Etykieta po liftingu
11 Kwietnia 2022Ceremoniał pożarniczy towarzyszy strażakom od lat. Właśnie ukazała się jego kolejna edycja. Precyzuje dotychczasowe zasady, sankcjonuje niepisane zwyczaje. Okraszony wieloma schematami i rysunkami, stanowi przydatny drogowskaz w organizacji różnych uroczystości.
Zadaniem ceremoniału jest określenie form i zasad indywidualnego i wspólnego zachowania podczas uroczystości tak strażaków, jak i osób cywilnych. Chodzi o to, aby odbywały się one z poszanowaniem strażackiego munduru i tradycji, a przy okazji cieszyły oko. Ceremoniał stanowi więc pewnego rodzaju kodeks i wykładnię postępowania.
Wprowadzony do stosowania dokument jest kontynuacją dotychczasowych zasad. Został dostosowany do nowych i wciąż zmieniających się realiów. Przykładem może być asysta honorowa Państwowej Straży Pożarnej - coraz częstszy element uroczystości organizowanych zarówno przez naszą formację, jak i przez inne podmioty na szczeblu centralnym, z udziałem najwyższych władz państwowych. Obecność asysty honorowej PSP ma za zadanie nadać tym spotkaniom odpowiednią rangę i podniosły charakter. Nasz udział w nowych przedsięwzięciach uzasadniony był również poziomem przygotowania i wyszkolenia, który prezentowaliśmy. Wpływ na to miały wielogodzinne ćwiczenia z musztry, a drogę wskazywał ceremoniał.
Aktualny ceremoniał precyzuje wiele kwestii i ujednolica zasady organizacji uroczystości, aby usprawnić ich przebieg. Ujmuje zmiany w zakresie umundurowania, wyszkolenia i zachowania pododdziałów. Opisuje elementy uroczystości realizowane dotąd zwyczajowo. Zmian jest wiele, nie sposób opisać wszystkich. Poniżej przedstawiam kilka znaczących.
Słownik pojęć i znaków graficznych
Poprzednia edycja strażackiego ceremoniału była dość skromna, jeśli chodzi o schematy i rysunki; skupiała się na treści pisanej, choć i ta nie precyzowała wielu kwestii. Aby proces przygotowania i organizacji uroczystości był łatwiejszy, opracowano wyjaśnienia najważniejszych pojęć oraz przedstawiono graficznie te elementy, które powtarzają się cyklicznie. Przypisanie konkretnych znaczeń poszczególnym pojęciom, a także wprowadzenie znaków graficznych ułatwi ich interpretację i stosowanie w praktyce.
Trzy etapy
Uroczystości - nawet z tej samej okazji - potrafią różnić się od siebie w znacznym stopniu. Może to powodować trudności organizacyjne. Uroczysty apel i uroczysta zbiórka składają się z trzech części: rozpoczęcia, części zasadniczej oraz zakończenia. Do pewnego stopnia można je ujednolicić i dlatego w ceremoniale przypisano do każdej z tych części konkretne działania, aby strażackie uroczystości były organizacyjnie prostsze i jednolite w odbiorze, bez względu na to, z jakiej okazji się odbywają. Elementami wspólnymi są na przykład złożenie meldunku o rozpoczęciu uroczystości, odegranie lub odtworzenie hymnu, przemówienia okolicznościowe, a także złożenie meldunku o zakończeniu uroczystości.
Kto po kim?
To jedno z pytań zadawanych najczęściej podczas przygotowań do uroczystości, w których udział biorą zaproszeni goście. Pozornie nic trudnego, ale w rzeczywistości niełatwo określić, komu oddać prawo pierwszeństwa i dlaczego. Aby zachować porządek pierwszeństwa i starszeństwa, a także uszeregować osoby według ich ważności z uwagi na piastowane funkcje lub stanowiska, określono w ceremoniale precedencję składania meldunków oraz powitania gości. Analogicznie uregulowano kwestię kolejności wręczanych wyróżnień, a także kolejność ustawienia delegacji podczas składania wieńców i wiązanek.
Wartę wystawiła Państwowa Straż Pożarna!
Całkowicie nowym elementem ceremoniału jest opis przebiegu uroczystej odprawy wart przed Grobem Nieznanego Żołnierza. Dotychczas odprawę można było oglądać wyłącznie podczas uroczystości organizowanych przez Wojsko Polskie. Od kilku lat bierze w nich udział również Kompania Reprezentacyjna Państwowej Straży Pożarnej. Nasi strażacy opanowali ten element ceremoniału wojskowego do perfekcji.
Skoro robimy coś na najwyższym poziomie, warto to opisać i wdrożyć do stosowania, aby uświetnić obchody Dnia Strażaka. W ceremoniale znalazł się opis przebiegu takiej uroczystości oraz układ wydawanych komend. Scenariusz uroczystej odprawy wart przewiduje możliwość odczytania apelu pamięci, dlatego doprecyzowano stosowne zapisy w tym zakresie. Apel pamięci to uroczysta forma odezwy, odwołująca się do postaci i wydarzeń, które na trwałe zapisały się w historii bądź miały wpływ na kształtowanie pokoleń, również tych pożarniczych. Odczytanie takiego apelu ma przypominać, uczyć i wychowywać.
Honorowa, czy reprezentacyjna?
W aktualizacji ceremoniału doprecyzowano podział na funkcje strażackich kompanii, zwłaszcza gdy podczas uroczystości występuje ich kilka. Kompania reprezentacyjna to ta, która reprezentuje konkretny garnizon lub jednostkę i występuje z jej sztandarem, a kompanią honorową spośród reprezentacyjnych będzie tylko jedna , która pełni najważniejszą funkcję podczas uroczystości - honorową, stąd nazwa. W jej skład wchodzi poczet flagowy.
Nowością, która pojawia się w ceremoniale, jest wzór wniosku o skierowanie asysty honorowej PSP do udziału w uroczystości. Dokument taki należy złożyć do właściwego komendanta.
Międzynarodowo
Kolejną nowinkę w ceremoniale stanowi opis uroczystego pożegnania i powitania misji ratowniczej realizowanej przez Państwową Straż Pożarną. Rozdział ten przedstawia sposób przygotowania i przebiegu uroczystości zarówno w kraju, jak i za granicą. Będąc poza granicami kraju, reprezentujemy Ojczyznę, naszą formację, barwy narodowe, ale również ideę ratownictwa i pomocy. Jest to również okazja do przedstawienia strażackiej kultury oraz tradycji i warto nadać temu uroczyste ramy.
Biało-czerwona
Wiele miejsca w uaktualnionym ceremoniale poświęcono fladze państwowej RP oraz barwom narodowym, ich konfiguracjom i możliwościom ich użycia zgodnie z ustawowymi regulacjami. Graficznie przedstawiono instrukcje wieszania, kładzenia, składania, przenoszenia czy przechowywania flagi państwowej RP, by pomóc w jej użyciu w sposób, który nie spowoduje narażenia na krytykę ani na zarzut zachowania niegodnego. Zaproponowano również sposoby wykorzystania znaku PSP oraz barw narodowych w postaci szarf, kokard i innych elementów ozdobnych i dekoracyjnych, np. pamiątkowych proporczyków, zniczy, opakowań na flagę państwową lub na odznaczenia.
Sztandary
Sztandar od chwili nadania towarzyszy każdej jednostce organizacyjnej PSP w najważniejszych dla niej momentach. Ślubując na niego, rozpoczynamy służbę, całując jego płat żegnamy się z nią. Zajmuje w strażackim życiu szczególne miejsce. Nierzadko sprawia również sporo kłopotów - ceremonialnych. Potrzeba uregulowania i usystematyzowana zagadnień dotyczących sztandarów wynikła podczas szkoleń ze strażakami wchodzącymi w skład pocztów sztandarowych jednostek organizacyjnych PSP. Zwracali oni uwagę na problemy, z jakimi spotykają się podczas różnego rodzaju uroczystości, zwłaszcza w kontekście maszerowania, oddawania honorów czy manewrowania sztandarem w ciasnych pomieszczeniach. Wychodząc naprzeciw ich oczekiwaniom, doprecyzowano kwestie zachowania pocztów sztandarowych, ustawienia w obiektach sakralnych, a w licznych schematach i ilustracjach pojawiły się propozycje rozwiązań tych problemów.
Kapelani
Do prac nad aktualizacją ceremoniału aktywnie włączyli się również kapelani krajowi Państwowej Straży Pożarnej wyznań: rzymskokatolickiego, prawosławnego oraz ewangelicko-augsburskiego. Dopracowano istniejące już w ceremoniale przepisy dotyczące uroczystości religijnych. Opracowano zasady zachowania się asysty honorowej PSP podczas mszy świętych i nabożeństw, uwzględniając ich charakter, przebieg, dopuszczalne zachowania czy wydawane komendy. Po raz pierwszy w ceremoniale znalazły się treści błogosławieństw, których kapelani udzielają strażakom podczas uroczystości.
Dużo uwagi poświęcono uroczystościom pogrzebowym, ich oprawie oraz organizacji stanowiącej godne pożegnanie tych, którzy odeszli na wieczną służbę. W ceremoniale doprecyzowano szereg kwestii dotyczących udziału pożarniczej asysty honorowej. Określono również, komu i w jakich warunkach przysługuje taka asysta. Regulacje te mają służyć pomocą w przygotowaniu i przeprowadzeniu uroczystości, które nacechowane są smutkiem i żalem, a organizacyjnie mogą sprawiać wiele problemów.
Najbardziej zauważalną zmianą w najnowszym ceremoniale jest bez wątpienia zestaw 36 załączników. Znajdują się w nich między innymi wspomniane znaki graficzne, opis kolejności ustawienia delegacji podczas uroczystości składania wieńców i wiązanek, a także wzór scenariusza uroczystości i planu realizacji zadań związanych z jej organizacją. Pomocną podpowiedzią okażą się z pewnością przykłady i schematy przebiegu poszczególnych uroczystości. W załącznikach znajdziemy również obowiązujące treści pieśni, błogosławieństw, układ tekstu roty ślubowania do odczytania przez kierownika jednostki organizacyjnej PSP oraz kalendarium najważniejszych rocznic i świąt. Należy pamiętać, że wszelkie schematy, rysunki i pozostałe załączniki są uzupełnieniem treści ceremoniału i dopiero ich zestawienie daje spójną całość.
Aktualny ceremoniał jest efektem współpracy całej społeczności strażaków Państwowej Straży Pożarnej. Jego treść konsultowana była z przedstawicielami jednostek organizacyjnych PSP każdego szczebla. Swoje propozycje i spostrzeżenia zgłosili również kapelani PSP, przedstawiciele Klubu Generałów Państwowej Straży Pożarnej, przedstawiciele central związków zawodowych funkcjonujących w Państwowej Straży Pożarnej oraz emerytowani strażacy PSP.
W imieniu własnym oraz zespołu odpowiedzialnego za opracowanie treści „Ceremoniału pożarniczego Państwowej Straży Pożarnej” składam podziękowania wszystkim osobom, które wniosły swój wkład w jego powstanie.
Ceremoniał pożarniczy jest dostępny na www.gov.pl/web/kgpsp/ceremonial-pozarniczy
st. bryg. Jarosław Banach jest zastępcą dyrektora Biura Bezpieczeństwa Informacji w Komendzie Głównej PSP. Odpowiadał za koordynowanie prac nad aktualizacją ceremoniału pożarniczego PSP
Etykieta po liftingu
