BAZA 2016

Czy można ugasić pożar zbiornika magazynowego z cieczami palnymi zgodnie z polskimi przepisami?

Na początku października 2016 r. w okolicy Płocka odbyła się międzynarodowa konferencja poświęcona taktyce gaszenia zbiorników magazynowych z cieczami palnymi. Jej organizatorami byli PERN S.A. oraz Komenda Miejska PSP w Płocku. Wśród jej 160 gości i uczestników znaleźli się m.in. mazowiecki komendant wojewódzki PSP st. bryg. Jarosław Kurek i kujawsko-pomorski komendant wojewódzki PSP st. bryg. Janusz Halak wraz ze swoimi zastępcami, a Komendę Główną PSP reprezentował st. bryg. Tadeusz Jopek, dyrektor KCKRiOL. Konferencję otworzył wiceprezes zarządu PERN S.A. Sławomir Stachowicz. Opowiedział on o działalności całej grupy kapitałowej, przede wszystkim jednak omówił organizację ochrony przeciwpożarowej w PERN. Podczas uroczystego otwarcia przemawiał także mazowiecki komendant wojewódzki PSP, a dyrektor KCKRiOL podsumował współpracę między PSP i PERN w ciągu ostatnich 3 lat.

Teoria w praktyce

Uczestnicy konferencji starali się znaleźć odpowiedź na pytanie: czy można ugasić pożar zbiornika magazynowego z cieczami palnymi zgodnie z polskimi przepisami? Poszukiwali jej zarówno w trakcie wykładów, jak i w dyskusjach kuluarowych.

Merytoryczną część konferencji zapoczątkowało wystąpienie Ewena Duncana z Anglii. Jest on strażakiem, pracującym jako specjalista dla firmy Williams Fire & Hazard Control. Brał udział w wielu akcjach ratowniczych związanych z gaszeniem pożarów w przemyśle naftowym, również pożarów zbiorników magazynowych. Zarówno jego własne doświadczenie, jak i osiągnięcia firmy, w której obecnie pracuje (odpowiedzialnej m.in. za ugaszenie największego na świecie zbiornika z ropą naftową o średnicy 84 m w Orion w 2001 r.) sprawiają, że Ewan Duncan jest nieocenionym źródłem specjalistycznej wiedzy.

W prezentacji, która nosiła tytuł „Minimalne wymagania przepisów w zastosowaniu praktycznym - zabezpieczenia przeciwpożarowe” zestawił on istniejące przepisy prawne z własnymi doświadczeniami i dobrymi praktykami w podejściu do ochrony przeciwpożarowej w zakładach petrochemicznych. Punktem odniesienia były pożary zbiorników na całym świecie począwszy od lat 80 ubiegłego wieku. Jego kolejne wystąpienie, pt. „Taktyka prowadzenia działań gaśniczych przy pożarach zbiorników magazynowych, wyrzut ropy naftowej”, miało unaocznić, że najniebezpieczniejszymi pożarami zbiorników w bazach magazynowych są pożary ropy naftowej - z uwagi na możliwość wyrzutu płonącej ropy ze zbiornika. Duncan przedstawił opatentowaną metodę gaszenia zbiorników z wykorzystaniem tzw. stopy pianowej (za pomocą dział gaśniczych wytwarza się przyczółek pianowy na środku palącego się zbiornika i wykorzystuje zdolności piany do rozpłynięcia się na powierzchni palącej się cieczy) oraz przedstawił mechanizm wykipienia i wyrzutu ropy naftowej, podając przykłady jego wystąpienia podczas wybranych zdarzeń. Dokładnie omówił także: mechanizm powstawania tzw. stopy pianowej na palącej się powierzchni cieczy w zbiorniku, sposób i możliwości rozpływania się piany, rodzaje środków pianotwórczych przeznaczonych do gaszenia pożarów produktów naftowych, potrzebę obniżenia temperatury pożaru ropy naftowej przed przystąpieniem do gaszenia, sposób gaszenia tzw. uśmiechu (to miejsce palącego się zbiornika, które jest najtrudniej ugasić, znajduje się od strony nawietrznej od której jest podawana piana gaśnicza) oraz potrzebę zabezpieczenia rozgrzanego zbiornika i produktu (surowca) po ugaszeniu pożaru.

Kolejnym wykładowcą był dr Nial Ramsden z Anglii, który wygłosił referat pt. „Program Lastfire - wprowadzenie i cele” oraz „Systemy pianowe: o czym należy pamiętać”. Lastfire to międzynarodowa organizacja zajmująca się pożarami zbiorników magazynowych, wykonująca m.in. niezależne testy pian gaśniczych w warunkach jak najbardziej zbliżonych do rzeczywistych. Uczestnicy mogli posłuchać o wpływie na środowisko pian gaśniczych stosowanych do gaszenia pożarów zbiorników z ropą naftową, błędach w przechowywaniu środków pianotwórczych, nieprawidłowościach w wykonywaniu instalacji gaśniczych i konsekwencjach tego dla skuteczności działania podczas pożaru. Zagadnienia te były ilustrowane wieloma przykładami z wybranych zakładów przemysłowych.

Głos zabrał także Oliver Baier z Holandii, wygłaszając referat „Prezentacja technologii Hytrans System do gaszenia pożarów węglowodorów”. Holendrzy z uwagi na specyficzne położenie geograficzne i lokalizację znacznej części kraju w depresji wyspecjalizowali się w produkcji systemów do przetłaczania dużych ilości wody. Oliver zaprezentował pompy o wydajności do 60 tys. dm3/min oraz współpracujące z nimi działa gaśnicze, które mogą być stosowane przez służby ratownicze podczas gaszenia pożarów zbiorników magazynowych ropy naftowej.

Z kolei Kamil Marjanek w wystąpieniu „Prezentacja technologii Williams Fire & Hazard Control do gaszenia pożarów węglowodorów” przedstawił parametry techniczne pomp i dział o dużej wydajności tej amerykańskiej firmy, przeznaczone do gaszenia zbiorników magazynowych ropy naftowej.

Ostatnim wykładem pierwszego dnia konferencji był referat „Test to nie to samo co zastosowanie praktyczne”, który wygłosił dr Nial Ramsden z Anglii. Zaprezentował on wyniki testów środków gaśniczych, które prowadzone są przez organizację Lastfire, aby ocenić ich skuteczności w gaszeniu pożarów zbiorników. Podkreślił, że testy te są znacznie bardziej realistyczne niż testy prowadzone w Europie zgodnie z normą EN 1568. Pożar testowy przygotowany przez tę organizację jest o wiele trudniej ugasić niż te z powyższej normy.

Pokazy

Tego samego dnia po południu w przepompowni wody w Dobrzykowie koło Płocka odbyły się pokazy sprzętu. Przedstawiciele firm uczestniczących w konferencji zaprezentowali działa i pompy dużej wydajności, w tym pompy o napędzie hydraulicznym o wydajności 30 tys. dm3/min. Duże zainteresowanie, ze względu na swoje parametry taktyczno-techniczne, wzbudziło działo o wydajności 60 tys. dm3/min.

Pompy o dużych wydajnościach, wykorzystujące moduł pompowy napędzany hydraulicznie, mogą pobierać wodę ze źródła zlokalizowanego 11 m poniżej osi nasady ssącej pompy głównej. Długość węży zasilających pompę hydrauliczną, znajdującą się w zbiorniku wodnym, wynosi 60 m, co umożliwia jej pracę w różnych warunkach terenowych. Zasilanie działa o wydajności 60 tys. dm3/min było realizowane dwoma wężami tłocznymi o średnicy 305 mm. Na stronie www.pern.pl można obejrzeć film dokumentujący pokazy.

Następnego dnia Oliver Baier w swoim referacie zaprezentował systemy przetłaczania wody na duże odległości z wykorzystaniem m.in. węży tłocznych o średnicy 305 mm oraz tzw. elektroniczny kalkulator wydajności. Umożliwia on właściwy dobór pomp i sprzętu do zapewnienia wymaganego na stanowisku gaśniczym wydatku środka gaśniczego, przy czym uwzględniana jest głębokość zasysania wody, wysokość podnoszenia, odległość tłoczenia, różne średnice węży tłocznych oraz wymagane ciśnienie na końcu linii wężowej.

Całą paletę środków pianotwórczych wszystkich typów (piany gaśnicze typu S, FP, AFFF, AFFF-AR), z uwzględnieniem właściwych sposobów ich zastosowania, m.in. przy gaszeniu cieczy polarnych zaprezentował dr Thomas Leonhardt z laboratorium firmy Dr Sthamer z Niemiec.

„Nowe regulacje prawne i zmiana standardów, norma EN 1568: edycja 2017, ECHA/REACH skutki dla producentów i użytkowników” to referat Thierry`ego Moineta z Francji. Przybliżył uczestnikom nowe rozwiązania prawne w UE, które będą obligowały producentów środków pianotwórczych do wyeliminowanie związków fluoru i skutki tych regulacji. Było to o tyle ciekawe, że zaraz po nim miał swoje wystąpienie Alberto Menendez Suarez z Hiszpanii. Wygłosił referat pt. „Środki pianotwórcze bez dodatku fluoru - skuteczność gaśnicza pian. Gdzie są granice rozsądku?”. Przedstawił w nim m.in., jaki wpływ ma brak związków fluoru w składzie środków pianotwórczych na skuteczność gaśniczą i odporność na nawrót palenia.

Kolejny prelegent - Antonio Rubio Malpesa, także z Hiszpanii, na przykładzie rafinerii BP w Castellon pokazał, jak można zabezpieczyć zakład dużego ryzyka i zbiorniki magazynowe, wykorzystując różne systemy gaśnicze.

Na zakończenie konferencji referat „Terminal Naftowy w Gdańsku (TNG) - zastosowanie w praktyce najnowocześniejszych systemów zabezpieczeń” wygłosił Marek Labuda, komendant ZSP PERN w Bazie w Gdańsku. Terminal został oddany do użytku w kwietniu tego roku. Zaprojektowano go i wybudowano, stosując najlepsze dostępne rozwiązania (BAT ­ The best available technologies). Jest to jeden z najnowocześniejszych tego rodzaju obiektów na świecie. W TNG zastosowano m.in. pompownię ppoż. o wydajności wodnej rzędu 75 tys. dm3/min, punkty poboru wody o wydajności 25 tys. dm3/min każdy, mobilne magazyny środka pianotwórczego typu AFFF-AR 1-3% na przyczepach, działa i pompy dużych wydajności, systemy detekcji pożaru, elektroniczny system wczesnego reagowania (SWR), który steruje pracą całej sieci wodno-pianowej.

***

Baza 2016 była szóstą już edycją konferencji organizowanych co 3 lata przez PERN S.A. i PSP - tym razem o wymiarze międzynarodowym. Jej największą wartością jest możliwość dzielenia się doświadczeniami, zgodnie z zasadą, że w sprawach bezpieczeństwa nie ma mowy o konkurencji.

Roman Jaroszewski jest komendantem ZSP PERN S.A, st. bryg. Tadeusz Jopek jest dyrektorem KCKRiOL KG PSP
fot. Zbigniew Maślany

grudzień 2016