Batalionowe samochody dowodzenia i łączności

Kontynuując cykl artykułów pod tytułem „Nowe oblicze SDł”, pragniemy zaprezentować czytelnikom „Przeglądu Pożarniczego” drugą grupę pojazdów dowodzenia i łączności powstałych w 2015 r.

W poprzednim numerze opisaliśmy pracę zespołu pracującego nad wymaganiami dla pojazdów i procedurę przetargową. Warto jedynie dodać, że głównym celem tworzenia specyfikacji oraz budowy SDł było zapewnienie sprawnych narzędzi komunikacji na każdym poziomie dowodzenia oraz zapewnienie ratownikom dostępu do danych on-line niezależnie od usytuowania terenu.

Czy batalionowe samochody dowodzenia i łączności są potrzebne? Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że to pojazdy rzadko wykorzystywane podczas rutynowych działań ratowniczych, lecz w przypadku dużych zdarzeń odgrywają istotną rolę w sprawnym przebiegu procesu dowodzenia. Są przeznaczone do wykorzystywania podczas kierowania dużymi związkami taktycznymi, np. pododdziałem, w skład którego wchodzą trzy do pięciu kompanii, a także podczas pracy sztabu akcji. Konieczne jest wówczas zagwarantowanie przepływu informacji między uczestnikami działań poprzez systemy teleinformatyczne niezależne od infrastruktury naziemnej. Kluczowe jest także zapewnienie dostępu do danych zlokalizowanych w określonej jednostce organizacyjnej PSP.

Na pierwszy rzut oka

Samochody zbudowano na podwoziu Renault z napędem 4x2. Kabina jest przystosowana do pracy kierowcy i dwóch członków załogi. Wysokoprężny silnik o mocy 290 KM spełnia wymagania normy EURO VI. Przekazuje napęd na tylne koła za pośrednictwem automatycznej skrzyni biegów. Podczas jazdy załoga może nawiązywać łączność oraz wymieniać informacje z kabiny i przedziału dyspozytorskiego. Zabudowę wykonano z kompozytu, podzielona jest na trzy przedziały: sztabowy, dyspozytorski oraz techniczny. Wnętrze zapewnia miejsce pracy dla ośmiu osób. W przedziale dyspozytorskim, przystosowanym także do przewozu ludzi, zlokalizowane są monitory systemów sterowania i nadzoru. Dodatkowo, podobnie jak w przedziale sztabowym, znajduje się sprzęt radiotelefoniczny, aparaty telefonii IP oraz komputery. W przedziale sztabowym zainstalowano stół oraz duży monitor projekcyjny wyposażony w terminal wideokonferencyjny. Za jego pośrednictwem można prowadzić wielostronne konferencje, z jednoczesnym udostępnianiem danych i obrazów z pojazdu. Przedział techniczny umieszczony w tylnej części zabudowy to miejsce instalacji większości systemów i urządzeń.

Wnętrze

Główne systemy teleinformatyczne zamontowane są w szafie dystrybucyjnej w przedziale technicznym. Najważniejsze elementy systemu teleinformatycznego to: brama głosowa Cisco 2911, Switch Cisco 3650 oraz serwer IPICS Cisco UCS.

Serwery Pojazd wyposażony jest w trzy niezależne serwery. Na dwóch z nich zainstalowane jest środowisko do wirtualizacji VMware. Zainstalowane i uruchamiane są oddzielne serwery dla integracji łączności oraz serwery dla programów wspomagania dowodzenia. Mapy lub dane operacyjne przechowywane są na trzecim serwerze pamięci masowej NAS. Serwery VMware oraz serwer NAS to podstawowe źródło danych operacyjnych.

Most transmisyjny Drugim podstawowym elementem zapewniającym dostęp do aktualnych danych operacyjnych, a przede wszystkim dostęp do pozostałych systemów i aplikacji zainstalowanych w jednostce macierzystej, jest urządzenie Pepwave Max HD4 FIRM firmy Peplink. Wyposażone jest w cztery modemy LTE. Wykorzystuje ono łącza od różnych operatorów telekomunikacyjnych. Pozwala to optymalnie wykorzystać dostępną infrastrukturę na miejscu prowadzonych działań. Rozpatrując zapewnienie dostępu do sieci transmisyjnych w różnych miejscach, w których może pracować samochód dowodzenia, przyjęto powszechną dostępność transmisji danych oferowaną przez operatorów sieci komórkowych. Urządzenie Pepwave Max HD4 spełnia również wymogi bezpieczeństwa transmisji między samochodem dowodzenia a komendą wojewódzką dzięki bezpiecznemu szyfrowanemu połączeniu VPN. Transmisja ta odbywa się na kilku kanałach radiowych. W każdym modemie znajdują się po dwa gniazda kart SIM, a same karty powinny pochodzić od różnych operatorów. Taka konfiguracja gwarantuje praktycznie ciągłą pracę systemów zainstalowanych w pojeździe i utrzymywanie stałej komunikacji IP z siecią w KW PSP. Przełączenie pomiędzy operatorami może odbywać się w sposób automatyczny, modem sprawdza jakość łącza oraz dostępność danego operatora. Zastosowanie dwóch kart SIM zapewnia redundancję połączenia. W przypadku braku zasięgu LTE i HSTPA wykorzystywana jest technologia CDMA. Uzupełnianie dostępu do usług transmisji danych w miejscach, gdzie nie działa żadna infrastruktura transmisyjna lub poza granicami kraju transmisja odbywa się poprzez łącze satelitarne.

Urządzenia aktywne Wszystkie urządzenia sieciowe, tj. komputery, telefony IP, serwery, konsole radiowe, rejestratory, kamery, terminal wideokonferencyjny itp., komunikują się poprzez dwa urządzenia aktywne switch Catalyst 3650. W praktyce łączą one wszystkie punkty logiczne i dostarczają sieć na potrzeby urządzeń zainstalowanych w samochodzie. Zastosowany model potrafi wykonać podział sieci w warstwie drugiej oraz przełącza pakiety w warstwie trzeciej. W celu zapewnienia ciągłej pracy podłączonych urządzeń zastosowano dwa redundantne przełączniki 3650. Zostały one spięte kablem do łączenia w stos, co upraszcza zarządzaniem przełącznikami. Ważne urządzenia sieciowe, jak serwery, podpięte zostały dwoma linkami, zapewniając ciągłość pracy nawet w przypadku awarii jednego ze switchy. Przełączniki podpięte są do portów LAN routera pepwave Max Hd4, co gwarantuje dostęp do sieci macierzystej KW PSP z każdego urządzenia sieciowego zainstalowanego w samochodzie. Oznacza to, że z samochodu dowodzenia i łączności można dotrzeć do danych znajdujących się w sieci LAN KW PSP. Dodatkową funkcjonalnością, którą obsługują przełączniki, jest obsługa punktów dostępowych sieci bezprzewodowej. Na przełączniku zaimplementowane jest środowisko do obsługi kontrolera sieci bezprzewodowych. Przełącznik obsługuje dwa punkty dostępowe. Pierwszym jest wewnętrzny access point Cisco 2700 propagujący sieci LAN dla urządzeń bezprzewodowych używających tych sieci będących w zasięgu przedziału sztabowego. Kolejnym punktem dostępowym zarządzanym ze switcha jest access point Cisco 1530 zamontowany na maszcie samochodu, pozwalający na propagowanie sieci LAN na zewnątrz auta. Punkty dostępowe gwarantują dostęp do sieci macierzystej KW PSP z każdego urządzenia sieci bezprzewodowej. Dostęp do sieci bezprzewodowej jest zabezpieczony poprzez odpowiednie poziomy autentykacji, co uniemożliwia nieautoryzowany dostęp.

Centrala telefoniczna Wszystkie telefony IP są zalogowane do routera Cisco CME. Pojazd ma cztery stacjonarne telefony IP Cisco serii 7975 oraz sześć bezprzewodowych aparatów telefonicznych Cisco serii 7925. Centrala obsługuje połączenia wewnętrzne, a po połączeniu z centralą telefoniczną w jednostce macierzystej może realizować połączenia do sieci zewnętrznych. Wszystkie aparaty zainstalowane w pojazdach są dostępne z KW PSP, a więc możliwa jest kompleksowa realizacja wymiany informacji. Samochód dowodzenia z komendy wojewódzkiej PSP w Poznaniu ma dodatkową zaletę: sieciowania systemu telefonicznego z centralą KW PSP. Uzyskuje dzięki temu dodatkowe funkcjonalności dostępne w siedzibie jednostki, tj, wykorzystanie centralnej książki telefonicznej, przekierowanie na numery z centrali w komendzie wojewódzkiej, komunikację do sieci resortowej. Operatorzy użytkujący konsole dyspozytorskie pracują na tej samej numeracji wewnętrznej, której używają na co dzień w KW PSP. W centrali telefonicznej zostały również wdrożone grupy dystrybucji połączeń. Funkcjonalność ta pozwala na dzwonienie na jeden numer, następnie rozmowa jest kierowana na wszystkie telefony w SDŁ.

Integracja systemów radiowych. Jednym z ważniejszych systemów zapewniających komunikację jest system radiowy. We wszystkich pojazdach zainstalowana została konsola radiowa systemu IPCSC. Jest to system oparty na routerze Cisco 2911, stanowiącym punkt centralny łączący łączność radiową i telefoniczną. System IPSCS umożliwia połączenie w jednolitą sieć komunikacyjną telefony stacjonarne, telefony bezprzewodowe, smartfony i przede wszystkim radiotelefony. Centrala ta pozwala na współpracę zarówno z systemami analogowymi, jak i cyfrowymi sieciami radiotelefonicznymi. Wykorzystanie wielu urządzeń zintegrowanych do jednego interfejsu ułatwia obsługę operatorom. Konsola radiowa jest identyczna dla różnych urządzeń, a jej interfejs graficzny pozwala użytkować wszelkie podstawowe funkcjonalności radiotelefonów. Połączenie różnych urządzeń gwarantuje dodatkowe możliwości. Użytkownicy sieci radiowej oraz użytkownicy telefonów mogą prowadzić korespondencję w jednej grupie. Połączenie takie realizowane jest z małą ingerencją operatora.

Tradycyjna łączność radiowa W wyposażeniu znajduje się 12 radiotelefonów nasobnych DP4801, cztery radiotelefony przewoźne DM4801, podłączone do systemu IP oraz przemiennik radiowy SLR5500. Są to urządzenia mogące pracować zarówno w trybie analogowym jak i cyfrowym. Radiotelefony przewoźne mają wyniesione panele przy stanowiskach operatorskich.

Rejestracja Samochody zostały wyposażone również w dwa rejestratory - pierwszy dla korespondencji, drugi dla obrazów monitoringu. Korespondencja radiowa słyszalna w samochodzie jest zapisywana na rejestrator TRX KSRC 332. Podczas działań możliwy jest jej bieżący odsłuch nagranej korespondencji, co jest szczególnie przydatne, gdy jest ona niezrozumiała. Rejestrator ma również możliwość zapisywania rozmów telefonicznych. Drugi z rejestratorów to urządzenie rejestrujące obraz z kamer monitoringu wizyjnego Hikvision DS.-7716NI-E4/16P. Na pojeździe można zainstalować dwie kamery obrotowe IP Hrkvison DS.-2DF7286-A sterowane z rejestratora lub pulpitu sterowniczego. Jedna z kamer montowana jest na przednim maszcie, druga na dachu. Do rejestratora podpięte są również dwie kamery statyczne IP Hikvision DS.-2CD423FWD-IZS.

***

Samochód ma połączyć kilka elementów służących do sprawnego dowodzenia. Pierwszym jest łączność radiowa, będąca podstawowym środkiem komunikacji podczas działań ratowniczych. Obecnie istotną potrzebą jest integracja łączności radiowej z innymi służbami lub innymi systemami, w tym cyfrowymi. Drugim elementem poprawiającym organizację działań ratowniczych jest dostęp do łączności telefonicznej. Trzecim natomiast - dostęp do aktualnych danych operacyjnych, gromadzonych najczęściej w zasobach jednostek macierzystych. Dowodzący na poziomie strategicznym może widzieć i słyszeć to, co dzieje się podczas zdarzenia, a dodatkowo analizować zapisane dane systemów rejestracji głosu i obrazu.

Każdy ze wskazanych elementów wpływających na sprawne prowadzenie działań znajduje się w wyposażeniu omawianego SDł. W trzech oddanych do użytku pojazdach batalionowych zachowano taki sam standard sprzętowy, umożliwiający integrację analogowych systemów radiowych z cyfrowymi systemami komunikacyjnymi. Wykorzystanie nowych systemów komunikacji, a zwłaszcza wymiany danych pozwoli stworzyć mobilne węzły łączności, przydatne w procesie dowodzenia na każdym poziomie.

Systemy teleinformatyczne zamontowane w pojeździe pozwalają na utworzenie komfortowego miejsca dowodzenia. Istotne informacje można teraz przekazać głosowo oraz poprzez udostępnianie obrazów z miejsca zdarzenia do jednostki macierzystej. Samochód dowodzenia i łączności nie tylko zapewnia niezawodne centrum łączności i koordynacji działań dla operujących w terenie grup ratowników, lecz także umożliwia organizację współdziałania z innymi służbami. Nową jakością komunikacji jest możliwość połączenia różnych kanałów łączności, takich jak radio i telefon w jedną sieć komunikacyjną.

Fot. Sławomir Brandt

bryg. Marcin Kucharski jest zastępcą naczelnika Wydziału Planowania i Rozwoju Systemów Teleinformatycznych w Biurze Informatyki i Łączności KG PSP
bryg Andrzej Ciesielski jest kierownikiem Sekcji ds. Informatyki i Łączności KW PSP w Gdańsku
asp. Wojciech Skrent jest starszym inspektorem w Sekcji ds. Informatyki i Łączności KW PSP w Gdańsku
bryg. Paweł Pohl jest naczelnikiem Wydziału Informatyki i Łączności KW PSP w Poznaniu
st. kpt. Grzegorz Lewicz jest zastępcą naczelnika Wydziału Informatyki i Łączności KW PSP w Poznaniu

lipiec 2016