciwpożarowej, to powinno się ją przechowywać, wraz z informacją o terminie, miejscu i przyczynie usunięcia drzew i krzewów oraz liczbie drzew lub powierzchni usuniętych krzewów. Należy zwrócić uwagę, iż zgodnie z § 37 ust. 1 rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (DzU nr 46, poz. 239) kierujący działaniem ratowniczym sporządza informację ze zdarzenia, której wzór stanowi załącznik nr 6 do rozporządzenia, a w tej informacji znajduje się pkt 33 podpunkt 1, w którym powinien znajdować się opis przebiegu działań ratowniczych.

Przepisy ustawy o ochronie przyrody nie określają, bo nie mogą określać, kto ma być odpowiedzialny za robienie takich zdjęć, nie mogą bowiem wchodzić w pragmatykę służbową. Wydaje się oczywiste, że odpowiedzialny za wykonanie tych zdjęć jest kierujący działaniem ratowniczym lub strażak przez niego wskazany. Do wykonania zdjęć jednostka ochrony przeciwpożarowej powinna zapewnić urządzenie służbowe, co nie oznacza, że zdjęcia wykonane przez prywatny sprzęt nie może być użyte do sporządzenia dokumentacji fotograficznej.

Robert Żurawski pracuje w Biurze Prawnym KG PSP