Ćwiczenia AD 2019

Kolejne ćwiczenia międzywojewódzkie za nami. W tym roku, zgodnie z harmonogramem, odbyły się w województwie podkarpackim, lubuskim, warmińsko-mazurskim i małopolskim.

Przypomnijmy, że są to krajowe ćwiczenia ratownicze, organizowane w celu utrzymania właściwej gotowości operacyjnej oddziałów i pododdziałów centralnego odwodu operacyjnego (COO). Koncepcja manewrów została wypracowana w 2009 r. Przyświecało jej założenie, że dane województwo jest gospodarzem ćwiczeń raz na 4 lata, a biorą w nich udział województwa ościenne. W ten sposób Polska została podzielona na cztery regiony, do których przypisano poszczególne komendy wojewódzkie PSP oraz szkoły pożarnicze. W regionie pierwszym znalazły się województwa dolnośląskie, lubuskie, wielkopolskie, zachodniopomorskie oraz Szkoła Aspirantów PSP w Poznaniu. Region drugi utworzyły województwa: kujawsko-pomorskie, podlaskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, Szkoła Podoficerska PSP w Bydgoszczy. Region trzeci objął województwa: łódzkie, małopolskie, opolskie, śląskie, a także Szkołę Aspirantów PSP w Krakowie i Centralną Szkołę PSP w Częstochowie. W skład czwartego regionu weszły zaś województwa: lubelskie, mazowieckie, podkarpackie, świętokrzyskie i szkoła Główna Służby Pożarniczej. Taki podział kraju sprawia, że siły i środki z każdego województwa biorą udział w ćwiczeniach co najmniej raz w roku.

W ślad za podziałem kraju na regiony poszło opracowanie tematyki ćwiczeń międzywojewódzkich. Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności opracowało harmonogram ćwiczeń na lata 2017-2020. Ich tematyka w dużej mierze obejmuje specyfikę zagrożeń, z jakimi może się zmierzyć Państwowa Straż Pożarna. Poszczególne komendy wojewódzkie PSP na etapie przygotowania ćwiczenia starają się uwzględniać specyfikę rejonu, aby ćwiczenia odzwierciedlały realność rzeczywistych zdarzeń.

Jaki cel?

Ćwiczenia międzywojewódzkie mają uwzględniać wiele celów z obszaru doskonalenia zawodowego. Przede wszystkim - szlifować warsztat ratowniczy przy zwalczaniu wielkoobszarowych pożarów lasów, skutków powodzi oraz prowadzenia działań ratowniczych w zakresie ratownictwa specjalistycznego. Ważne jest zdobywanie doświadczenia w przygotowaniu i prowadzeniu ćwiczeń dla sił i środków z terenu czterech województw, w tym w wyborze miejsca ćwiczeń, które uwzględni tematykę manewrów. To także okazja w doskonaleniu umiejętności doboru ekspertów do przygotowania scenariusza ćwiczeń i podgrywek oraz nadzoru nad właściwym przebiegiem ćwiczeń, a także umiejętności oddzielenia ćwiczących od przygotowujących ćwiczenia. Organizator ćwiczeń ma ponadto sposobność opracowania dokumentacji ćwiczeń według standardu i sprawdzenia kompatybilności sprzętu zaangażowanych pododdziałów COO. Ważnym celem ćwiczeń jest doskonalenie współdziałania wyznaczonych sił i środków z kilku województw, w tym zabezpieczenie logistyczne długotrwałych działań ratowniczych. Manewry przyczyniają się ponadto do doskonalenia organizacji i działań sztabu akcji ratowniczej, szczególnie na poziomie strategicznym. Można przetrenować organizację łączności na potrzeby interwencyjne i taktyczne. Ważna jest także okazja do doskonalenia współdziałania modułów ratowniczych zgłoszonych do systemu ochrony ludności Unii Europejskiej CECIS.

Ćwiczenia międzywojewódzkie stanowią jeden z elementów sprawdzenia gotowości sił i środków krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego na wszystkich poziomach dowodzenia - od interwencyjnego do strategicznego. Założenia ćwiczeń służą doskonaleniu sposobu organizacji dużych akcji ratowniczych. Wtedy kierujący działaniem ratowniczym (KDR) ma możliwość dokonania podziału terenu akcji na odcinki bojowe, zorganizowania łączności i utworzenia sztabu, a także zbudowania zabezpieczenia logistycznego długotrwałych działań wraz z punktem przyjęcia sił i środków.

Bardzo ważnym elementem ćwiczeń jest doskonalenie współpracy z innymi podmiotami, instytucjami i służbami zaangażowanymi w działania ratownicze, m.in. z: Policją, Strażą Graniczną, Siłami Zbrojnymi RP, Państwowym Ratownictwem Medycznym, w tym Lotniczym Pogotowiem Ratunkowym, Lasami Państwowymi, organizacjami pożytku publicznego i organizacjami pozarządowymi (m.in. GOPR, TOPR, WOPR, PCK) oraz ze strukturami zarządzania kryzysowego poziomu gminnego, powiatowego i wojewódzkiego).

Kto ćwiczy?

Uczestnikami ćwiczeń międzywojewódzkich są: siły i środki I i II rzutu KSRG wytypowane przez organizatora ćwiczeń, oddziały i pododdziały centralnego odwodu operacyjnego, grupy specjalistyczne i moduły ratownicze PSP, podmioty współpracujące z KSRG, a także grupy ratownicze i moduły z krajów sąsiadujących z Polską (Czech, Niemiec, Ukrainy).

Wszystkie tego typu ćwiczenia trwają nieprzerwanie 36 godz. od momentu zadysponowania pierwszych sił i środków centralnego odwodu operacyjnego. W tym czasie zespół rozjemców wybrany przez komendanta głównego PSP spośród ekspertów zgłoszonych przez komendy wojewódzkie PSP i szkoły pożarnicze ocenia poszczególne elementy ćwiczenia, takie jak: logistyka, obozowisko, PPSiŚ, zabezpieczenie medyczne i działania medyczne strażaków, praca sztabu i KDR, media, łączność, funkcjonowanie SK KW (KM, KP) PSP, a także poszczególne specjalizacje w zależności od tematyki ćwiczeń. Do 30 dni po każdym ćwiczeniach zespół rozjemców na spotkaniu podsumowującym, w którym biorą udział przedstawiciele organizatora, członkowie sztabu, a także dowódcy poszczególnych pododdziałów COO, przedstawia uwagi, spostrzeżenia i wnioski dotyczące sposobu realizacji przyjętych celów ćwiczeń.

W tym roku

Zgodnie z harmonogramem w 2019 r. odbyły się cztery ćwiczenia międzywojewódzkie.

Tematyką ćwiczeń pk. Podkarpacie 2019 (w dniach 19-21 marca) było ratownictwo specjalistyczne. Osoby odpowiedzialne za pozorację przygotowały epizody, które wymagały usunięcie skutków zdarzeń związanych z frontem burzowym połączonym z wyładowaniami atmosferycznymi, silnym wiatrem oraz intensywnymi opadami deszczu. Wzięło w nich udział 151 funkcjonariuszy oraz 49 pojazdów pożarniczych z zaangażowanych województw, a także 129 osób z podmiotów współdziałających, m.in. Policji, WIOŚ, PRM i Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.

Ćwiczenia pk. Ognista Puszcza (3-4 kwietnia) przeprowadzono na obszarze kompleksu leśnego Puszczy Noteckiej w województwie lubuskim. Ich tematyka to zwalczenie wielkoobszarowych pożarów lasów oraz prowadzenie działań ratowniczych w zakresie ratownictwa specjalistycznego. Jednym z celów ćwiczeń było sprawdzenie przygotowania wytypowanych sił PSP, tzw. modułów, do działań poza granicami kraju w ramach unijnego mechanizmu ochrony ludności Unii Europejskiej. W manewry zaangażowano grupy specjalistyczne, które miały za zadanie m.in. poszukiwanie osób zaginionych na terenie leśnym oraz uwalnianie pilota z kabiny samolotu gaśniczego, który zawisł na koronach drzew. Scenariusz ćwiczeń zakładał długotrwałą suszę, która spowodowała liczne ogniska pożarów na łąkach, nieużytkach rolnych oraz obszarach leśnych w wirtualnym kraju Lubuslandia. W ćwiczeniach uczestniczyło łącznie 370 osób, 120 pojazdów, a także moduł pomp wysokiej wydajności HCP THW z Niemiec, który składał się z 16 osób i siedmiu pojazdów. Ponadto w akcji gaśniczej udział wzięły dwa samoloty gaśnicze Lasów Państwowych.

Ćwiczenia pk. Zalew 2019 odbyły się w dniach 24-26 września na terenie powiatu braniewskiego w województwie warmińsko-mazurskim. Ich tematykę stanowiło zwalczenie skutków zagrożeń powodziowych, ze szczególnym uwzględnieniem wypompowywania wody z zalanych terenów, uszczelniania i podwyższania korony wałów oraz ewakuacji osób i mienia z terenów odciętych i trudnodostępnych. W ćwiczeniach wzięło udział 241 osób, 57 pojazdów z Państwowej Straży Pożarnej, a także instytucje i służby współdziałające, tj. Morski Oddział Straży Granicznej, Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego w Olsztynie i Nadleśnictwo Zaporowo.

Ostatnie w tym roku ćwiczenia międzywojewódzkie, pk. Kraków 2019, odbyły się w województwie małopolskim od 2 do 4 października. Obejmowały zagadnienia związane ratownictwem specjalistycznym, w szczególności zagrożenia w obiektach przemysłowych, w transporcie oraz zdarzenia wymagające udziału grup specjalistycznych (poszukiwawczo-ratowniczych, wysokościowych, technicznych i chemicznych). Ćwiczenia zorganizowano m.in. na terenie huty w Krakowie, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, Jaskini Racławickiej i lotniska w miejscowości Pobiednik Wielki. Wzięło w nich udział 306 ratowników PSP, 71 pojazdów oraz 43 osoby z podmiotów współpracujących, m.in. Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, PRM, WIOŚ, Policji i Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Uczestnictwo w ćwiczeniach międzywojewódzkich pozwala m.in. na doskonalenie umiejętności z zakresu kierowania działaniami ratowniczymi centralnego odwodu operacyjnego, kierowania na poziomie taktycznym oraz strategicznym, wymusza także na KDR organizację sztabu poziomu strategicznego. Ćwiczenia są doskonałą okazją do wymiany wiedzy oraz doświadczeń pomiędzy pododdziałami COO z różnych województw, dają także możliwość przećwiczenia przez ratowników różnorodnych, wymagających założeń przygotowanych przez organizatorów. Analizując wnioski z tegorocznych ćwiczeń, warto zaznaczyć, że ich uczestnicy oraz organizatorzy uważają za zasadne organizację tego typu ćwiczeń w przyjętej formule.

Tematyka ćwiczeń międzywojewódzkich w latach 2017-2020

• Rok 2017: pożar lasu (lubelskie)ratownictwo specjalistyczne (dolnośląskie) pożary w obiektach przemysłowych oraz ratownictwo specjalistyczne (śląskie) powódź (kujawsko-pomorskie)
• Rok 2018: powódź (mazowieckie) pożary w obiektach przemysłowych oraz ratownictwo specjalistyczne (zachodniopomorskie) pożar lasu (łódzkie) ratownictwo specjalistyczne (podlaskie)
• Rok 2019: ratownictwo specjalistyczne (podkarpackie) pożar lasu (lubuskie) pożary w obiektach przemysłowych oraz ratownictwo specjalistyczne (małopolskie) powódź (warmińsko-mazurskie)
• Rok 2020: pożary w obiektach przemysłowych oraz ratownictwo specjalistyczne (świętokrzyskie) powódź (wielkopolskie) ratownictwo specjalistyczne (opolskie) pożar lasu (pomorskie) 

kpt. Jakub Siczek jest specjalistą w Krajowym Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności

fot. arch KW PSP w Olsztynie, arch KW PSP w Krakowie,
Tomasz Flak KP PSP w Przeworsku i Dariusz Szymura KW PSP w Gorzowie Wielkopolskim